Πώς ο... Εγκέλαδος βούλιαξε το «Χόρα» - Έτσι τερματίστηκε η κρίση του 1976
Ένας πανισχυρός σεισμός στην Τουρκία, που ισοπέδωσε 140 πόλεις και χωριά, τερμάτισε τη μεγάλη κρίση στο Αιγαίο το καλοκαίρι του 1976
Η κρίση που υπάρχει την τελευταία περίοδο ανάμεσα στην Τουρκία και την Ελλάδα, με την αμφισβήτηση της κυριαρχίας μας στα Δωδεκάνησα και άλλα ελληνικά νησιά στο Αιγαίο και την υφαλοκρηπίδα, δεν είναι σημερινή. Υπήρχε και πριν από περίπου 50 χρόνια, το θέρος του 1976. Και τότε, όπως και σήμερα, συνέβη ένας καταστρεπτικός σεισμός στην Τουρκία που ηρέμησε την ένταση και έφερε για αρκετά χρόνια την ειρήνευση στις δύο χώρες.
Ας δούμε τα συμβάντα της εποχής εκείνης που δεν διαφέρουν από τα σημερινά και πώς εξελίχθηκαν. Ο τότε Τούρκος πρωθυπουργός, Ντεμιρέλ, αφήνιαζε και έλεγε ότι δεν είναι ελληνικά τα Δωδεκάνησα και να μην λέμε ελληνικοί νήσοι αλλά να τις αποκαλούμε «νήσοι του Αιγαίου»! Έφτασε σε σημείο να ζητεί να απομακρύνουμε τον στρατό μας και τον οπλισμό που έχουμε στα νησιά και προκλητικά να διατρανώνει... «θα έρθουμε να τα καταλάβουμε»!
Moλών λαβέ
Και η απάντηση του τότε Έλληνα πρωθυπουργού, Κωνσταντίνου Καραμανλή, στον Ντεμιρέλ ήταν γενναία (όπως και του σημερινού πρωθυπουργού, Κυρ. Μητσοτάκη, στον Ερντογάν): «Έλα να τα πάρεις!». Και άρχισε η ελληνική κυβέρνηση να βγάζει τον στόλο μας στο Αιγαίο και να ενισχύει στρατιωτικά όλα τα νησιά. Ο Ντεμιρέλ βγάζει κι αυτός το ερευνητικό πλοίο «Χόρα» για έρευνες μεταξύ Χίου και Σάμου, ενώ ο ελληνικός στόλος επιτηρούσε ώστε να μην παραβιάσουν οι Τούρκοι τα χωρικά μας ύδατα. Βλέποντας την προκλητικότητα της τουρκικής πλευράς, η Ελλάδα κατέφυγε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για προστασία της ειρήνης, ενώ η Τουρκία ξαναβγάζει το «Σισμίκ» σε Λέσβο και Κω. Το συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ έπειτα από συνεδριάσεις εξέδωσε σχέδιο αποφάσεως με τις οποίες καλούσε την Τουρκία να σταματήσει κάθε πρόκληση και να εγκαταλείψει την πολιτική του ετσιθελισμού.
Η Τουρκία έχασε το παιχνίδι στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, καθώς με ομόφωνη απόφαση δικαίωνε την Ελλάδα για την αντιμετώπιση της κρίσης στο Αιγαίο με 15-0 (!) ψήφους, χωρίς αρνητικά σχόλια για την Ελλάδα και συνιστούσε ειρηνικό διάλογο και προσφυγή στη Χάγη για τις διαφορές τους. Η Ελλάδα δέχτηκε και η Τουρκία είπε «όχι» για τη Χάγη. Όπως το Συμβούλιο Ασφαλείας, έτσι και η Χάγη, στην οποία είχαμε καταφύγει, δέχτηκε τις ελληνικές θέσεις και ζήτησε να αρχίσει ο διάλογος μεταξύ των υπουργών των δύο χωρών, Ελλάδος, Μπίτσιου, και Τουρκίας, Τσαγλαγιανγκίλ. Η λύση, όμως, των προβλημάτων και της κρίσης δεν ερχόταν, γιατί υπήρχαν συνεχείς αναβολές στις συναντήσεις Μπίτσιου - Τσαγλαγιανγκίλ, αφού ο Τούρκος υπουργός πότε ήταν άρρωστος και πότε προείχε ταξίδι του στο εξωτερικό και ανέβαλε έτσι τις συναντήσεις από μήνα σε μήνα, με αποτέλεσμα να παρατηρείται ψυχρότητα στις σχέσεις τους και όλοι πίστευαν ότι ξαναγυρίσαμε στα παλιά, με την έξοδο μάλιστα του «Χόρα» στο Αιγαίο.
