Ο κόσμος το 2019 ήταν ιδιαίτερα ανήσυχος. Σε δεκάδες σημεία όλου του πλανήτη, ο κόσμος διαδήλωνε επί μήνες. Παρέα με τα κοινωνικά δίκτυα, που συνήθως κάνουν τη δουλειά. Κατά τα άλλα, ο Τραμπ και η sui generis περίπτωσή του, απασχόλησε -σχεδόν μονοπώλησε- την επικαιρότητα. Μαζί με το Brexit και τα βάσανα των Βρετανών.

Αλλά και η κλιματική αλλαγή μπήκε περισσότερο από ποτέ στην καθημερινότητά μας. Με τον τραγικότερο τρόπο, ο πλανήτης μέτρησε θύματα, ατελείωτες και ανείπωτες καταστροφές. Κυρίως, λόγω της ανθρώπινης δράσης. 

Η τρομοκρατία ήταν για μια ακόμα φορά «παρούσα». 

Ας δούμε τα σημαντικότερα γεγονότα του 2019, αλλά και τα πρόσωπα που ξεχώρισαν:

Ένας πλανήτης «στα κάγκελα»

Από τη Χιλή μέχρι την Αϊτή και από τον Λίβανο μέχρι το Χονγκ Κονγκ, εκατομμύρια άνθρωποι έκαναν το δρόμο «δεύτερο σπίτι», διεκδικώντας μερίδιο στον πλούτο, περισσότερη ασφάλεια, καλύτερο μέλλον, δικαίωμα στη διαφορετικότητα. Στο Εκουαδόρ ο κόσμος διαδήλωσε κατά των αυξήσεων στις τιμές των καυσίμων, κατά του ΔΝΤ που έφερε αριστερός πρόεδρος. Στην Κολομβία κατά των αλλαγών στα εργασιακά που φιλοδοξούσε να περάσει ένας συντηρητικός πρόεδρος.

Στην Βολιβία οι πολίτες κατέβηκαν στους δρόμους κατά του προέδρου Μοράλες, ο οποίος ήθελε με το ζόρι να μείνει για πάντα πρόεδρος, ακόμα και με νοθεία. Στη Χιλή, οι αυξήσεις στα κόμιστρα του μετρό, έφεραν κοινωνική έκρηξη. Στο στόχαστρο των Χιλιανών, το Σύνταγμα του δικτάτορα Πινοτσέτ που γεννά ανισότητες ακόμα και για την μεσαία τάξη.


Στο Ιράν, ήταν οι αυξήσεις στα καύσιμα. Στον Λίβανο, η υψηλή ανεργία, η οικονομική στασιμότητα και η διαφθορά. Στη Βηρυτό έγιναν οι μεγαλύτερες διαδηλώσεις από το τέλος του εμφυλίου πολέμου. Και να σκεφτεί κανείς ότι όλα ξεκίνησαν από την απόφαση της κυβέρνησης (που τελικά παραιτήθηκε) να επιβάλει φόρο στο ίντερνετ και σε εφαρμογές όπως το Whatsapp.

Στο Ιράκ, τα ίδια. Μάλιστα οι διαδηλώσεις κατά της υποστηριζόμενης από την Τεχεράνη κυβέρνησης άφησαν πίσω τους τουλάχιστον 45 νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες.


Στο Χονγκ Κονγκ, οι διαδηλώσεις κρατούν έξι μήνες και συνεχίζονται. Εκεί οι νεαροί πολίτες της άλλοτε βρετανικής αποικίας, δεν θέλουν με τίποτα να γίνουν… Κίνα. Και δεν λογαριάζουν κανέναν για να το πετύχουν. Και το 2020 θα είναι ακόμα θερμότερο.

Ογκώδεις διαδηλώσεις με δεκάδες νεκρούς και στην Ινδία, λόγω της απόφασης της κυβέρνησης να χορηγήσει ιθαγένεια σε μετανάστες-πρόσφυγες γειτονικών χωρών, που όμως δεν είναι μουσουλμάνοι.

