Τα µυστικά του ζωγράφου Ε. Ράµα στο Ζάππειο: Η πρέσβης της Αλβανίας και η Κατερίνα Κοσκινά μιλούν για την έκθεση «Improvisations»

Έργα μικτής τεχνικής, γλυπτά και ζωγραφικά με έντονα χρώματα, βιομορφικά και οργανικά σχήματα, αναρτημένα σε μια πολύχρωμη ταπετσαρία, συνθέτουν μια μεγάλων διαστάσεων εγκατάσταση.

Ζωγραφικές παρεμβάσεις πάνω σε δημόσια έγγραφα, ημερολόγια και σημειώσεις, και όλα αυτά με την υπογραφή του πρώτου πολίτη της γειτονικής Αλβανίας, του πρωθυπουργού της,  Έντι Ράμα. Πρόκειται για την έκθεση «Improvisations», που θα παρουσιάζεται έως τις 31 Μαρτίου στο Ζάππειο, σε οργάνωση του υπουργείου Εξωτερικών και με την επιμέλεια της Κατερίνας Κοσκινά, ιστορικού Τέχνης και μουσειολόγου, σήμερα συμβούλου του δημάρχου Αθηναίων σε θέματα Πολιτισμού.

Όποιος γνωρίζει την πορεία του Έντι Ράμα έχει υπόψη ότι ο Αλβανός πρωθυπουργός είναι πρώτα από όλα καλλιτέχνης, ένας πρωτοπόρος εικαστικός, ο οποίος ασχολήθηκε με την πολιτική και κατάφερε να «παντρέψει» την Τέχνη με τον δημόσιο βίο, με θαυμαστά αποτελέσματα, όπως λένε όσοι βλέπουν την πρόοδο της Αλβανίας τα τελευταία χρόνια. Η σχέση της οικογένειάς του είναι σύμφυτη με την Τέχνη, μιας και ο πατέρας του ήταν γλύπτης, ενώ ο ίδιος σπούδασε ζωγραφική στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της αλβανικής πρωτεύουσας. Έργα του έχουν εκτεθεί στη «Les promesses du passé» στο Centre G. Pompidou, στην γκαλερί «Marian Goodman» στη Νέα Υόρκη.

Συμμετείχε στην κεντρική έκθεση Viva Arte Viva της 57ης Μπιενάλε της Βενετίας και στην Κunsthalle του Ροστόκ στη Γερμανία, ενώ έργα του έχουν παρουσιαστεί στην Art Basel και την Αrtissima. Σημαντική λεπτομέρεια είναι ότι η έκθεση στο Ζάππειο αποτελεί τη μοναδική περίπτωση έκθεσης του Αλβανού πρωθυπουργού που διοργανώνεται από κρατικό φορέα, ενώ ο ίδιος ο Ράμα δήλωσε ότι δεν θα υπάρξει αντίστοιχη, κάνοντας μια συμβολική εξαίρεση για τη χώρα μας, τη στιγμή μάλιστα που οι σχέσεις Ελλάδας - Αλβανίας βρίσκονται σε εξαιρετικά υψηλό επίπεδο.

Η πρέσβης της Αλβανίας στην Ελλάδα, κ. Luela Hajdaraga, μίλησε στα «Παραπολιτικά» για την έκθεση του Έντι Ράμα, σημειώνοντας μεταξύ άλλων: «Η διοργάνωση της έκθεσης από το ελληνικό ΥΠ.ΕΞ., με την εγκαινίασή της από τον ίδιο τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια προσέθεσε στην εκδήλωση μια διπλωματική διάσταση, ενισχύοντας ακόμα περισσότερο το εξαιρετικό επίπεδο των σχέσεων των δύο χωρών».

Συγκεκριμένα, η πρέσβης της Αλβανίας στην Αθήνα δήλωσε στα «Παραπολιτικά» για την έκθεση «Improvisations»: «Η πραγματοποίηση των εγκαινίων της καλλιτεχνικής έκθεσης του πρωθυπουργού, Έντι Ράμα, "Improvisations" στην Αθήνα ήταν ένα ιδιαίτερο γεγονός, καθώς όχι μόνο συνδύασε άψογα δύο σημαντικές πτυχές της ζωής του πρωθυπουργού, την πολιτιστική με εκείνη της πολιτικής, αλλά και ανέδειξε ευρέως το ενδιαφέρον του ελληνικού κοινού. Η διοργάνωση της έκθεσης από το ελληνικό ΥΠ.ΕΞ., με την εγκαινίασή της από τον ίδιο τον υπουργό Εξωτερικών, Νίκο Δένδια, προσέθεσε στην εκδήλωση μια διπλωματική διάσταση, ενισχύοντας ακόμα περισσότερο το εξαιρετικό επίπεδο των σχέσεων των δύο χωρών». 

