Η πολιτική και κοινωνική ιστορική μεταμόρφωση που επήλθε στην Ελλάδα μετά την οικονομική καταστροφή του 2010 και στην Αργεντινή το 2001, έχει αδυσώπητες ομοιότητες: και οι δύο χώρες αδυνατούν να συνέλθουν. Αυτό που σου μαθαίνει η Αργεντινή: η χρεοκοπία δεν μετριέται σε χαμένο χρήμα. Μετριέται σε χαμένες γενιές. Πρόκειται για μια ιστορική ήττα, όπως τη διαπιστώσαμε με τη Μαρίτα στα ταξίδια μας στην Αργεντινή.

Απ’ όλα τα σημάδια που σου δείχνει η Αργεντινή, το πιο οδυνηρό δεν είναι ο χαμένος πλούτος, αλλά οι χαμένες γενιές. Δηλαδή, αυτό που συμβαίνει στη χώρα μας. Δεν είναι τυχαίο ότι στην ιστορία της Αργεντινής παραπέμπει ο σπουδαίος καθηγητής του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ Νάιαλ Φέργκιουσον, για να υπενθυμίσει πως «είναι μύθος ότι οι χώρες δεν χρεοκοπούν»...

Οπως η Ελλάδα σήμερα, έτσι και η Αργεντινή στα τέλη της δεκαετίας του ’90 όφειλε πολύ περισσότερα χρήματα από όσα μπορούσε ποτέ να αποπληρώσει. «Δεν έχετε να πληρώσετε; Δώστε μας τα πετρέλαια. Πουλήστε τις τηλεπικοινωνίες, την ύδρευση, τις αερογραμμές, τη συγκοινωνία, το φυσικό αέριο», ο ωμός εκβιασμός. Η κυβέρνηση τούς τα έδωσε όλα.

Και βρέθηκε η Αργεντινή στην παράδοξη κατάσταση να έχει πουλήσει τα πάντα και το χρέος της να αυξάνεται αντί να μειώνεται! Τι μας θυμίζει αυτό; Η ελληνική εμπειρία -μέχρι σήμεραμοιάζει με «ριπλέι» της τραγωδίας της Αργεντινής. Εδώ και αιώνες, όταν δανείζεται ένα εθνικό κράτος, δεν υπάρχει τρόπος να του επιβάλεις την αποπληρωμή.

Ο λόγος είναι απλός. Εάν χρεοκοπήσει ένα κράτος, τότε ενεργοποιείται ο διεθνής κανόνας της ισότητας των εθνικών κρατών. Κανένα κράτος δεν μπορεί να επιβάλει σε ένα άλλο την αποπληρωμή. Συνεπώς, οι λύσεις (μέχρι στιγμής) είναι ο έμμεσος οικονομικός εκβιασμός, οι άτυπες διαπραγματεύσεις και η προσφυγή σε διεθνείς δανειστές, όπως το ΔΝΤ, με στόχο η χώρα να επιστρέψει στις αγορές... Αλλά αποδεικνύεται, δυστυχώς, ότι αυτή η «σωτηρία» είναι συνώνυμη με τη λεηλασία του εθνικού πλούτου, τη διαφθορά και τη φτωχοποίηση, με συνέπεια να ξανακυλά η χώρα -όπως η Αργεντινήγια να καλύψει τις δανειακές ανάγκες στο ΔΝΤ.

Ξανά, λοιπόν, από την αρχή... Η Αργεντινή χρεοκόπησε το 2001 μετά την εφαρμογή ενός αποτυχημένου κλασικού προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής και απελευθέρωσης της οικονομίας, του ΔΝΤ, που είχε ξεκινήσει από το 1995. Ακρογωνιαίος λίθος του προγράμματος ήταν η πρόσδεση του πέσο στο δολάριο. Η δολαριοποίηση εφαρμόστηκε σε πολλές λατινοαμερικανικές χώρες και σε άλλες περιοχές του κόσμου. Εντούτοις, διαδοχικές κρίσεις την περίοδο 1995-1998 (Μεξικό, ΝΑ Ασία, Ρωσία) οδήγησαν στην επιστροφή στις κυμαινόμενες ισοτιμίες. Η μόνη εξαίρεση ήταν η Αργεντινή. Αυτή επέμεινε στο νεο-φιλελεύθερο δόγμα της δολαριοποίησης και καταστράφηκε.

Η Αργεντινή θεωρείται η μεγαλύτερη αποτυχία του ΔΝΤ, με δεύτερη την Ελλάδα... Μετά μόλις από δυόμισι χρόνια στην εξουσία, ο νεο-φιλελεύθερος πρόεδρος Μαουρίσιο Μάκρι καλεί και πάλι το ΔΝΤ ( ζητάει δάνειο 30 δισ. δολαρίων) και ο εφιάλτης επιστρέφει. Υπάρχει μια βασική παραδοχή του διεθνούς δικαίου, πως καμία κυρίαρχη χώρα δεν μπορεί να υποχρεωθεί να συνομολογήσει την οικονομική αυτοκτονία της, εξαναγκαζόμενη σε μέτρα λιτότητας που θα εξανδραποδίσουν τον λαό της. Τα κράτη είναι κυρίαρχα. Και όταν δεν το αντιλαμβάνονται αυτό οι κυβερνήσεις τους, το αντιλαμβάνονται οι λαοί τους.

Αλλά τότε είναι αργά. Ο Τζόζεφ Στίγκλιτς, που έχει υπηρετήσει τους σύγχρονους δεσμοφύλακες του χρέους, την Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, όταν έλαβε το βραβείο Νόμπελ για την Οικονομία, είχε αποκαλύψει το ρεαλιστικά ωμό πρόγραμμα για τη «διάσωση» μιας χώρας: ιδιωτικοποιήσεις, ελευθερία στην κυκλοφορία του κεφαλαίου και εσωτερική υποτίμηση. Δηλαδή, η χειραγώγηση χώρας και οικονομίας. Ο Στίγκλιτς παραλληλίζει το δόγμα αυτό με τους πολέμους του οπίου... Αυτά.