Η μουσουλμανική κοινότητα της Ινδίας (περίπου το 14% του πληθυσμού), βλέπει προσπάθεια απομόνωσής της από τον ινδουιστή εθνικιστή πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι, και δηλώνει αποφασισμένη να συνεχίσει τις διαδηλώσεις έως ότου ο νόμος αποσυρθεί.

Αλλά και η Γαλλία του Μακρόν είναι μονίμως στα «κάγκελα»: Από τα «κίτρινα γιλέκα» στις απεργίες διαρκείας για τις αλλαγές στο συνταξιοδοτικό. Θα τα καταφέρει ο Γάλλος πρόεδρος ή θα κάνει πίσω, όπως άλλωστε έγινε και το 1995; Τότε, ο πρωθυπουργός Αλέν Ζιπέ (επί προεδρίας Σιράκ) μάζεψε άρον-άρον τις αλλαγές στο συνταξιοδοτικό, καθώς τα ισχυρά συνδικάτα κέρδισαν. 

Το «impeachment» του Τραμπ και το ρίσκο των Δημοκρατικών

Ο Ντόναλντ Τραμπ πέρασε στην ιστορία ως ο τρίτος πρόεδρος των ΗΠΑ που συνδέει το όνομά του με το «impeachment», τη διαδικασία καθαίρεσης από το αξίωμάτου. Το πάλευαν οι πολιτικοί του αντίπαλοι, οι Δημοκρατικοί σχεδόν 3,5 χρόνια, να βρουν τρόπο να τον παραπέμψουν. Και ο Τραμπ τους έδωσε την ευκαιρία με το τηλεφώνημα που έκανε στον πρόεδρο της Ουκρανίας, ζητώντας του «άπλυτα» για τον Μπάιντεν, που ίσως είναι ο αντίπαλός του στις προεδρικές του 2020.

Όμως το impeachment -όπως όλα δείχνουν- θα τελειώσει άδοξα για τους Δημοκρατικούς στην Γερουσία. Και ο Τραμπ θα πάει στις εκλογές του 2020 με την οικονομία ισχυρή, τη δημοτικότητά του στα ύψη και το Ρεπουμπλικανικό κόμμα στις διαταγές του. Ενίοτε συμβαίνουν αυτά, όταν ένας πολιτικός διώκεται και η διαδικασία αποκτά κομματικό χαρακτήρα. Τι μένει για τους Δημοκρατικούς; Ένας καλός υποψήφιος για να τον κερδίσει τον Νοέμβριο.

Βrexit: Το μεγάλο κόλπο του Μπόρις Τζόνσον


Το Brexit ταλαιπώρησε Λονδίνο και Βρυξέλλες, όπως τα διαζύγια ταλαιπωρούν ανθρώπους και οικογένειες. Φαίνεται όμως ότι ήθελε τον δάσκαλό του. Και τον βρήκε στο πρόσωπο του Μπόρις Τζόνσον, του ιδιόρρυθμου πολιτικού που κατάλαβε περισσότερο από τον οποιονδήποτε ότι ο κόσμος κουράστηκε από αυτή την υπόθεση. Πήγε τη Βρετανία σε εκλογές,   υποσχόμενος τη λύτρωση. Και απέναντι σε έναν αντιπαθή και ανεπαρκή πολιτικό αντίπαλο, όπως ο Τζέρεμι Κόρμπιν που υποσχόταν τον σοσιαλισμό του 1970, σάρωσε.

Οι Συντηρητικοί ξέρουν εδώ και αιώνες να κερδίζουν. Τα δύσκολα βέβαια τώρα αρχίζουν για τον Μπόρις: Θα έχει καλύτερη τύχη το Ηνωμένο Βασίλειο εκτός ΕΕ; Θα παραμείνει.. Ηνωμένο το Βασίλειο;

Κλιματική αλλαγή: Ένας πλανήτης στο όριο


Η κλιματική αλλαγή μοιάζει σαν μια ατάκα που οι πολιτικοί απλά αισθάνονται την ανάγκη να συμπεριλάβουν στις ομιλίες τους. Όμως ο πλανήτης -ο μόνος που έχουμε- έστειλε το 2019 πολλά μηνύματα. Από τον Αμαζόνιο και την Καλιφόρνια που καίγονταν για μήνες, μέχρι την Ευρώπη και την Αυστραλία που βασανίστηκαν από ξηρασία, καύσωνες και μετά πλημμύρες. Χώρια η συρρίκνωση των πάγων στους πόλους. Αν ο πλανήτης είχε φωνή θα έλεγε ότι από Συνόδους για την Κλιματική Αλλαγή, χορτάσαμε. Όπως και από αυτόκλητους σωτήρες, κάθε ηλικίας. Δράση χρειάζεται.

Στις φλόγες η Παναγία των Παρισίων

Η Παναγία των Παρισίων, η ψυχή της γαλλικής πρωτεύουσας παραδόθηκε στις φλόγες τον Απρίλιο, προκαλώντας σοκ και παγκόσμια θλίψη. Κατέρρευσε η στέγη, το περίφημο βέλος μαζί με το κωδωνοστάσιο. 

Η Notre Dame που ξεκίνησε να κατασκευάζεται τον 12 ο αιώνα και γνώρισε 80 βασιλιάδες, 2 αυτοκράτορες, 5 Δημοκρατίες και 2 Παγκόσμιους Πολέμους, έμεινε όρθια. Άντεξαν η πέτρινη υποδομή, τα κεντρικά καμπαναριά και τα περισσότερα κειμήλια αμύθητης αξίας. Τα Χριστούγεννα, για πρώτη φορά έπειτα από 216 χρόνια, η «Παναγία» πέρασε τη νύχτα μόνη και σιωπηλή, καθώς δεν τελέστηκε η Λειτουργία.



Οι πλέον εύποροι έβαλαν βαθιά το χέρι στην τσέπη για να βοηθήσουν. Ο πρόεδρος Μακρόν έχει βάλει το δικό του στοίχημα να είναι όλα έτοιμα για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού, το 2024. Όμως, η κατάσταση εξακολουθεί να είναι δύσκολη. Οι ειδικοί λένε ότι οι πιθανότητες να σωθεί είναι περίπου 50%. Πολλά θα εξαρτηθούν από τη διαθεσιμότητα των κονδυλίων, αλλά και τις καιρικές συνθήκες.  

Περσικός Κόλπος: Ιράν-Ιράκ και η φωτιά που ετοιμάζεται να ανάψει με τις ΗΠΑ


Από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε την προεδρία των ΗΠΑ ο Τραμπ είχε ξεκαθαρίσει ότι η συμφωνία της διεθνούς κοινότητας με την Τεχεράνη για το πυρηνικό της πρόγραμμα ήταν «κενό γράμμα». Τουλάχιστον για την Ουάσινγκτον. Και να σκεφτεί κανείς ότι χρειάστηκε σχεδόν μια δεκαετία για να επιτευχθεί αυτή η συμφωνία.

Σε κάθε περίπτωση, οι σχέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών του Τραμπ με την Ισλαμική Δημοκρατία δοκιμάστηκαν σκληρά όλο το 2019 με απανωτά επεισόδια: επιθέσεις σε τάνκερ, επιθέσεις σε αμερικανικά drones, επιθέσεις των Αμερικανών σε ιρανικούς στόχους στη Βαγδάτη...  Ακόμα και για την επίθεση στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της Σαουδικής Αραβίας πολλοί «είδαν» την Τεχεράνη.

Ένας ακήρυχτος πόλεμος βρίσκεται σε εξέλιξη και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια πότε θα ανάψει η φωτιά σε αυτή την ιδιαίτερα ευαίσθητη περιοχή του πλανήτη. Για πολλούς, το Ιράκ (που τελεί υπό ιρανική επιρροή) κινδυνεύει να γίνει το γήπεδο, όπου Αμερικανοί και Ιρανοί θα λύσουν τις διαφορές τους. Διαφορές που κρατούν από το 1953...