Επιπλέον, η κ. Luela Hajdaraga αναφέρει για την έκθεση του Αλβανού πρωθυπουργού και τις σχέσεις Ελλάδας - Αλβανίας: «Η έκθεση "Improvisations" έδωσε μια ανθρώπινη πινελιά σε μια επιτυχημένη επίσκεψη εργασίας, κατά τη διάρκεια της οποίας επιβεβαιώθηκε η πασιφανής βούληση για ενίσχυση συνεργασίας, κατανόησης και κοινής πορείας, αμετάκλητα, προς την ευρωπαϊκή οικογένεια. Η επίσκεψη του κ. Έντι Ράμα στην Αθήνα και η εγκάρδια υποδοχή από τις ανώτατες ελληνικές Αρχές αντικατοπτρίζουν το έργο και τη σοβαρή δέσμευση όλων των φορέων των δύο χωρών με σκοπό την κοινωνική και οικονομική ευημερία των δύο λαών και την ενίσχυση των δεσμών και γεφυρών συνεργασίας».

Η πρέσβης της Αλβανίας στην Ελλάδα με τον πρωθυπουργό Έντι Ράμα στην έκθεση στο Ζάππειο

Στην έκθεση παρουσιάζονται 15 νέα έργα, τα οποία δημιουργήθηκαν το 2023 για τον συγκεκριμένο σκοπό, ζωγραφικά δημιουργήματα και επιλογή κεραμικών από το 2015 έως σήμερα.

Το απόγευμα της Δευτέρας ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας ξεναγήθηκαν από τον ίδιο και την επιμελήτρια στους ιδιαίτερους «αυτοσχεδιασμούς» του Ράμα στο Ζάππειο.

Οποιος επισκεφθεί την έκθεση του Ε. Ράμα θα αντικρίσει μια εντυπωσιακή κατασκευή-εγκατάσταση, επενδεδυμένη με ταπετσαρία, στην οποία έχει εκτυπωθεί ένας μεγάλος αριθμός από τα ζωγραφικά έργα του Αλβανού πρωθυπουργού. Μια ταπετσαρία μεγάλων διαστάσεων που φέρει και πρωτότυπα έργα, ζωγραφισμένα σε έγγραφα, χαρτιά Α4, σημειώσεις του γραφείου του Αλβανού πρωθυπουργού, καθώς και έργα κεραμικά. Πρόκειται για μία αντίστοιχη ταπετσαρία με αυτήν που είναι τοποθετημένη στο πρωθυπουργικό γραφείο στα Τίρανα.

Κατερίνα Κοσκινά: «Ο Έντι Ράμα είναι ένας καλλιτέχνης που έγινε πρωθυπουργός. Δεν είναι απλώς ένας πολιτικός με καλλιτεχνική κλίση»

Η επιμελήτρια της έκθεσης του Έντι Ράμα, Κατερίνα Κοσκινά, μιλά στα «Παραπολιτικά» για την έκθεση «Improvisations». Η κ. Κοσκινά γνώρισε τον εικαστικό Ράμα το μακρινό 1997 ως καλλιτέχνη στην Μπιενάλε του Μαυροβουνίου, ενώ πρόσφατα ταξίδεψε στα Τίρανα, στο πλαίσιο της διοργάνωσης της έκθεσης του πρωθυπουργού στην Ελλάδα.

Η κ. Κοσκινά περιγράφει το ιδιαίτερο πρωθυπουργικό γραφείο στα Τίρανα, το οποίο δεν ομοιάζει με κανένα άλλο στον κόσμο, άλλωστε καμιά χώρα του πλανήτη δεν διαθέτει καλλιτέχνη πρωθυπουργό.

«Το γραφείο του είναι μη συμβατικό και, όπως θα δείτε σε μια φωτογραφία που βρίσκεται στην έκθεση, έχει συγγένεια με την εδώ εγκατάσταση. Πάνω στο πρωθυπουργικό γραφείο υπάρχουν παστέλ, μαρκαδόροι ακουαρέλες, πινέλα. Αυτό είναι το πρώτο πράγμα που βλέπεις όταν μπαίνεις στο γραφείο. Ο χώρος αυτός είναι ένα statement, η δήλωση της ταυτότητάς του: πολιτικός και καλλιτέχνης και τούμπαλιν. Πρόκειται για τον χώρο όπου περνά τις περισσότερες ώρες της ημέρας όταν βρίσκεται στα Τίρανα. Είναι ταπετσαρισμένο με μια ταπετσαρία που ίδιος τύπωσε σε ειδικό χαρτί, που φέρει εκατοντάδες σχέδιά του».

«Στο γραφείο του υπάρχουν και άλλα, μη αναμενόμενα αντικείμενα, όπως γραβάτες, τις οποίες ζωγραφίζει και δωρίζει στους πολιτικούς, τους φίλους του και σε αρχηγούς κρατών», λέει η ιστορικός Τέχνης.