Ήρθε το αναπάντεχο
Ώσπου ένας ισχυρός σεισμός (όπως ο πρόσφατος) χτύπησε την Ανατολική Τουρκία με πάνω από 4.500 νεκρούς ισοπεδώνοντας περισσότερα από 140 χωριά και πόλεις, με τους επιζώντες να ζουν στο ύπαιθρο σε θερμοκρασία 9-11 βαθμούς υπό το μηδέν εξαιτίας χιονοπτώσεων. Ο Έλληνας πρωθυπουργός, Κων. Καραμανλής, απέστειλε αμέσως στον Τούρκο πρωθυπουργό, Ντεμιρέλ, τηλεγράφημα (όπως έκανε τώρα και ο Κυρ. Μητσοτάκης) με το οποίο εξέφραζε τη βαθιά του λύπη για την καταστροφή που έπληξε την χώρα και τη συμπάθεια του στους δοκιμαζόμενους κατοίκους.
Ταυτόχρονα ελληνικά μεταγωγικά αεροπλάνα απογειώθηκαν από την Ελευσίνα και μετέφεραν στην Άγκυρα φορτίο 42 τόνων με είδη ρουχισμού, κλινοσκεπασμάτων, σκηνών και άλλων ειδών πρώτης ανάγκης, όπως φάρμακα και τρόφιμα για τους σεισμοπαθείς.
Του φίλησαν το χέρι!
Πρέπει να σημειώσουμε ότι τα ελληνικά αεροπλάνα έτυχαν άψογης και θερμής υποδοχής στο αεροδρόμιο Εξενμπόγκα. Συγκίνηση προκαλούσε η συμπεριφορά των Τούρκων υπαλλήλων και εργατών που μετέφεραν από τα αεροπλάνα όλα τα φορτία και που αγκάλιαζαν τους Έλληνες πιλότους και τους ευχαριστούσαν για την πράξη τους. Μάλιστα, θυμάμαι τότε ως συντάκτης των εφημερίδων «Ακρόπολις» και «Απογευματινή» που κατέγραφα τις ανταποκρίσεις, όταν ένα τουρκικό συνεργείο της τηλεοράσεως έπαιρνε δηλώσεις από τον Έλληνα πιλότο, αντισμήναρχο Πετρουλάκη, κάτω από δριμύ ψύχος, στο τέλος οι παριστάμενοι τον αγκάλιασαν και ένας μάλιστα έσκυψε και του φίλησε το χέρι!
Το κλίμα στην Τουρκία αλλάζει αμέσως και η κυβέρνηση Ντεμιρέλ άρχισε να καταρρέει από το δριμύ κατηγορώ του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Ετσεβίτ, αλλά και του κοσμάκη, που του γύρισε την πλάτη για τη στάση που τηρούσε εναντίον της Ελλάδος, η οποία τώρα τους έδειχνε συμπόνια και έδινε βοήθεια και κουράγιο με την αποστολή ειδών ρουχισμού και τροφίμων. Η κρίση μεταξύ των δύο χωρών απομακρύνεται και επέρχεται ηρεμία που κράτησε περίπου μια δεκαετία, έως την κρίση του 1987 με το «Σισμίκ», που βγήκε στο Αιγαίο για έρευνες συνοδεία τουρκικών πολεμικών πλοίων.
