Ι) ΜΑΝΗ

Έναρξη

Πυρκαγιά προκλήθηκε το Σάββατο, 1 Ιουλίου και Ω/11:25 σε αγροτοδασική έκταση στην περιοχή Πύρριχος του Δήμου Ανατολικής Μάνης.

Ιστορικό πυρκαγιάς

1) Η πυρκαγιά εκδηλώθηκε στην περιοχή Πύρριχος του Δήμου Ανατ. Μάνης και μέχρι το βράδυ της Κυριακής 2/7/2017, αφού έκαψε μικρή έκτασης 2 στρέμματα περίπου σταμάτησε (έσβησε) τα ξημερώματα της Κυριακής στην περιοχή Λουκάδικα. Οι πρώτες πυροσβεστικές δυνάμεις ήταν 8 πυροσβεστικά οχήματα με 18 πυροσβέστες, 1 πεζοπόρο τμήμα πυροσβεστών και από αέρος συνέδραμε τις επίγειες δυνάμεις 1 Ε/Π. Επικεφαλής των πυροσβεστικών δυνάμεων αρχικά ήταν ο Υποστράτηγος κ. Β. Ματθαιόπουλος.

2) Ο Υπαρχηγός Επιχειρήσεων του ΠΣ, Αντιστράτηγος κ. Βασιλειάδης, έφτασε στην περιοχή τις βραδινές ώρες του Σαββάτου 1/7/2017 και ανέλαβε το συντονισμό των πυροσβεστικών δυνάμεων. Οι πυροσβεστικές δυνάμεις που φθάνουν στην περιοχή ενισχύονται και ανέρχονται συνολικά σε 60 πυροσβέστες με 21 πυροσβεστικά οχήματα, 1 πεζοπόρο τμήμα και 2 Α/Φ PZL (Πετζετέλ χωρητικότητας έκαστο 1 – 1,5 τόνου νερού).

3) Το πρωί της Κυριακής (2/7/2017), οι πυροσβεστικές δυνάμεις ανέρχονται συνολικά σε 120 πυροσβέστες και 40 πυροσβεστικά οχήματα καθώς και πεζοπόρο

τμήμα. Αφού δεν υπήρχε ενεργό μέτωπο παρά μόνον διάσπαρτοι καπνοί, ο ανωτέρω Υπαρχηγός ΠΣ, εκτιμώντας ότι ελέγχεται πλέον η πυρκαγιά, έδωσε σήμα στο Επιχειρησιακό Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων του ΠΣ (ΣΕΚΥΠΣ / ΕΣΚΕ 199), ότι υπάρχει μερικός έλεγχος της και για το λόγο αυτό αποδέσμευσε ο ίδιος, τα 25 πυροσβεστικά οχήματα από τα 37 οχήματα που υπήρχαν συνολικά στην περιοχή της πυρκαγιάς, ήτοι αποδέσμευσε όλες τις ενισχύσεις που έφτασαν από άλλες ΠΥ και άφησε μόνον 12 οχήματα από τις ΠΥ Αερόπολης, Γυθείου και Σπάρτης. Επίσης αποδέσμευσε και άτομα από πεζοπόρα τμήματα, όπως αυτό που ήρθε από την ΠΥ της Θεσσαλονίκης. Ειδικότερα την Ω/13:00 της Κυριακής (2/7/2017) δίνει στο ως άνω επιχειρησιακό - συντονιστικό κέντρο του ΠΣ μερικό έλεγχο της εν λόγω πυρκαγιάς και το Γραφείο Τύπου του Αρχηγείου ΠΣ αναρτά την Ω/13:47 της 2 Ιουλίου twitter ως εξής: <υπό μερικό="" έλεγχο="" τέθηκε="" η="" πυρκαγιά="" στην="" περιοχή="" πυρρίχου="" λακωνίας="">>.

4) Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός, ότι από ώρα Ω/10:00 μέχρι και Ω/15:00 την 2/7/2017 ημέρα Κυριακή δεν πετάει στην περιοχή που εξαπλώθηκε η πυρκαγιά και δεν συνδράμει τις επίγειες δυνάμεις κανένα εναέριο πυροσβεστικό μέσο (Α/Φ ή Ε/Π).

