Ενας πρόσφατος όρος που έχει ενταχθεί στο λεξιλόγιο μας είναι τα fake news (ψευδή νέα). Συνοπτικά παραπέμπει στην παραπλανητική πληροφόρηση ή την πρακτική να διαδίδονται με ταχύτατο ρυθμό, λόγω της ευρύτατης απήχησης των μέσων κοινωνικών δικτύωσης ψευδείς, ημι-ψευδείς ειδήσεις ή φήμες που παραπαίουν ανάμεσα στη μυθοπλασία και την αναφορά σε γεγονότα.


Σύμφωνα με την έρευνα του Ευρωβαρόμετρου (Φεβρουάριος 2018 , δημοσίευση στις 12/3/2018), ένα ποσοστό 55% των Ελλήνων πιστεύουν ότι καθημερινά έρχονται αντιμέτωποι με μια παραπλανητική ή ψευδή είδηση ή πληροφορία. Το ποσοστό αυτό είναι το υψηλότερο μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και φανερώνει τη δυσπιστία των Ελλήνων για τις ειδήσεις. Το αντίστοιχο μέσο ποσοστό στην ΕΕ είναι 37%.


Ο όρος δεν εκλείπει από τυχόν πολιτικές συγκρούσεις εντός και εκτός ελληνικού κοινοβουλίου. Όπως συνηθίζεται και αλλού, οι πολιτικοί, κάνουν χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για να επιτεθούν στους πολιτικούς τους αντιπάλους, αλλά και να ασκήσουν μια λαϊκίστικη πολιτική κριτική.


Η περίφημη εκφραστική «ασυλία» είναι ένας από τους πρωταρχικούς λόγους γιγάντωσης των απανταχού «ψευδών ειδήσεων που μετατρέπονται σε έναν επικίνδυνο σηματοδότη εκφυλισμού του δημοκρατικού πολιτεύματος. Κάτω από παρόμοιες συνθήκες, το θεμελιώδες και αναφαίρετο δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης προσβάλλει το επίσης θεμελιώδες και αναφαίρετο δικαίωμα προστασίας της προσωπικότητας. Πρόκειται για μια εδραιωμένη πραγματικότητα η οποία υποδαυλίζει δημοκρατικές διαδικασίες, αρχές και αξίες και επηρεάζει διάφορους τομείς, όπως η υγεία, η επιστήμη, η εκπαίδευση και η οικονομία.


Αναμφισβήτητα, τα fake news συνιστούν απειλή για τη δημοκρατία και εργαλείο για τους λαϊκιστές και τα απολυταρχικά καθεστώτα ανά τον κόσμο. Eπίσης, δημιουργούν συνθήκες για προληπτική λογοκρισία που είναι ένας υπαρκτός κίνδυνος.


Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αντιλαμβανόμενη τη δυναμική του προβλήματος σχεδιάζει δράσεις αντιμετώπισης. Στην έκθεση που της παρέδωσαν στις 12 Μαρτίου 2018 οι ανεξάρτητοι εμπειρογνώμονες για τις ψευδείς ειδήσεις και την παραπληροφόρηση στο διαδίκτυο, ορίζεται το φαινόμενο και συνιστάται η κατάρτιση κώδικα αρχών τον οποίο θα πρέπει να δεσμευτούν να τηρούν οι διαδικτυακές πλατφόρμες και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

*Ο Σπύρος Σπυρίδως είναι πρώην δήμαρχος Πόρου, πρώην περιφερειάρχης Δυτικής Ελλάδας και Γενικός Γραμματέας Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου.