Πριν περίπου 3000 χρόνια, η Αργώ σάλπαρε από τις Παγασές της Μαγνησίας με επιβαίνοντες τους Αργοναύτες και αρχηγό τον Ιάσωνα για να φέρουν πίσω το χρυσόμαλλο δέρας από την Κολχίδα.

Η πόλη της Κολχίδας, περίπου στη σημερινή Γεωργία, βρισκόταν στη σημερινή Μαύρη Θάλασσα, τον Εύξεινο Πόντο των Ελλήνων.

Είναι η αλληγορία για τη μεγάλη αποίκηση των αρχαίων Ελλήνων στην περιοχή και είναι μία ακόμα σύνδεση της Ελλάδας με τη Μαύρη Θάλασσα.

autokratoria--
Σημαία με τον δικέφαλο αετό της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας

Οι νότιες ακτές της Μαύρης Θάλασσας έμειναν στην ιστορία λόγω του ελληνικού στοιχείου που άκμασε στην περιοχή, του ποντιακού ελληνισμού, ενώ κατά τα βυζαντινά χρόνια στην περιοχή ακμάζει η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας της δυναστείας των Κομνηνών, μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους το 1204.

Στα νεότερα χρόνια, η Ελλάδα με τη Μαύρη Θάλασσα, δεν έχουν δεσμούς εκτός από τους Έλληνες εμπόρους που αναπτύσσουν πρωτοφανή δραστηριότητα στα λιμάνια της περιοχής στα προεπαναστατικά χρόνια και τους ποντιακούς πληθυσμούς της περιοχής.

Το μήνυμα του Τζο Μπάιντεν για τους εορτασμούς των 200 ετών από την επανάσταση, είχε ένα νέο στοιχείο.

«Η Ελλάδα είναι ένας νατοϊκός σύμμαχος καίριας σημασίας και στενός φίλος των ΗΠΑ, παρέχοντας σταθερότητα και συμβάλλοντας ενεργά στην ειρήνη και την ευημερία στις περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου, της Μαύρης Θάλασσας και των Δυτικών Βαλκανίων»

Με την παραπάνω φράση του προέδρου των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, από την επιστολή του προς την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου για την επέτειο των 200 ετών από την επανάσταση του 1821, εντάσσει την Ελλάδα σε μία νέα γεωγραφική περιοχή, αυτή της Μαύρης Θάλασσας, με την οποία δεν έχει σύνδεση παρά μόνο ιστορικά.

Στον ίδιο τόνο και ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας, Άντονι Μπλίνκεν ανέφερε με νόημα: «»Η Ελλάδα είναι ένας κρίσιμος σύμμαχος των Ηνωμένων Πολιτειών και ηγέτης στις προσπάθειες διατήρησης της ειρήνης, της σταθερότητας και της ευημερίας στις περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου, της Μαύρης Θάλασσας και των Δυτικών Βαλκανίων».

Η Μαύρη Θάλασσα

d604d4b006eafa0e74b256801bb597cf
Οι αποικίες των αρχαίων Ελλήνων στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας.

Η κλειστή θάλασσα της Μαύρης Θάλασσας βρέθηκε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος σε όλες τις ιστορικές περιόδους απασχολώντας τις μεγάλες δυνάμεις για πολλούς λόγους. Την Οθωμανική Αυτοκρατορία και τη Ρωσία για το εμπόριο και εσχάτως τη Ρωσία, την Τουρκία και τη δυτική Ευρώπη για την προμήθεια του φυσικού αερίου.

Οι παράκτιες και κοντινές χώρες της Μαύρης Θάλασσας παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλομορφία. Η Ρουμανία και η Βουλγαρία είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ουκρανία, η Μολδαβία, η Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν και η Γεωργία αποτελούν μέρος της ανατολικής εταιρικής σχέσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενώ η Τουρκία είναι τυπικά υπό ένταξη μέλος. Η Βουλγαρία, η Ρουμανία και η Τουρκία είναι μέλη του ΝΑΤΟ. Η Ουκρανία και η Γεωργία είναι υπό ένταξη στη Συμμαχία αλλά δέχθηκαν στρατιωτική επέμβαση από τη Ρωσία η οποία διατηρεί τμήματα της επικράτειάς τους υπό ρωσική στρατιωτική κατοχή, στην περίπτωση της Κριμαίας στην Ουκρανία de facto προσάρτηση. Η συνταγματικά ουδέτερη Μολδαβία και το Αζερμπαϊτζάν είναι επίσης μέλη της Σύμπραξη για την Ειρήνη του ΝΑΤΟ ενώ  η Αρμενία έχει ενταχθεί στον Οργανισμό Συλλογικής Συνθήκης για την Ασφάλεια, ρωσικής επιρροής.

Ένταση ΗΠΑ-Ρωσίας και ο παράγοντας Τουρκία

Το τελευταίο διάστημα στη Μαύρη Θάλασσα σημειώνεται αυξημένη ένταση με τις ΗΠΑ να εντείνουν τη στρατιωτική τους παρουσία στην περιοχή είτε από θαλάσσης, μέσω του 6ου στόλου, είτε από αέρος. Ενδεικτικό είναι ότι στα τέλη του 2020 ρωσικό μαχητικό αεροσκάφος Su-30 αναχαίτισε αεροσκάφη των ΗΠΑ και Γαλλίας πάνω από τη Μαύρη Θάλασσα ενώ τον περασμένο Φεβρουάριο η ρωσική πρεσβεία στις ΗΠΑ με ανάρτησή της σχολίασε την παρουσία του 6ου στόλου στην περιοχή αναφέροντας χαρακτηριστικά: «Ο 6ος αμερικανικός στόλος δεν μπορεί να περιμένει να βρει έναν εχθρό στον Εύξεινο Πόντο. Αναζητά απεγνωσμένα ένα πρόσχημα, τώρα με τη δικαιολογία πολεμικής άσκησης, για να αυξήσει την παρουσία του στην περιοχή, παρουσία τουρκικών πολεμικών πλοίων».


Παράλληλα η Τουρκία ανακοίνωσε το περασμένο καλοκαίρι την ανακάλυψη μεγάλου κοιτάσματος φυσικού αερίου. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με όσα είχε ανακοινώσει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, το γεωτρύπανο Φατίχ, εντόπισε κοίτασμα  320 δισ. κυβικών μέτρων φυσικού αερίου στη θαλάσσια περιοχή «Δούναβης-1», η οποία βρίσκεται περί τα 145 χιλιόμετρα βόρεια από την παραλιακή πόλη Ζόνγκουλντακ, κοντά στα όρια της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) της Τουρκίας με την Βουλγαρία, στο δυτικά της Μαύρης Θάλασσας.

Στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας εσχάτως έχει αυξήσει την παρουσία της και η Ελλάδα. Τον περασμένο Φεβρουάριο το Ναρκοθηρευτικό (ΝΘΗ) ΕΥΡΩΠΗ έλαβε μέρος στην πολυεθνική άσκηση «POSEIDON 21» η οποία διοργανώθηκε από τις Ρουμανικές Ένοπλες Δυνάμεις, με την συμμετοχή του Πολεμικού Ναυτικού της χώρας καθώς και μονάδες της Μόνιμης Αντιναρκικής Δύναμης 2 του ΝΑΤΟ (Standing NATO Mine Countermeasures Maritime Group Two – SNMCMG2) ενώ μέχρι το καλοκαίρι, το ΝΑΤΟ οργανώνει την κολοσσιαία στρατιωτική άσκηση «Defender 21».

Η πρωτοβουλία Three Seas  και οι χώρες του Βίσεγκραντ

Η Μαύρη Θάλασσα εδώ και 5 χρόνια βρίσκεται και για έναν ακόμα λόγο στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Ο λόγος είναι η Πρωτοβουλία των Τριών Θαλασσών (Three Seas Initiative) στην οποία συμμετέχουν η Σλοβακία, η Σλοβενία, η Κροατία, η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Αυστρία, η Εσθονία, η Λιθουανία, η Λετονία, η Τσεχία, η Ρουμανία και η Βουλγαρία.

Μεταξύ των σχεδίων που μελετώνται στην  παραπάνω πρωτοβουλία είναι και ένα μεγάλο δίκτυο καναλιών που θα μπορεί να συνδέσει τη Μαύρη Θάλασσα με τη Βαλτική Θάλασσα μέσω πλωτών ποταμών όπως ο Δούναβης, ο Έλβας, ο Μοράβας και ο Όντερ, παρακάμπτοντας τη Μεσόγειο και τη διέλευση από τα Δαρδανέλια και το Γιβραλτάρ.

theree-seas-intiative

Πρόκειται για ένα σχέδιο το οποίο δεν είναι νέο αλλά υπάρχει, σε θεωρητική βάση τουλάχιστον, ήδη από τον 14ο αιώνα και την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ενώ επανήλθε στο προσκήνιο και από το ναζιστικό καθεστώς του Χίτλερ.

Ξεχωριστός παράγοντας της Πρωτοβουλίας των Τριών Θαλασσών είναι οι χώρες του Βίσεγκραντ. Η συγκεκριμένη ομάδα χωρών που αποτελείται την Τσεχία, την Ουγγαρία, την Πολωνία και τη Σλοβακία βρίσκονται μεταξύ του σκληρου πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ρωσίας, κάτι που αποδείχθηκε και στην περίπτωση των εμβολίων, και η πρωτοβουλία Three Seas τις αναβαθμίζει αισθητά στην ανατολική Ευρώπη.

Η Ελλάδα φαινομενικά δεν έχει σχέση με τις παραπάνω διαδικασίες, ωστόσο η αναφορά Μπάιντεν για τη Μαύρη Θάλασσα μπορεί να την καταστήσει έναν επιπλέον ρυθμιστικό παράγοντα στις κυοφορούμενες εξελίξεις στην περιοχή από τη στιγμή που η είσοδος στο δίκτυο των καναλιών θα είναι από τη Μαύρη Θάλασσα.

Εκτός των άλλων θα μπορούσε και η ίδια να υποστηρίξει το δίκτυο των καναλιών για τις θάλασσες της βόρειας Ευρώπης αλλά να λειτουργήσει και ως ένα «σκαλοπάτι» για χώρες με άμεσα συμφέροντα στην περιοχή με τις οποίες διατηρεί προνομιακή σχέση, όπως το Ισραήλ και η Αίγυπτος.