Η οικονομική διαπλοκή και διαφθορά εστιάζεται κυρίως στον σκληρό πυρήνα του, στις τράπεζες και τις φαρμακοβιομηχανίες, και προφανώς όχι μόνο στη χώρα μας. Και εγώ που γράφω ό,τι ξέρω και όχι ό,τι πρέπει να διαβάζουν οι άλλοι ότι ξέρω, γνωρίζω ότι οι προσπάθειες στους συγκεκριμένους τομείς απαιτούν τόλμη και γενναιότητα, ακόμα και τον ηράκλειο άθλο της κάθαρσης της κόπρου του Αυγείου. Και εκείνον της εξόντωσης της Λερναίας Υδρας μαζί. Ωστόσο, όπως κάθε τι που γίνεται στη χώρα μας καταντά φαιδρό και πλήρως αναξιόπιστο, έτσι εξελίσσεται και το νέο εθνικό μας σκάνδαλο της Novartis. Η κυβερνητική «επιχείρηση» και η αντίδραση της αξιωματικής αντιπολίτευσης να αμυνθεί στη διαπλοκή αποκαλύπτουν τη γύμνια της πολιτικής εξουσίας.

Η ομερτά στους τομείς αυτούς έσπασε από τους ελάχιστους τολμηρούς που αποκαλούνται «whistleblowers», και τώρα τους γνωρίζει με την υπόθεση Novartis και προσπαθεί να τους εκμεταλλευθεί και το ελληνικό σύστημα κατά πως το συμφέρει! Προφανώς και δεν είναι αθώοι… Ωστόσο, οι έρευνες για τη βρόμικη αυτή υπόθεση έχουν προχωρήσει χάρις σε αυτούς! Μια υπόθεση που έχει στοιχίσει στο ελληνικό δημόσιο δισ. ευρώ και έχει συμβάλει στην κατάρρευση του συστήματος υγείας καθώς και στην υπερχρέωση της χώρας.

Οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος, όπως πλέον αποκαλούμε στην Ελλάδα τους «whistleblowers», είναι άνθρωποι που διακινδυνεύουν την καριέρα τους, την οικογενειακή τους ηρεμία και συχνά την ελευθερία και τη ζωή τους για να αποκαλύψουν παράνομες πρακτικές της εξουσίας και φαινόμενα διαφθοράς, βάζοντας σε προτεραιότητα το δημόσιο συμφέρον. Αυτή είναι η φιλοσοφία τους, αλλά υπάρχει ένα μεγάλο ΑΛΛΑ… Με την προϋπόθεση ότι οι καταγγελίες τους για τα οικονομικά εγκλήματα αφορούν το δημόσιο συμφέρον και την εθνική οικονομία, ότι θα αποδειχθούν σωστές και δεν θα αποκρύψουν τίποτα.

Μόνον έτσι μπορούν να αντιμετωπιστούν οι οικονομικές και πολιτικές πιέσεις που εξασκούνται, όπως στο σκάνδαλο Novartis, η διαλεύκανση του οποίου προχωρεί χάρις στους «whistleblowers» που ήταν υπάλληλοι της εταιρείας. «Οι “whistleblowers” δεν είναι άνθρωποι που είδαν φως και μπήκαν. Για να γνωρίζουν την υπόθεση, πρέπει να ήταν και αυτοί εμπλεκόμενοι…

Σε γενικές γραμμές, υπάρχουν τρεις κατηγορίες “whistleblowers”. Αυτοί που σώζουν ζωές, αυτοί που αγωνίζονται για την ελευθερία και τον σεβασμό του πολίτη και αυτοί που αποκαλύπτουν την κλεπτοκρατία. Η στρατιώτης Μάνινγκ που εφοδίασε τα wikileaks με βίντεο για τις βιαιότητες του αμερικανικού στρατού στο Ιράκ καταδικάστηκε σε 35 χρόνια φυλάκιση. Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν πολίτες όπως ο ιδρυτής των wikileaks Τζούλιαν Ασάνζ και ο Εντουαρντ Σνόουντεν, που αποκάλυψε το οργουελικό σύστημα παρακολούθησης του πλανήτη από την Εθνική Υπηρεσία Ασφαλείας των ΗΠΑ. Ο πρώτος έχει καταφύγει στην πρεσβεία του Εκουαδόρ στο Λονδίνο, ο δεύτερος είναι ο υπ’ αριθμόν ένα καταζητούμενος στον κόσμο.