Άραγε η σημερινή ίδια κατάσταση θα φέρει κάτι καλό όπως παλιά; Θα αλλάξει το κλίμα της έντασης με την Ελλάδα που επιδιώκουν οι Τούρκοι ηγέτες για εσωτερική κατανάλωση; Οψόμεθα...
Ρεπορτάζ: Τάσος Κ. Κοντογιαννίδης
Δημοσιεύτηκε στην απογευματινή στις 12/2
Ας δούμε τα συμβάντα της εποχής εκείνης που δεν διαφέρουν από τα σημερινά και πώς εξελίχθηκαν. Ο τότε Τούρκος πρωθυπουργός, Ντεμιρέλ, αφήνιαζε και έλεγε ότι δεν είναι ελληνικά τα Δωδεκάνησα και να μην λέμε ελληνικοί νήσοι αλλά να τις αποκαλούμε «νήσοι του Αιγαίου»! Έφτασε σε σημείο να ζητεί να απομακρύνουμε τον στρατό μας και τον οπλισμό που έχουμε στα νησιά και προκλητικά να διατρανώνει... «θα έρθουμε να τα καταλάβουμε»!
Moλών λαβέ
Και η απάντηση του τότε Έλληνα πρωθυπουργού, Κωνσταντίνου Καραμανλή, στον Ντεμιρέλ ήταν γενναία (όπως και του σημερινού πρωθυπουργού, Κυρ. Μητσοτάκη, στον Ερντογάν): «Έλα να τα πάρεις!». Και άρχισε η ελληνική κυβέρνηση να βγάζει τον στόλο μας στο Αιγαίο και να ενισχύει στρατιωτικά όλα τα νησιά. Ο Ντεμιρέλ βγάζει κι αυτός το ερευνητικό πλοίο «Χόρα» για έρευνες μεταξύ Χίου και Σάμου, ενώ ο ελληνικός στόλος επιτηρούσε ώστε να μην παραβιάσουν οι Τούρκοι τα χωρικά μας ύδατα. Βλέποντας την προκλητικότητα της τουρκικής πλευράς, η Ελλάδα κατέφυγε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για προστασία της ειρήνης, ενώ η Τουρκία ξαναβγάζει το «Σισμίκ» σε Λέσβο και Κω. Το συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ έπειτα από συνεδριάσεις εξέδωσε σχέδιο αποφάσεως με τις οποίες καλούσε την Τουρκία να σταματήσει κάθε πρόκληση και να εγκαταλείψει την πολιτική του ετσιθελισμού. Η Τουρκία έχασε το παιχνίδι στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, καθώς με ομόφωνη απόφαση δικαίωνε την Ελλάδα για την αντιμετώπιση της κρίσης στο Αιγαίο με 15-0 (!) ψήφους, χωρίς αρνητικά σχόλια για την Ελλάδα και συνιστούσε ειρηνικό διάλογο και προσφυγή στη Χάγη για τις διαφορές τους. Η Ελλάδα δέχτηκε και η Τουρκία είπε «όχι» για τη Χάγη. Όπως το Συμβούλιο Ασφαλείας, έτσι και η Χάγη, στην οποία είχαμε καταφύγει, δέχτηκε τις ελληνικές θέσεις και ζήτησε να αρχίσει ο διάλογος μεταξύ των υπουργών των δύο χωρών, Ελλάδος, Μπίτσιου, και Τουρκίας, Τσαγλαγιανγκίλ. Η λύση, όμως, των προβλημάτων και της κρίσης δεν ερχόταν, γιατί υπήρχαν συνεχείς αναβολές στις συναντήσεις Μπίτσιου - Τσαγλαγιανγκίλ, αφού ο Τούρκος υπουργός πότε ήταν άρρωστος και πότε προείχε ταξίδι του στο εξωτερικό και ανέβαλε έτσι τις συναντήσεις από μήνα σε μήνα, με αποτέλεσμα να παρατηρείται ψυχρότητα στις σχέσεις τους και όλοι πίστευαν ότι ξαναγυρίσαμε στα παλιά, με την έξοδο μάλιστα του «Χόρα» στο Αιγαίο.
