«Κυρία Βασιλείου, η φωτιά είναι ανεξέλεγκτη - ΕΚΚΕΝΩΣΤΕ»... η λέξη που ακούστηκε στο ακουστικό... του επιπυραγού Ανατολικής Αττικής, στον οποίο τηλεφώνησα για να μου δώσει την εκτίμησή του για τη σοβαρότητα της κατάστασης».

Μπορείτε να βρείτε το απόσπασμα στο Διαδίκτυο μαζί με πολλές ακόμα ιστορίες από εκείνη την αποφράδα ημέρα της φωτιάς στο Μάτι. Μιλά η δημοτική σύμβουλος Χριστίνα Βασιλείου, υπεύθυνη του Δήμου Αθηναίων για τις παιδικές κατασκηνώσεις, όπου εκείνη την ημέρα φιλοξενούνταν 621 μικρά παιδιά και 300 εργαζόμενοι.

Η κ. Βασιλείου είναι ο ήρωας της διπλανής πόρτας. Κάθε χρόνο τηλεφωνούσε σε έναν γνωστό της στην Πυροσβεστική και τον ρωτούσε εάν υπάρχουν πληροφορίες για πυρκαγιές στη γύρω από την κατασκήνωση περιοχή. Ετσι έπραξε και την ημέρα που σημάδεψε το Μάτι και ολόκληρη την Ελλάδα. Δεν είχε εντολή από κάποιον «ανώτερό της». Βάζω τη λέξη σε εισαγωγικά, για να τονίσω ότι στις κρίσιμες ώρες ο «ανώτερος» δεν είναι κάποιο πρόσωπο που έτυχε λόγω ιεραρχίας να κατέχει μια θέση. Ανώτερος θα πρέπει να είναι η κοινή λογική. Η κυρία αυτή λειτούργησε με κοινή λογική, χωρίς να σκεφτεί αν η πράξη της ήταν στο πλαίσιο των λεγομένων «υποχρεώσεών» της (άλλη λέξη-καταφύγιο των ανευθύνων και των φοβικών). Εδρασε γρήγορα. Οργάνωσε με βάση ένα επιχειρησιακό σχέδιο («Θεμιστοκλής») που ήδη υπήρχε, και στο οποίο είχαν εκπαιδευτεί, την εκκένωση της κατασκήνωσης από τα παιδιά. Ξαναμίλησε με τον υπεύθυνο της Πυροσβεστικής και διαπίστωσε πως η φωτιά που έφτανε στην κατασκήνωση είχε αρχίσει να εξασθενεί, κατά συνέπεια θα ήταν δυνατή η αντιμετώπισή της με τα μέσα πυρόσβεσης που διέθετε. Ζήτησε εθελοντές μεταξύ των εργαζομένων και κατάφεραν να σώσουν ολόκληρη την εγκατάσταση και το πράσινο γύρω της. Δεν γνωρίζω την κ. Βασιλείου, ούτε έχω πάει ποτέ στην εν λόγω κατασκήνωση. Πολλοί δημόσιοι λειτουργοί δεν γνωρίζουν, δυστυχώς, τη νοοτροπία της κ. Βασιλείου. Αυτήν που θέλει την ανάληψη ευθύνης και δράσης με ταχύτητα και ψυχραιμία στα δύσκολα. Οι περισσότεροι έχουν συνηθίσει να απεμπολούν ευθύνες σε υπηρεσιακά σημειώματα ή να δείχνουν προς τον διπλανό τους ή τον «ανώτερό» τους, όταν πια το κακό έχει συντελεστεί.

Οι διώξεις που ασκήθηκαν εναντίον πολιτικών προσώπων και υπευθύνων για την πυρόσβεση, όπως και ενός που φέρεται να έβαλε -κατά λάθος, λέει- τη φωτιά καίγοντας χόρτα καλοκαιριάτικα (να, ακόμα ένα παράδειγμα έλλειψης κοινού νου), κυριάρχησαν επικοινωνιακά στο τοπίο της ενημέρωσης τις τελευταίες ημέρες. Η χώρα μας ως μεσογειακή αντιμετωπίζει κάθε χρόνο το φαινόμενο των πυρκαγιών. Είχα, δυστυχώς, πολλές σχετικές εμπειρίες ως δημοσιογράφος ή ως υπουργός, και δη στις πυρκαγιές του 2007. Επιχειρησιακά σχέδια υπάρχουν πολλά. Τηρούνται, όμως; Εκπαιδευόμαστε συχνά-πυκνά όπως πρέπει για «την κακιά την ώρα»;

Στην Ιαπωνία, σεισμογενή χώρα, κατά τη διάρκεια του χρόνου γίνονται συνεχείς ασκήσεις ετοιμότητας σε όλες τις περιοχές της χώρας. Ενας μεγάλος σεισμός εκεί έχει απείρως λιγότερα θύματα από έναν σεισμό μικρότερης ισχύος σε άλλες χώρες.

Την περασμένη Τρίτη μιλούσα νωρίς το πρωί με την κόρη μου, που σπουδάζει στην Αγγλία. Στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής άκουσα σειρήνα και τη ρώτησα περί τίνος πρόκειται. Μου είπε ότι κάθε εβδομάδα την ίδια μέρα και ώρα χτυπά η σειρήνα για πυρκαγιά, προληπτικά, ώστε όλοι να αναγνωρίζουν τον ήχο της και οι αρμόδιοι να ξέρουν ότι το σύστημα δουλεύει. Μία φορά το δίμηνο η άσκηση ολοκληρώνεται με εκκένωση της φοιτητικής εστίας κατά τρόπο που οι υπεύθυνοι έχουν υποδείξει.

Δεν θα συνεχίσω με παραδείγματα από την εμπειρία μου σε πολλές άλλες χώρες που εφαρμόζουν το αρχαιοελληνικό ρητό «κάλλιον το προλαμβάνειν ή το θεραπεύειν».

Ο Προμηθέας (αυτός που προλαμβάνει) χάνει κατά Κράτος (όνομα του δεσμώτη του, άλλωστε) από τον Επιμηθέα (του οποίου γνώρισμα δεν ήταν να μεριμνά, αλλά να μεταμελείται). Η μεταμέλεια, όμως, ουδέποτε μας έγινε μάθημα. Ετσι, θα αναλωθούμε και πάλι στον εξοστρακισμό υπευθύνων ή μη και ήσυχοι θα προχωρήσουμε στο επόμενο λάθος.