Είναι έργα αυθόρμητα, που γίνονται σχεδόν παρά την θέλησή του. Είναι ο συνδυασμός τέχνης και πολιτικής σκέψης

Στο συνοδευτικό κείμενο της έκθεσης η κ. Κοσκινά γράφει το εξής ενδιαφέρον: «Ο Έντι Ράμα είναι ένας καλλιτέχνης που έγινε πρωθυπουργός. Δεν είναι απλώς ένας πολιτικός με καλλιτεχνική κλίση, ένας ταλαντούχος ερασιτέχνης, ούτε κάποιος που σπούδασε κάποτε ζωγραφική. Είναι ένας ενεργός καλλιτέχνης, που, λόγω της πολιτικής και ακτιβιστικής του δράσης, εξελέγη στο ανώτατο πολιτικό αξίωμα».

Αναφορικά με τον τίτλο «Improvisations» (Αυτοσχεδιασμοί) που φέρει η έκθεση, η κ. Κοσκινά σημειώνει: «Ο τίτλος έχει να κάνει με αυτό που συμβαίνει στην καθημερινότητά του. Τα σχέδια αυτά τον βοηθούν να παραμένει συγκεντρωμένος. Είναι έργα που γίνονται στο πρωθυπουργικό γραφείο, εν ώρα ηρεμίας. Το σχέδιο και η ζωγραφική είναι ο δικός του τρόπος έκφρασης ως καλλιτέχνη, όπως είναι και ένας τρόπος συγκέντρωσης. Κατά συνέπεια, είναι μία γραφή που εν πολλοίς είναι σχεδόν αυτόματη. Ακολουθώντας αυτή την τεχνική δημιουργεί ένα παλίμψηστο. Λέξεις και φράσεις από τα κείμενα διαφαίνονται κάτω από το σχέδιο και το χρώμα -κάποτε βλέπουμε και το εθνόσημο-, αν πρόκειται για επίσημο έγγραφο. Η γραφή και το χρώμα συμμετέχουν ισότιμα στο έργο. Είναι έργα αυθόρμητα, που γίνονται σχεδόν παρά τη θέλησή του. Είναι ο συνδυασμός Τέχνης και πολιτικής σκέψης. Ο δικός του τρόπος έκφρασης περνάει μέσα από την Τέχνη. Ναι, πιστεύω ότι η Τέχνη διεκδίκησε και "κατέλαβε" μόνη της τον χώρο της ακόμα και μέσα στο γραφείο του μόνου, εξ όσων γνωρίζω, εικαστικού καλλιτέχνη που έγινε πρωθυπουργός».

Τα έργα του είναι ακριβώς αυτό: Ζωγραφίζει με χρώματα, παστέλ, μαρκαδόρους και ακουαρέλες, που έχουν μόνιμη θέση στο γραφείο του, και παράλληλα εκτελεί τα καθήκοντά του ως πρωθυπουργός. Μιλά στο τηλέφωνο με συνεργάτες, αξιωματούχους και ομολόγους του και εκείνη την ώρα η καλλιτεχνική του φύση εκδηλώνεται. Σκιτσάρει αυθόρμητα πολύχρωμα, βιομορφικά σχέδια. Τα Σαββατοκύριακα, όταν δεν ταξιδεύει, βρίσκεται στο ατελιέ του, λίγο έξω από το κέντρο των Τιράνων. Εκεί φιλοτεχνεί και τα έργα κεραμικής του, που εκτίθενται επίσης στο Ζάππειο. Όπως μας περιγράφει η κ. Κοσκινά, πρόκειται για νέα έργα, που συνδυάζουν την ψημένη πορσελάνη με το μέταλλο.

«Η εγκατάσταση έχει, νοερά, κίνηση, ροή, λόγω της ημικυκλικής φόρμας της, και καταλήγει σε ένα χαμηλό βάθρο, όπου βρίσκονται τοποθετημένα τα τελευταία του έργα, με έντονα πλαστικά στοιχεία και χρώματα. Φτιαγμένα από δύο υλικά, τον μπρούτζο και τη λευκή πορσελάνη. Η εγκατάσταση είναι φτιαγμένη από διαφορετικά στοιχεία, αλλά ουσιαστικά είναι ένα έργο», εξηγεί η κ. Κοσκινά για την έκθεση στο Ζάππειο.

Τέλος, η επιμελήτρια της έκθεσης αναφέρει για τον καλλιτέχνη Ράμα: «Ο Έντι Ράμα ως καλλιτέχνης και ως άνθρωπος παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον. Είναι ένας εντελώς μη συμβατικός πρωθυπουργός. Το διαπίστωσαν και οι συνεργάτες μου αυτές τις μέρες, που ήταν μαζί μας στο Ζάππειο για το στήσιμο. Ήταν ένας καλλιτέχνης που είχε αποδυθεί καθετί το πρωθυπουργικό στη συμπεριφορά του. Ζήτησε να τον φωνάζουμε "Έντι" και είχαμε μια κανονική συνεργασία, με έναν κανονικό καλλιτέχνη. Ναι, πιστεύω ότι η μεταμόρφωση των Τιράνων οφείλεται κατά πολύ στην επίδραση της Τέχνης και της παιδείας του».