5) Περί ώρα Ω/16:00 της ίδιας μέρας (Κυριακή 2/7/2017), ενισχύεται η ένταση του ανέμου και αφού αναζωπυρώνεται η ως άνω πυρκαγιά στην περιοχή Λουκάδικα, δημιουργεί δύο μεγάλα μέτωπα πυρκαγιάς, το ένα εκ των οποίων κατευθύνεται προς Κότρωνα και το άλλο προς το Σκουτάρι. Έτσι η πυρκαγιά με τα δύο αυτά μέτωπα απειλεί και προκαλεί ζημιές σε σπίτια και ελαιώνες σε Κότρωνα, Σκουτάρι, Αριά, Χιμάρα, Πύρριχο, Παρασυρός, Φλομοχώρι, Νύμφη, Δροσοπογή, Λουκάδικα και Αγριλιά. Δίνεται εντολή από το Επιχειρησιακό - Συντονιστικό Κέντρο του ΠΣ (199) να πετάξουν στην περιοχή για συνδρομή των επίγειων δυνάμεων 2 Ε/Π PZL από το αεροδρόμιο της Τρίπολης και 1 Ε/Π τύπου Σινούκ (με κάδο χωρητικότητας 4 τόννων) από το αεροδρόμιο της Καλαμάτας. Ωστόσο δεν ήρθαν αεροσκάφη

Canantair που θα βοηθούσαν στην κατάσβεση, γιατί στάλθηκαν 4 Α/Φ (2 από την Ανδραβίδα και 2 από την Ελευσίνα) από το Επιχειρησιακό-Συντονιστικό Κέντρο του ΠΣ σε μικρής έκτασης φωτιά στην περιοχή Αγίας Ειρήνης της Κεφαλλονιάς. Επιστρέφοντας δόθηκε εντολή στα 2 Α/Φ της Ανδραβίδας να μεταβούν στην πυρκαγιά της Μάνης αλλά λόγω παρέλευσης της ώρας δεν έφτασαν ποτέ στην πυρκαγιά αυτή που ήταν σε εξέλιξη και απαιτείτο η συνδρομή εναερίων μέσων.

6) Εξάλλου το Επιχειρησιακό Κέντρο του ΠΣ για να καλύψει την εγκληματική επιχειρησιακή ενέργεια του προαναφερόμενου Υπαρχηγού να αποδεσμεύσει δυνάμεις χωρίς να έχει ελεγχθεί και κατασταλεί η πυρκαγιά μετά από την αναζωπύρωσή της, έδωσε νέα πυρκαγιά στην περιοχή Παρασυρό, την Ω/19:00 της 2/7/2017 (Κυριακή) σε περιοχή 2-3 χιλιόμετρα πιο πέρα από την περιοχή που κατέληξε η πυρκαγιά στον Πύρριχο δηλαδή στα Λουκάδικα.

Ζημιές

Από την ως άνω πυρκαγιά προκλήθηκαν ζημιές σε υποδομές, πχ (15) κατοικίες, δίκτυο της ΔΕΗ, σε γεωργικές καλλιέργειες, πχ ελαιώνες, σε ζωικό κεφάλαιο (μελίσσια), ενώ κάηκε συνολικά και αγροτοδασική έκταση πάνω από 25.000 στρέμματα.

Αιτία

Σύμφωνα με μαρτυρίες αυτοπτών η ανωτέρω πυρκαγιά προκλήθηκε από σπινθήρες λόγω βραχυκυκλώματος σε μετασχηματιστή της ΔΕΗ στην περιοχή Χιμάρας.

Ευθύνες

1) Υπήρξε σωρεία επιχειρησιακών λαθών και παραλείψεων οργάνων της ΠΥ, σε επίπεδο σχεδιασμού και συντονισμού των πυροσβεστικών δυνάμεων, όπως του επικεφαλής αξιωματικού που συντόνιζε τις πυροσβεστικές δυνάμεις, ο οποίος χωρίς να έχει κατασβεστεί και ελεγχθεί πλήρως η πυρκαγιά, με πολύ υψηλό κίνδυνο

πυρκαγιάς (κατηγορία 4), σύμφωνα με το χάρτη κινδύνου πυρκαγιάς της ΓΓΠΠ για το Νομό Λακωνίας και την ημέρα αυτή, δηλαδή την Κυριακή 2/7/2017, αλλά και την επομένη Δευτέρα 3/7/2017, διέταξε ανεπίτρεπτα επιχειρησιακά, αλλά και με εγκληματική αμέλεια την αποδέσμευση μεγάλης πυροσβεστικής δύναμης (πάνω από τα 2/3 της δύναμης), ενώ δεν ζήτησε τις πρωινές ώρες της Κυριακής τη συνδρομή κανενός εναερίου μέσου για να σβηστεί κάθε εστία, με οικολογικά και άλλα καταστροφικά ακολούθως αποτελέσματα για τις ανωτέρω περιοχές.