Ο Εντουαρντ Σνόουντεν, ο σχεδόν μυθικός “κατάσκοπος” του 21ου αιώνα, ξεπέρασε το “βαθύ λαρύγγι” του Γουότεργκεϊτ. Είναι ένα από τα πλέον εντυπωσιακά “βαθιά λαρύγγια” της Ιστορίας. Ποτέ άλλοτε ένας άνθρωπος δεν αφαίρεσε μαζικά άκρως απόρρητα αρχεία από τις ισχυρότερες μυστικές υπηρεσίες του κόσμου προκειμένου να τα δημοσιοποιήσει. Κι όμως, εκείνος έκανε ακριβώς αυτό»… Mε αυτές τις αράδες (από τον Αλαν Ράσμπριτζερ, διευθυντή σύνταξης της βρετανικής εφημερίδας «Γκάρντιαν») αρχίζει το βιβλίο του Λουκ Χάρντινγκ «Φάκελος Σνόουντεν, η ιστορία του Νο 1 καταζητούμενου ανθρώπου στον κόσμο». Το βιβλίο του Χάρντινγκ, επίσης δημοσιογράφου στον «Γκάρντιαν», μαζί με αυτό του Ανατόλι Κουτσερένα (δικηγόρου του Σνόουντεν) «Time of the Octapus» αποτέλεσαν την πρώτη ύλη για το σενάριο της ταινίας του Ολιβερ Στόουν. Ο διάσημος σκηνοθέτης, εξπέρ στις βιογραφίες πολιτικών και Αμερικανών προέδρων, θέτει τεχνηέντως το ερώτημα αν ο Σνόουντεν είναι προδότης ή ήρωας… Υποστηρίζει πως οι ΗΠΑ έχουν δικαίωμα να προστατευθούν, όμως υπάρχει διαφορά ανάμεσα στη χρήση του δικαιώματος αυτού και την κατάχρησή του. Το ερώτημα είναι ως ποιο σημείο είναι ικανός να φτάσει κάποιος για να σταματήσει αυτό που θεωρεί ότι είναι κατάχρηση. Ο Σνόουντεν, που αναγκάστηκε να μείνει στη Ρωσία όταν οι ΗΠΑ ακύρωσαν το διαβατήριό του, καταζητείται στις ΗΠΑ με την κατηγορία της κατασκοπείας.

Στην τρίτη περιλαμβάνονται αυτοί που αποκάλυψαν τις παράνομες πρακτικές μεγάλων τραπεζών, επιχειρήσεων και ιδιωτών που φοροδιαφεύγουν στους φορολογικούς παραδείσους, βοηθούν οικονομικούς εγκληματίες ή κάνουν ξέπλυμα βρόμικου χρήματος. Από τη λίστα Φαλσιανί-Λαγκάρντ και το σκάνδαλο των Lux Leaks ως τα Panama papers, όλες οι πρόσφατες συγκλονιστικές αποκαλύψεις οφείλονται σε τολμηρούς «whistleblowers». Αλλά στην προηγμένη Ευρώπη τιμωρούνται, όπως στην περίπτωση των δύο πληροφοριοδοτών του σκανδάλου Lux Leaks, που αποκάλυψαν ότι το Λουξεμβούργο αποτελούσε φορολογικό παράδεισο στην καρδιά της ΕΕ, καθώς και η δίκη του δημοσιογράφου που δημοσίευσε τις συγκεκριμένες διαρροές, είναι δικαστικές αποφάσεις σκανδαλώδεις. Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ωριμάσει η ιδέα για ένα νέο νομικό καθεστώς, που να προφυλάσσει τους «whistleblowers» και να διευκολύνει άλλους να βγουν στο προσκήνιο. Το ίδιο επιτακτική είναι η ανάγκη ειδικής νομοθεσίας στην Ελλάδα, όπου η προστασία των δημόσιων υπαλλήλων-υποψήφιων «whistleblowers», είναι εξαιρετικά ανεπαρκής, ενώ δεν παρέχεται καμία για τους ιδιωτικούς υπαλλήλους, όπως της Novartis.


Εμείς κρατάμε τα πρωτεία

Δεν επιθυμώ να απαριθμήσω όλα τα σκάνδαλα που έχουν έρθει στο φως της δημοσιότητας τα τελευταία χρόνια από τους «whistleblowers», ωστόσο μπορούμε να αναγνωρίσουμε ότι αφορούν κυρίως την πανίσχυρη τραπεζική βιομηχανία: HSBC, Swissleaks, Luxleaks, Julius Baer, Credit Suisse, UBS. Βεβαίως, είναι μια κολοσσιαία βιομηχανία. Η offshore τραπεζική είναι πράγματι από τις πιο εγκληματικές βιομηχανίες στον κόσμο. Η Stephanie Gibaud -η διασημότερη «whistleblower»- ήταν αυτή που αποκάλυψε το σκάνδαλο της UBS κι έχασε τα πάντα! Στη Γαλλία, η USB έχει παραπεμφθεί σε δίκη τέσσερις φορές και υποχρεώθηκε να καταβάλει το μεγαλύτερο πρόστιμο που επιβλήθηκε ποτέ, ύψους 1,1 δισ. ευρώ, στη γαλλική Δικαιοσύνη. Το υπουργείο Οικονομικών θεωρεί ότι 19 δισ. ευρώ Γάλλων πολιτών έχουν «κρυφτεί» στην Ελβετία. Εντάξει… Ομως εμείς κρατάμε τα πρωτεία με τους Παπασταύρους της λίστας Λαγκάρντ…