Στους σκεπτόμενους πολίτες πλανάται σήμερα το ερώτημα: «Καλά, οι τρεις κορυφαίες εξουσίες, νομοθετική, εκτελεστική, δικαστική, έχουν τα δικά τους! (Ο καπετάν Ανδρέας από τον Γράμμο θα έλεγε: «Πάρ’ τη μια, χτύπα την άλλη»!). Εκείνη όμως, η ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΞΟΥΣΙΑ, δηλαδή ο Τύπος, πού βρίσκεται; Τι προσφέρει στην πατρίδα και στη δημοκρατία; Πού είναι οι πρωτοπόροι του; Μα… πριν απ’ όλα: Υπάρχει σήμερα «Τετάρτη Εξουσία», που κορυφαίο χρέος της είναι, εν ονόματι του λαού, να ελέγχει τις τρεις άλλες; Υπάρχει;

Οι σκέψεις αυτές ξανάρθαν στο μυαλό μου καθώς ξεφύλλιζα σελίδες από την αγωνιστική ιστορία του ελληνικού Τύπου. Και είδα ότι σαν σήμερα, την 1η Οκτωβρίου του 1873, κυκλοφόρησε στην Αθήνα η πρώτη καθημερινή εφημερίδα, με τον τίτλο ΕΦΗΜΕΡΙΣ και με εκδότη τον σπουδαίο τότε θεατρικό συγγραφέα Δημήτρη Κορομηλά («Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας»), με αρχισυντάκτη τον επίσης σπουδαίο ποιητή Ιωάννη Καμπούρογλου και συνεργάτες, ποιους; Τον Παπαδιαμάντη, τον Παλαμά, τον Κονδυλάκη, ακόμη και τον Θεμιστοκλή Σοφούλη!.. Φανταστείτε ότι από εκείνη την εφημερίδα ξεκίνησαν την πολιτική τους καριέρα 11 υπουργοί και έξι πρωθυπουργοί!..

Αν πάμε όμως αρκετά πιο πίσω, θα ιδούμε ότι η πρώτη ελληνική εφημερίδα βγήκε στην Καλαμάτα. Τον Αύγουστο του 1821 ένας γενναίος ρασοφόρος, ο Θεόκλητος Φαρμακίδης, έβγαλε πράγματι την πρώτη έντυπη εφημερίδα με τον τίτλο ΣΑΛΠΙΓΞ ΕΛΛΗΝΙΚΗ. Και ξέρετε ποια ήταν η πιο σπουδαία δημοσιογραφική επιτυχία του; Οτι πρώτος αυτός δημοσίευσε τους στίχους του Διονυσίου Σολωμού που έγιναν ο Εθνικός μας Υμνος! Πού τέτοιες… αποκλειστικότητες σήμερα!..

Ατίθασος ο Φαρμακίδης, τα έβαλε με την τότε λογοκρισία, φυλακίστηκε και πέθανε στην ψάθα, αφού μοίρασε όλα του τα υπάρχοντα στους άπορους σπουδαστές. Είναι η πιο ηρωική πέννα του ’21! Επιμένω να θυμίζω και να ξαναθυμίζω στις σημερινές δόκιμους τα διδάγματα του Φαρμακίδη, γιατί μόνο με τέτοιους δασκάλους νοείται η αγωνιστική συνέχεια του ελληνικού Τύπου. Αφού χρέος του είναι όχι μόνο να ελέγχει τις τρεις άλλες εξουσίες, όχι μόνο να αποκαλύπτει τη σαπίλα όπου υπάρχει, αλλά και να μπαίνει επικεφαλής στις μεγάλες πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές της πατρίδας.

Η ιστορία μας θυμίζει και ξαναθυμίζει στους σημερινούς παράγοντες του Τύπου, αλλά κυρίως στον λαό που χαλιναγωγείται ζαλισμένος από τις… χάνδρες των καναλιών, ότι οι τέσσερις σπουδαιότερες δημοκρατικές επαναστάσεις και οι τρεις σπουδαιότεροι εθνικοί αγώνες ξεκίνησαν από τα γραφεία αθηναϊκών εφημερίδων!.. Δηλαδή: Η επανάσταση του 1843 που επέβαλε το πρώτο Σύνταγμα. Η επανάσταση του 1862 που έδιωξε τον Οθωνα. Η επανάσταση του 1909 που έφερε τον Βενιζέλο. Η επανάσταση του 1922 που έστειλε στο Γουδί τους υπαίτιους της Μικρασιατικής Καταστροφής. Ο Μακεδονικός Αγώνας με τον Παύλο Μελά και τον Ιωνα Δραγούμη πυροδοτήθηκε από τα γραφεία του ΕΜΠΡΟΣ. Ο κυπριακός αγώνας για την «ένωση» ξεκίνησε από τα γραφεία της ΕΣΤΙΑΣ του Κύρου. Και ο πόλεμος της Αλβανίας με την Εθνική Αντίσταση 1941-44 δεν θα είχε κερδηθεί χωρίς την ενθουσιώδη συμβολή του νόμιμου και παράνομου Τύπου.

Πάνω από 600 παράνομες εφημερίδες κυκλοφορούσαν από χέρι σε χέρι στα μαύρα χρόνια της Κατοχής. Και κάπου 60 δημοσιογράφοι στήθηκαν στο απόσπασμα (ανάμεσά τους και ο γράφων, που γλίτωσε ως εκ θαύματος την εκτέλεση). Η γενιά εκείνη της ελληνικής δημοσιογραφίας, με αγωνιστές όπως ο Καραγιώργης, ο Χαΐνογλου, ο Καβαφάκης, ο Γρηγοριάδης, η Σωτηρίου και αμέτρητοι άλλοι, είναι ίσως η τελευταία της μεταπολεμικής εποχής. Σήμερα, που η κρίση του Τύπου βρίσκεται στο κατακόρυφο, δοκιμάζονται νέα στελέχη με πολλά ταλέντα, μεγάλες φιλοδοξίες, αλλά και... συζητήσιμη αντοχή στα τρία ΜΗ που διδάσκω ως δάσκαλος επί 50 χρόνια: «ΜΗΝ ντρέπεσαι, ΜΗ φοβάσαι, ΜΗ λατρεύεις το χρήμα. Αν το καταφέρεις, είσαι μια ελεύθερη πέννα»!..