2) Επίσης δεν υπάρχουν μέχρι και σήμερα όλα τα ελικόπτερα δασοπυρόσβεσης που υπάρχουν στον επιχειρησιακό σχεδιασμό του ΠΣ, για να καλύψουν τις ανάγκες δασοπυρόσβεσης, αφού ακόμη μέχρι σήμερα δεν έχουν ενταχθεί με ευθύνη του Αν. Υπουργού Προστασίας του Πολίτη κ. Τόσκα τα επτά (7) μισθωμένα Ε/Π μεσαίου τύπου.

ΙΙ) ΚΥΘΗΡΑ

Έναρξη

Η πυρκαγιά εκδηλώθηκε την Παρασκευή, 4 Αυγούστου 2017 και Ω/10:45 σε αγροτοδασική έκταση στην περιοχή Μυλοπόταμου των Κυθήρων.

Ιστορικό πυρκαγιάς

1) 1η μέρα πυρκαγιά-(Παρασκευή 4/8/2017): Η πυρκαγιά εκδηλώθηκε σε οικοπεδικό χώρο δίπλα από το Νοσοκομείο και λόγω των ισχυρών ανέμων πήρε γρήγορα μεγάλες διαστάσεις και εξαπλώθηκε σε δάσος δασική έκταση μα χαμηλή βλάστηση (πουρνάρια).

2) Οι πρώτες δυνάμεις ήταν 10 πυροσβέστες με 5 πυροσβεστικά οχήματα και από αέρος συνέδραμαν 4 Α/Φ PZL.

3) Ακολούθως ενισχύονται οι δυνάμεις και φθάνουν στην περιοχή και επιχειρούν συνολικά 20 πυροσβέστες με 10 οχήματα, 12 άτομα πεζοπόρο τμήμα και από αέρος συνδράμουν 3 Α/Φ και 2 Ε/Π.

4) 2η μέρα πυρκαγιάς – (Σάββατο 5/8/2017): Σύμφωνα με σχετικό Δελτίου Τύπου του ΠΣ της 5 Αυγούστου και Ω/17:30, η πυρκαγιά που εκδηλώθηκε σε αγροτοδασική έκταση πλησίον της περιοχή Πιτσινάδες Κυθήρων συνεχίζει να βρίσκεται σε εξέλιξη. Δεν κατέστη δυνατό να τεθεί υπό έλεγχο στο αρχικό της στάδιο, λόγω της μεταβλητότητας της έντασης και διεύθυνσης του ανέμου, του είδους της βλάστησης, της ποσότητας της καύσιμης ύλης και του ανάγλυφου της περιοχής. Την Κυριακή ωστόσο επιχειρούν 64 πυροσβέστες με 25 οχήματα, 57 άτομα πεζοπόρο τμήμα, βυτιοφόρα (ΟΤΑ και ιδιωτικά) καθώς και χωματουργικά μηχανήματα. Ακολούθως ενισχύονται οι δυνάμεις με 11 άτομα πεζοπόρο τμήμα της 1ης ΕΜΑΚ, 15 άτομα πεζοπόρο τμήμα από Δυτική Μακεδονία και 20 πυροσβέστες με 5 οχήματα από ΠΥ Ηπείρου και Θεσσαλονίκης. Εκκενώνεται προληπτικά ο οικισμός Κυπριωτιάνικα. Ένας πυροσβέστης νιώθει αδιαθεσία και διακομίζεται στο Νοσοκομείο.

5) Με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας κ. Γ. Καπάκη τα Κύθηρα τις απογευματινές ώρες του Σαββάτου (5/8/2017), κηρύσσονται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης Πολιτικής Προστασίας για την αντιμετώπιση των έκτακτων αναγκών και τη διαχείριση των συνεπειών που προέκυψαν από την καταστροφική δασική πυρκαγιά.

6) Την Κυριακή 6/8/2017 (3η μέρα πυρκαγιάς), το πρωί φάνηκε η εικόνα της πυρκαγιάς καλύτερη καθώς έπεσε η ένταση του ανέμου. Έτσι από τον Υπαρχηγό Επιχειρήσεων κ. Βασιλειάδη διατάχθηκε η αποδέσμευση εναερίων μέσων, τα οποία και αποχώρησαν. Έτσι αναζωπυρώνεται η πυρκαγιά και δημιουργούνται δύο μέτωπα. Το ένα κατευθύνεται προς Νοτιοδυτικά και το άλλο προς Βορειοανατολικά. Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα δύσκολη καθώς η ένταση του ανέμου εξάπλωσε την

πυρκαγιά σε πολύ μεγάλη δασική και αγροτική έκταση και μεγάλη περίμετρο. Απειλούνται οικισμοί και χωριά. Εκκενώνονται ορισμένοι εξ αυτών. Μεταξύ αυτών που εκκενώνονται τις απογευματινές ώρες της Κυριακής (6/8/2017) είναι οι οικισμοί και χωριά Καρβουνάδες, Φράτσα, Αραιοί και Μυλοποτάμου και η Ιερά Μονή των Μυρτιδίων (Είχε απειληθεί πάλι από πυρκαγιά που εκδηλώθηκε στα Κύθηρα το 2002 και η πυρκαγιά σβήστηκε μόλις έφτασε στη Μονή).