Ήρθε το αναπάντεχο
Ώσπου ένας ισχυρός σεισμός (όπως ο πρόσφατος) χτύπησε την Ανατολική Τουρκία με πάνω από 4.500 νεκρούς ισοπεδώνοντας περισσότερα από 140 χωριά και πόλεις, με τους επιζώντες να ζουν στο ύπαιθρο σε θερμοκρασία 9-11 βαθμούς υπό το μηδέν εξαιτίας χιονοπτώσεων. Ο Έλληνας πρωθυπουργός, Κων. Καραμανλής, απέστειλε αμέσως στον Τούρκο πρωθυπουργό, Ντεμιρέλ, τηλεγράφημα (όπως έκανε τώρα και ο Κυρ. Μητσοτάκης) με το οποίο εξέφραζε τη βαθιά του λύπη για την καταστροφή που έπληξε την χώρα και τη συμπάθεια του στους δοκιμαζόμενους κατοίκους.Ταυτόχρονα ελληνικά μεταγωγικά αεροπλάνα απογειώθηκαν από την Ελευσίνα και μετέφεραν στην Άγκυρα φορτίο 42 τόνων με είδη ρουχισμού, κλινοσκεπασμάτων, σκηνών και άλλων ειδών πρώτης ανάγκης, όπως φάρμακα και τρόφιμα για τους σεισμοπαθείς.
Του φίλησαν το χέρι!
Πρέπει να σημειώσουμε ότι τα ελληνικά αεροπλάνα έτυχαν άψογης και θερμής υποδοχής στο αεροδρόμιο Εξενμπόγκα. Συγκίνηση προκαλούσε η συμπεριφορά των Τούρκων υπαλλήλων και εργατών που μετέφεραν από τα αεροπλάνα όλα τα φορτία και που αγκάλιαζαν τους Έλληνες πιλότους και τους ευχαριστούσαν για την πράξη τους. Μάλιστα, θυμάμαι τότε ως συντάκτης των εφημερίδων «Ακρόπολις» και «Απογευματινή» που κατέγραφα τις ανταποκρίσεις, όταν ένα τουρκικό συνεργείο της τηλεοράσεως έπαιρνε δηλώσεις από τον Έλληνα πιλότο, αντισμήναρχο Πετρουλάκη, κάτω από δριμύ ψύχος, στο τέλος οι παριστάμενοι τον αγκάλιασαν και ένας μάλιστα έσκυψε και του φίλησε το χέρι! Το κλίμα στην Τουρκία αλλάζει αμέσως και η κυβέρνηση Ντεμιρέλ άρχισε να καταρρέει από το δριμύ κατηγορώ του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Ετσεβίτ, αλλά και του κοσμάκη, που του γύρισε την πλάτη για τη στάση που τηρούσε εναντίον της Ελλάδος, η οποία τώρα τους έδειχνε συμπόνια και έδινε βοήθεια και κουράγιο με την αποστολή ειδών ρουχισμού και τροφίμων. Η κρίση μεταξύ των δύο χωρών απομακρύνεται και επέρχεται ηρεμία που κράτησε περίπου μια δεκαετία, έως την κρίση του 1987 με το «Σισμίκ», που βγήκε στο Αιγαίο για έρευνες συνοδεία τουρκικών πολεμικών πλοίων.
Άραγε η σημερινή ίδια κατάσταση θα φέρει κάτι καλό όπως παλιά; Θα αλλάξει το κλίμα της έντασης με την Ελλάδα που επιδιώκουν οι Τούρκοι ηγέτες για εσωτερική κατανάλωση; Οψόμεθα...
Ρεπορτάζ: Τάσος Κ. Κοντογιαννίδης
Δημοσιεύτηκε στην απογευματινή στις 12/2