Νέα Κομισιόν με τα γνωστά παλιά παζάρια


Η ΕΕ απέκτησε νέα Κομισιόν. Και την απέκτησε με τον γνωστό «ευρωπαϊκό τρόπο»: Αντιπαραθέσεις, πολιτικές αντιπαλότητες, γκρίνιες και ίντριγκες. Προηγήθηκαν τα αποτελέσματα των Ευρωεκλογών, ένας αληθινός πολιτικός σεισμός, αφού οι μεγάλες παρατάξεις έχασαν την απόλυτη πλειοψηφία στην Ευρωβουλή, άρα και τη δυνατότητα να μοιράσουν τα αξιώματα. Θριάμβευσαν οι γνωστοί ευρωσκεπτικιστές, οι ακραίοι ελέω προσφυγικού και κρίσης και ήδη άρχισαν να κάνουν φασαρία στα έδρανα. Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα, θυσιάστηκαν οι υποψήφιοι των ευρωπαϊκών κομμάτων για την προεδρία της Κομισιόν υπέρ της Γερμανίδας υπουργού… Άμυνας, Ούρσουλα φον ντερ Λέιεν.

Το παζάρι συμπλήρωσε η επιλογή της Κριστίν Λαγκάρντ για την ΕΚΤ, ώστε και οι Γάλλοι να μην έχουν παράπονα.

Η νέα Κομισιόν υπόσχεται να γίνει πιο προσιτή στους πολίτες, πιο ψηφιακή, πιο παρεμβατική, πιο φιλική στο περιβάλλον. Ο απερχόμενος, πάντως, πρόεδρος της Κομισιόν, ο γνωστός πλακατζής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, έκανε δώρο στην Γερμανίδα διάδοχό του ένα καμπανάκι. Αυτό που χτύπαγε για να επαναφέρει τους φλύαρους και άτακτους στην τάξη. «Αλλά δεν χρησιμεύει σε τίποτα» συμπλήρωσε, την ώρα που της το χάριζε. Σαφές το υπονοούμενο του βετεράνου πολιτικού.

Τραμπ-Μακρόν: Δύο διαφορετικά σύμπαντα


Οι διάλογοι και η γλώσσα του σώματος στη συνάντηση του Ντόναλντ Τραμπ με τον Εμανουέλ Μακρόν στη Σύνοδο για τα 75 χρόνια του ΝΑΤΟ ήταν πραγματικά εντυπωσιακοί, αλλά και ενδεικτικοί του κόσμου που διαμορφώνεται. Είχε βέβαια προηγηθεί η διαπίστωση του Μακρόν ότι το ΝΑΤΟ είναι «εγκεφαλικά νεκρό».

Αναφερόταν ασφαλώς στην sui generis πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ: Πέρα από Συμμαχίες και Διεθνές Δίκαιο, υπάρχουν ορισμένοι «ωραίοι τύποι» για να κάνεις πολιτική, όπως για παράδειγμα ο Κιμ της Βορείου Κορέας. Αν δε το μαγαζί των «ωραίων τύπων» είναι «γωνία», κάνεις και μπίζνες. Κάπως έτσι ο Τραμπ πούλησε τους Κούρδους «που δεν βοήθησαν στη Νορμανδία», δίνοντας το ΟΚ στον Ερντογάν να πατήσει το πόδι του στη βόρεια Συρία. Και κάπως έτσι έκανε τα στραβά μάτια για τους S300 που ψώνισε ο Ερντογάν από τον Πούτιν. Μάταια προσπαθούσε να του εξηγήσει ο νεαρός Μακρόν ότι τα πράγματα δεν γίνονται έτσι. Μάλλον έτσι θα γίνονται στο εξής. Και όποιος αντέξει.