7) Τη Δευτέρα 7/8/2017 (4η μέρα πυρκαγιάς), δεν υπάρχουν ενεργά μέτωπα αλλά μόνον διάσπαρτες εστίες. Ωστόσο ο κίνδυνος αναζωπύρωσης δεν έχει ακόμη εξαλειφθεί. Γι΄ αυτό οι δυνάμεις κατάσβεσης συνεχίζουν να παραμένουν στην ευρύτερη περιοχή σε ανάπτυξη. Έτσι οι δυνάμεις που παραμένουν σε ετοιμότητα είναι, σύμφωνα με σχετικό Δελτίο Τύπου του ΠΣ, 116 πυροσβέστες με 38 πυροσβεστικά οχήματα, 83 άτομα πεζοπόρο τμήμα, 5 βυτιοφόρα (ΟΤΑ και Ιδιωτικά) καθώς και 4 χωματουργικά μηχανήματα.

8) Την Τρίτη 8/8/2017 (5η μέρα πυρκαγιάς) αναζωπυρώθηκε στο νότιο τμήμα του νησιού εστία, ωστόσο υπάρχουν ισχυρές δυνάμεις που ενεργούν. Συγκεκριμένα υπάρχουν 116 πυροσβέστες με 38 οχήματα και 83 άτομα πεζοπόρο τμήμα., ενώ συνδράμει 1 Α/Φ CL-215 και 1 Ε/Π Super Puma.

Ζημιές

Η οικολογική καταστροφή ενός μεγάλου τμήματος δασικών και καλλιεργήσιμων εκτάσεων των Κυθήρων είναι υπαρκτή. Το κεντροδυτικό τμήμα του νησιού υπέστη καταστροφή σε πανίδα και χλωρίδα που είναι ιδιαίτερα σημαντική. Το 90% από τις καμένες εκτάσεις αφορά δάση και δασικές εκτάσεις, αλλά και καλλιέργειες. Υπέστη πλήγμα η αγροτική οικονομία από την πυρκαγιά που κατάστρεψε αμπέλια, ελαιόδενδρα, μελίσσια αλλά και ζωικό κεφάλαιο. Λιγότερες οι ζημιές στην κτηνοτροφία. Συνολικά κάηκε, σύμφωνα με το EFFIS, έκταση πάνω από 27.000 στρέμματα αγροτοδασικής έκτασης.

Αιτία

Σύμφωνα με μαρτυρίες αυτοπτών η ανωτέρω πυρκαγιά ξεκίνησε σε οικοπεδικό χώρο δίπλα στο Νοσοκομείο και σύμφωνα με μαρτυρίες αυτοπτών προκλήθηκε προφανώς από απόρριψη αναμμένου τσιγάρου στα ξερά χόρτα.

Ευθύνες

Υπήρξε σωρεία επιχειρησιακών λαθών, ολιγωριών και παραλείψεων οργάνων της ΠΥ, σε επίπεδο σχεδιασμού και συντονισμού των πυροσβεστικών δυνάμεων. Ειδικότερα:

α) Ο επικεφαλής αξιωματικός που συντόνιζε τις πυροσβεστικές δυνάμεις (επίγεια και εναέρια μέσα δασοπυρόσβεσης), χωρίς να έχει κατασβεστεί και ελεγχθεί πλήρως η πυρκαγιά διέταξε ανεπίτρεπτα επιχειρησιακώς την αποδέσμευση εναερίων μέσων τις πρωινές ώρες την Κυριακή 6/8/2017.

β) Υπήρξε κακή εκτίμηση της κατάστασης και συνεπώς καθυστέρηση στην άμεση κινητοποίηση δυνάμεων. Όταν αυτή έγινε η πυρκαγιά είχε εξαπλωθεί και αναπτυχθεί σε μεγάλες εκτάσεις και περίμετρο. Να σημειωθεί ότι την Παρασκευή 4/8/2017 οι ζημιές από την πυρκαγιά δεν ήταν μεγάλες.

