Τα εκλογικά αποτελέσματα της Γερμανίας, αναφορικά με την αύξηση των ποσοστών της ξενοφοβικής ακροδεξιάς, ήταν αναμενόμενα σε μια Ευρώπη που έχει απολέσει τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά της. Μόνον οι αφελείς πιστεύουν ότι το φαινόμενο είναι παροδικό και οφείλεται αποκλειστικά στην αύξηση των μεταναστευτικών-προσφυγικών ροών. Η άνοδος της ακροδεξιάς οφείλεται στο μοντέλο λιτότητας που ευθέως πλήττει τη μεσαία τάξη.

Η φτωχοποίηση, σε συνδυασμό με την ανασφάλεια και τον φόβο λόγω της μετακίνησης πληθυσμών, αποτελούν το άλλοθι για την επανεμφάνιση του εθνικισμού στην Ευρώπη. Τα κλειστά σύνορα είναι η απαρχή μιας σκοτεινής περιόδου που ξυπνά εφιαλτικές μνήμες του παρελθόντος, όταν η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη και ο κώδικας αρχών και αξιών της ιδρυτικής διακήρυξης της Ευρωπαϊκής Ενωσης είχε διαγραφεί από τη συλλογική μνήμη των Ευρωπαίων.

Η απειλή είναι σοβαρή και ο κίνδυνος για τη δημοκρατία δεν είναι πλέον θεωρητικός. Η ακροδεξιά, είτε με νεοναζιστικά χαρακτηριστικά είτε με «πατριωτικό» μανδύα, ήρθε για να μείνει. Κι αυτό οφείλουν να το αντιμετωπίσουν αποφασιστικά οι Βρυξέλλες αλλά και οι δημοκρατικές κυβερνήσεις των κρατών-μελών ξεχωριστά. Ιδιαιτέρως στην Ελλάδα, που λόγω της κοινωνικοοικονομικής κρίσης και των χιλιάδων εγκλωβισμένων προσφύγων-μεταναστών, οι συνθήκες είναι πρόσφορες στον λαϊκισμό και την ξενοφοβία.

Η κυβέρνηση, εκτός κάποιων προσχηματικών παρεμβάσεων, δεν ανέλαβε πολιτικές πρωτοβουλίες για συνεννόηση με τα δημοκρατικά κόμματα της αντιπολίτευσης. Αντιθέτως, με διχαστική ρητορική και χαρακτηρισμούς έναντι των πολιτικών της αντιπάλων, προσφέρει επιχειρήματα στην εγχώρια ακροδεξιά, η οποία τα χρησιμοποιεί εναντίον του πολιτικού συστήματος.

Πριν από 40 χρόνια, τον Ιούνιο του ’76, ο Παύλος Μπακογιάννης έγραφε στο «Βήμα»: «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο κίνδυνος για την ελληνική δημοκρατία προέρχεται -τουλάχιστον για το άμεσο μέλλον- από τη δεξιά και συγκεκριμένα από τα κατάλοιπα της χούντας...». Και κατέληγε σε εκείνο το άρθρο: «Βέβαια, θεωρητικά, μπορεί να υπάρξει κίνδυνος από τους εξτρεμιστές της αριστεράς. Τα πράγματα όμως τη στιγμή αυτή δείχνουν ότι ο κίνδυνος που προέρχεται από τα δεξιά είναι περισσότερο άμεσος, περισσότερο εμφανής, έχει περισσότερη λαβή στην πραγματικότητα».

Καλό είναι να θυμόμαστε την επέτειο της στυγερής δολοφονίας του, αλλά καλύτερο θα ήταν να προβληματίζουν τα λόγια του.