Thomas Cook: Η κατάρρευση ενός γίγαντα


Ο παλαιότερος στον κόσμο ταξιδιωτικός όμιλος κατέρρευσε τον Σεπτέμβριο σε μια υπόθεση που, για πολλούς, ήταν απλά θέμα χρόνου να συμβεί. Η εταιρεία, έτσι κι αλλιώς αντιμετώπιζε σοβαρότατα προβλήματα και το βρετανικό κράτος δεν άνοιγε το πορτοφόλι να βοηθήσει.

Η κατάρρευση είχε σαν αποτέλεσμα πάνω από μισό εκατομμύριο τουρίστες να εγκλωβιστούν σε διάφορες χώρες του κόσμου και να ξεκινήσει η μεγαλύτερη προσπάθεια επαναπατρισμού εν καιρώ ειρήνης στη βρετανική ιστορία.

Τα «απόνερα» (ή μήπως τσουνάμι;) αυτής της υπόθεσης θα φανούν σε βάθος χρόνου, καθώς η Thomas Cook ήταν ο βασικός αιμοδότης της τουριστικής βιομηχανίας πολλών χωρών, όπως της Ελλάδας. 

Τα πρόσωπα που συζητήθηκαν το 2019


Ανγκελα Μέρκελ: Σταθερά στο Νο1 της λίστας Forbes με τις ισχυρότερες γυναίκες του πλανήτη, η καγκελάριος της Γερμανίας, είναι το σημείο αναφοράς στην Ευρώπη των κυβερνήσεων μειοψηφίας, που έχουν γίνει ρουτίνα. Οδεύει στο ιστορικό ρεκόρ των 16 ετών στην καγκελαρία (το ρεκόρ έχει ο πολιτικός της μέντορας, Χέλμουτ Κολ), αλλά τα τελευταία χρόνια έχει  αποδυναμωθεί σημαντικά: Η άνοδος της ακροδεξιάς στη χώρα της, κυρίως λόγω προσφυγικού-μεταναστευτικού, τα υπαρξιακά  διλήμματα των Σοσιαλδημοκρατών με τους οποίους συγκυβερνά, η οικονομία που οριακά γλίτωσε την ύφεση.

Το 2019 ο κόσμος ανησύχησε και από τα απανωτά περιστατικά, όπου η ίδια εμφανιζόταν να τρέμει σχεδόν ανεξέλεγκτα. Η ίδια θα αποχωρήσει το 2021 από το γραφείο καγκελάριου στο Βερολίνο και το 2020 η συζήτηση θα φουντώσει: Υπάρχει ζωή μετά την Μέρκελ; 

Νάνσι Πελόσι: Αγέραστη, αγέρωχη, αψεγάδιαστη. Η πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ υπήρξε το πρόσωπο που συνδέθηκε περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο με το αν και πότε θα ενεργοποιηθεί το impeachment κατά του Τραμπ. Αρκετοί θυμούνται τον ειρωνικό τρόπο που τον χειροκρότησε, όταν ο πρόεδρος παρουσίασε την «Κατάσταση του Έθνους» στις αρχές του 2019. Και άλλοι τόσοι θυμούνται το νεύμα με το οποίο επιχείρησε να κόψει μαχαίρι τους πανηγυρισμούς των βουλευτών της, όταν έγινε γνωστό το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας που οδήγησε στην παραπομπή του Τραμπ με το ερώτημα της καθαίρεσης.

Η ίδια είχε πολλές φορές πει ότι μια τέτοια διαδικασία διχάζει την κοινή γνώμη, άρα πρέπει να γίνει μόνον εφόσον υπάρχουν αδιάσειστα στοιχεία ότι ο πρόεδρος παραβίασε τον όρκο του. Στην υπόθεση της Ουκρανίας, η Πελόσι τα είδε όλα αυτά και οδήγησε τους Δημοκρατικούς στη διαδικασία για το impeachment. To αν έπραξε ορθά, θα φανεί σε λίγους μήνες, όταν οι συμπολίτες της (ψηφοφόροι και εκλέκτορες) θα κληθούν να αναδείξουν τον πρόεδρο των ΗΠΑ.