γ) Υπήρξαν διαστήματα κενά επιχείρησης εναερίων μέσων που αποσύρονταν για ανεφοδιασμό και αποκατάσταση βλαβών, λόγω κακού σχεδιασμού και οργάνωσης των εναερίων επιχειρήσεων δασοπυρόσβεσης.

δ) Δεν υπάρχουν σε επιχειρησιακή διαθεσιμότητα όλα τα μισθωμένα ελικόπτερα για να καλύψουν τις ανάγκες δασοπυρόσβεσης, αφού ακόμη μέχρι σήμερα δεν έχουν ενταχθεί στον επιχειρησιακό σχεδιασμό του ΠΣ, με ευθύνη του Αν. Υπουργού Προστασίας του Πολίτη κ. Τόσκα, τα επτά μισθωμένα Ε/Π μεσαίου τύπου.

ΙΙΙ) Ολιγωρία στη μίσθωση όλων των επιχειρησιακά αναγκαίων και ενταγμένων στον επιχειρησιακό σχεδιασμό του

ΠΣ ελικοπτέρων για τη δασοπυρόσβεση

1) Κάθε αντιπυρική περίοδο το ΠΣ μισθώνει κατά βάση 10 ελικόπτερα, τα οποία εντάσσονται στο επιχειρησιακό σχεδιασμό του ΠΣ από αρχές Ιουλίου. Από αυτά τα τρία (3) είναι βαρέως τύπου (ERICSSON χωρητικότητας 7 τόννων νερού έκαστο) και επτά (7) μεσαίου τύπου (χωρητικότητας 4 τόννων νερού).

2) Το διαγωνισμό από το έτος 2012 διενεργεί ο Νατοϊκός Οργανισμός NAMSA.

3) Για την τρέχουσα αντιπυρική περίοδο μέχρι σήμερα δεν έχουν ενταχθεί ακόμη τα επτά (7) Ε/Π μεσαίου τύπου. Και τούτο γιατί:

α) Την 22-4-2017 με την υπ΄ αριθ. 26138 ΦΔ 6/2016 Διακήρυξη διενεργήθηκε διεθνής διαγωνισμός για τη μίσθωση 3 Ε/Π βαρέως τύπου και 7 Ε/Π μεσαίου τύπου για την αντιπυρική περίοδο και για διάστημα 120 ημερών, προϋπολογισθείσας συνολικής δαπάνης 17.000.000 ευρώ.

β) Δεν συμμετείχε καμία εταιρία και ο διαγωνισμός ματαιώθηκε. Με την 12/2016 και ημερομηνία 25 Ιουλίου 2016 προκηρύχθηκε επαναληπτικός διαγωνισμός για τον Σεπτέμβριο 2016. Και πάλι ο διαγωνισμός ήταν άγονος και ματαιώθηκε.

γ) Η ηγεσία του ΠΣ αποφάσισε να αναθέσει και πάλι στη NAMSA τη διενέργεια του διαγωνισμού. Για τα 3 Ε/Π έγινε επέκταση παλαιότερου διαγωνισμού για δε τα μεσαίου τύπου ξεκίνησε από την αρχή η διακήρυξη διαγωνισμού. Έτσι ήρθε μια εταιρία και έδωσε προσφορά όση για διάστημα 120 πέρυσι, ενώ η μίσθωση για φέτος θα γίνει για 60 μέρες.

δ) Μέχρι σήμερα δεν έχουν ενταχθεί στον επιχειρησιακό σχεδιασμό. Αναμένεται να τεθούν από 11 Αυγούστου ορισμένα από αυτά τα επτά (7) Ε/Π.

Η ανωτέρω δυσλειτουργία του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη αποδεικνύει ότι ο δασοπυροσβεστικός μηχανισμός δεν είναι ακόμη όλος σε επιχειρησιακή διαθεσιμότητα και ικανότητα και ως εκ τούτου συνεπάγεται εμίζον πολιτικό θέμα και εγείρει ζητήματα πολιτικών ευθυνών του αρμοδίου καθύλην

υπουργού κ. Τόσκα και ταυτόχρονα συνιστά τη θεμελίωση σοβαρών αξιόποινων ενεργειών από πράξεις και παραλείψεις των αρμοδίων οργάνων για την ολοκλήρωση της μίσθωσης των ελικοπτέρων δασοπυρόσβεσης, αλλά και της ζημιάς που προκαλείται στο Ελληνικό Δημόσιο και τους φορολογούμενους πολίτες, από την καθυστέρηση και τη δαπανηρότητα της μίσθωσης των 7 Ε/Π μεσαίου τύπου.