Ο «θησαυρός» που ξεxάστηκε σε ένα βαρέλι: Μπομπίνες με φιλμ που τραβήχτηκε το 1929 στο Άγιον Όρος και βρέθηκε τυχαία στο Πρίνστον το 2017
Η έκθεση «No woman’s land» στη Θεσσαλονίκη
Η γη στην οποία απαγορεύονταν οι γυναίκες προσέλκυσε πριν από σχεδόν έναν αιώνα το ενδιαφέρον τριών περιηγητών. Ο Ρώσος μετανάστης, εξερευνητής, ζωγράφος Βλαντίμιρ «Βόβο» Περφίλιεφ, ο ταλαντούχος κινηματογραφιστής, βραβευμένος με Oscar (το 1931) Φλόιντ Κρόσμπι και ο αρχιτέκτονας, απόφοιτος του Πανεπιστημίου του Πρίνστον, Γκόρντον Μακ Κόρμικ, έκαναν το 1929 ένα ταξίδι στο Άγιον Όρος.
Τους τρεις καλλιτέχνες συνόδευε ο -22χρονος τότεΑναστάσιος Χατζημήτσος, ο οποίος είχε φτάσει εκείνη τη χρονιά στην Ελλάδα από την Κωνσταντινούπολη και μιλούσε πολύ καλά αγγλικά. Ήταν ο λόγος που τον επέλεξαν για διερμηνέα τους.
Ο ίδιος ήταν ένας από τους παραλήπτες των mail που έστειλαν το 2018 σε διάφορους φορείς της Ελλάδας οι ερευνητές του Πρίνστον, ζητώντας βοήθεια στην επεξεργασία του υλικού που βρήκαν μέσα στο βαρέλι: εννέα κάνιστρα φιλμ (κατεστραμμένα στην πλειονότητά τους) στα οποία είχε καταγραφεί ένα ταξίδι σε πολλά μέρη της Ελλάδας.
«Σε μία φωτογραφία βλέπουμε τρεις μοναχούς που είναι στο συνοδικό, δηλαδή στο… καλό καθιστικό της Μονής Βατοπεδίου και βλέπουμε να πατούν σε ένα χαλί που γράφει “ΙΜΒ” και έχει τον δικέφαλο αετό και το βασιλικό στέμμα. Από την έρευνα που έκανα διαπίστωσα ότι αυτό ήταν ένα χαλί πολλών εκατοντάδων μέτρων, το οποίο είχαν παραγγείλει οι μοναχοί της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου από ένα εργοστάσιο της Ιταλίας αμέσως μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912, διότι θα επισκεπτόταν το Άγιον Όρος ο βασιλιάς και είχαν σκοπό να το στρώσουν από το λιμάνι μέχρι το μοναστήρι. Βέβαια το ταξίδι ακυρώθηκε, αλλά μέρος του χαλιού υπάρχει ακόμη και σήμερα ως κειμήλιο», υπογραμμίζει ο κ. Ντούρος.
*Δημοσιεύτηκε στην Απογευματινή στις 24 Μαΐου 2023.
Τους τρεις καλλιτέχνες συνόδευε ο -22χρονος τότεΑναστάσιος Χατζημήτσος, ο οποίος είχε φτάσει εκείνη τη χρονιά στην Ελλάδα από την Κωνσταντινούπολη και μιλούσε πολύ καλά αγγλικά. Ήταν ο λόγος που τον επέλεξαν για διερμηνέα τους.
Καταγραφή
Οι περιηγητές κατέγραψαν την εμπειρία τους σε φιλμ της εποχής, την ύπαρξη του οποίου ουδείς γνώριζε μέχρι το 2017, όταν στο Τμήμα Τέχνης και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Πρίνστον των ΗΠΑ έγινε μία εσωτερική μετακόμιση. Πίσω από μια βιβλιοθήκη αποκαλύφθηκε ένα μεγάλο ξύλινο βαρέλι που παρέμενε κρυμμένο εκεί για χρόνια. Η αποσφράγισή του προκάλεσε έκπληξη στα στελέχη του τμήματος, που αντίκρισαν μέσα σε αυτό μπομπίνες με φιλμ άγνωστης προέλευσης. Ήταν ο κόπος των περιηγητών του 1929, που έμεινε εκεί μέσα θαμμένος για κάτι λιγότερο από έναν αιώνα. Πλάνα από το υπερατλαντικό ταξίδι τους στην αθωνική χερσόνησο αλλά και στα Μετέωρα, όπου και εκεί έως το 1948 ήταν επίσης άβατο για τις γυναίκες.