Τζασίντα Άρντερν: Η νεαρή πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας κάποτε είχε απασχολήσει την κοινή γνώμη με την εγκυμοσύνη της. Όμως η φρίκη που έζησε η χώρα το  2019, όταν ένας Αυστραλός σκότωσε εν ψυχρώ δεκάδες μουσουλμάνους σε τέμενος του Christchurch, έκανε την πρωθυπουργό σημείο αναφοράς: Δεν παρηγόρησε απλώς τους συγγενείς  των θυμάτων, δεν έβγαλε απλά ένα λόγο για τις «σκοτεινές ώρες» της χώρας. Έφερε άμεσα στη Βουλή νέα νομοθεσία για την οπλοκατοχή. Σημαντικό βήμα, προφανώς όχι το μοναδικό, στο πόλεμο κατά της μισαλλοδοξίας.


Τζούλιαν Άσανζ: Ο ιδρυτής των Wikileaks, που έφερε σε δύσκολη θέση τον Λευκό Οίκο (και όχι μόνο) με τις αποκαλύψεις του για τον πόλεμο σε Ιράκ και Αφγανιστάν, βγήκε σηκωτός από την πρεσβεία του Ισημερινού στο Λονδίνο για να αντιμετωπίσει πλέον την Δικαιοσύνη: Σουηδική (για υπόθεση βιασμού) και αμερικανική (για τα Wikileaks).

Τα λίγα τετραγωνικά της πρεσβείας στο Λονδίνο υπήρξαν το σπίτι και η ασπίδα του για 7 ολόκληρα χρόνια. Όμως τα πράγματα άλλαξαν στον Ισημερινό: Ο νέος «σπιτονοικοκύρης» (πρόεδρος Λένιν Μορένο) δεν ανέχθηκε άλλο τις παρεμβάσεις του και του έστειλε τελεσίγραφο. Του έκοψε μάλιστα και το Ίντερνετ. Και όταν ο Άσανζ τον απείλησε με αποκαλύψεις από τα Wikileaks, η πόρτα της πρεσβείας άνοιξε διάπλατα για την Αστυνομία. Τα χειρότερα έρχονται για τον ίδιο. 


Ελισάβετ Β': Η 93χρονη μονάρχης, η «βασίλισσα του κόσμου», είναι το πλέον αναγνωρίσιμο πρόσωπο στον πλανήτη. Το όνομά της ήρθε πολλές φορές στην επικαιρότητα το 2019: Το Brexit και η συμβουλή που της έδωσε ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον, να βάλει λουκέτο στη Βουλή των Κοινοτήτων, τα 68 σχεδόν χρόνια που είναι στο θρόνο και ίσως είναι πάρα πολλά, οι κόντρες (αληθινές ή μη) των εγγονών της Χάρι και Ουίλιαμ με τις συζύγους τους, αλλά και το σοβαρότατο ζήτημα με τον γιο της, πρίγκιπα Ανδρέα. Ο τελευταίος αποσύρθηκε από την δημόσια σφαίρα, καθώς το όνομά του συνδέθηκε με τις καταγγελίες στην «υπόθεση Επστάιν». Ο Αμερικανός χρηματιστής Τζέφρι Επστάιν αυτοκτόνησε στο κελί του, αναμένοντας δίκη για υποθέσεις βιασμού ανήλικων κοριτσιών. Όλα αυτά έκαναν την βασίλισσα να χαρακτηρίσει το 2019 μια χρονιά με «αναταράξεις», a bumpy year, όπως είπε στο Χριστουγεννιάτικο μήνυμά της. Η Ελισάβετ Β΄είναι η συγκολλητική ουσία ενός θεσμού ξεπερασμένου, αλλά και τόσο συνυφασμένου με την ιστορία και την ιδιοσυγκρασία των Βρετανών. Το τι θα συμβεί μετά το βιολογικό της τέλος, είναι μια άλλη ιστορία.