«No woman’s land»
Το υλικό αυτό θα αποτελέσει τον κορμό της έκθεσης «No woman’s land» που θα εγκαινιαστεί αύριο στη Θεσσαλονίκη και θα παραμείνει στον εκθεσιακό χώρο της Αγιορειτικής Εστίας (Εγνατία 109) έως τις 16 Σεπτεμβρίου. «Το υλικό αυτό ανήκει στο αρχείο του Πανεπιστημίου του Πρίνστον της Αμερικής. Εκεί βρέθηκε το βαρέλι, μέσα στο οποίο υπήρχαν κάνιστρα μεταλλικά με φιλμ», δηλώνει στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Αναστάσιος Ντούρος, διευθυντής της Αγιορειτικής Εστίας.
Ο ίδιος ήταν ένας από τους παραλήπτες των mail που έστειλαν το 2018 σε διάφορους φορείς της Ελλάδας οι ερευνητές του Πρίνστον, ζητώντας βοήθεια στην επεξεργασία του υλικού που βρήκαν μέσα στο βαρέλι: εννέα κάνιστρα φιλμ (κατεστραμμένα στην πλειονότητά τους) στα οποία είχε καταγραφεί ένα ταξίδι σε πολλά μέρη της Ελλάδας.
«Σε μία φωτογραφία βλέπουμε τρεις μοναχούς που είναι στο συνοδικό, δηλαδή στο… καλό καθιστικό της Μονής Βατοπεδίου και βλέπουμε να πατούν σε ένα χαλί που γράφει “ΙΜΒ” και έχει τον δικέφαλο αετό και το βασιλικό στέμμα. Από την έρευνα που έκανα διαπίστωσα ότι αυτό ήταν ένα χαλί πολλών εκατοντάδων μέτρων, το οποίο είχαν παραγγείλει οι μοναχοί της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου από ένα εργοστάσιο της Ιταλίας αμέσως μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912, διότι θα επισκεπτόταν το Άγιον Όρος ο βασιλιάς και είχαν σκοπό να το στρώσουν από το λιμάνι μέχρι το μοναστήρι. Βέβαια το ταξίδι ακυρώθηκε, αλλά μέρος του χαλιού υπάρχει ακόμη και σήμερα ως κειμήλιο», υπογραμμίζει ο κ. Ντούρος.
Στο βιβλίο επισκεπτών
Τα ονόματα των περιηγητών, οι ιδιότητες και οι υπογραφές τους βρέθηκαν από την έρευνα που έκανε ο ίδιος στο βιβλίο επισκεπτών στη Μονή Ζωγράφου, με ημερομηνία «30 Οκτωβρίου του 1929». Μία ολόκληρη ενότητα είναι αφιερωμένη στη γνωριμία των περιηγητών με έναν... περίεργο αναχωρητή μοναχό, τον Ηλία. «Αυτός ο μοναχός νομίζω ότι είναι το σπουδαίο… χαρτί που έχουν όταν επιστρέφουν στην Αμερική, γιατί πάνω σε αυτόν τον άνθρωπο, που ζει σε μία σπηλιά και τρέφεται με χόρτα και καρπούς, ο Περφίλιεφ χτίζει όλο τον μύθο του Αγίου Όρους και κάνει παρουσιάσεις σε εφημερίδες και σε κλειστά κλαμπ», υπογραμμίζει ο κ. Ντούρος.*Δημοσιεύτηκε στην Απογευματινή στις 24 Μαΐου 2023.
