Στα γαλλικά μπιστρό, μέχρι πρότινος, δεν υπήρχε τραπέζι που να μην είχε πάνω του ποτήρια γεμάτα κρασί. Κάτι αλλάζει, όμως, στη Γαλλία. Η ευρωπαϊκή χώρα με τη μεγαλύτερη οινοπαραγωγική παράδοση λέει όχι στο κρασί και ναι στα ποτά χωρίς αλκοόλ.

Τι συμβαίνει στο κράτος που έχει συνδέσει την εικόνα του με τον οίνο και έχει εντάξει εδώ και χρόνια το κρασί στις πολιτικές προβολής του; «Επανάσταση στο ποτήρι»; Το ερώτημα έθεσε το France 24 σε ένα εκτενές ρεπορτάζ, όπου αποκαλύπτει πως τα μη αλκοολούχα ποτά αποτελούν μια ταχέως αναπτυσσόμενη αγορά, μια αναπάντεχη τάση σε μια χώρα που ασκεί παραδοσιακά τη διπλωματία του κρασιού…

Έγινε η αρχή!

Σύμφωνα με το γαλλικό ρεπορτάζ, το Le Paon Qui Boit, που βρίσκεται στο βόρειο 19ο διαμέρισμα του Παρισιού, μια ανερχόμενη περιοχή της γαλλικής πρωτεύουσας, είναι το πρώτο κατάστημα που άνοιξε στη Γαλλία και ειδικεύεται στα μη αλκοολούχα ποτά, με στόχο να τα καταστήσει σήμα κατατεθέν της γαλλικής πρωτεύουσας.  Ο ιδιοκτήτης του και οινοπαραγωγός, Augustin Laborde, αποφάσισε να εγκαταλείψει το «παραδοσιακό» γαλλικό κρασί και να στραφεί στην παραγωγή μη αλκοολούχων οίνων. Το κατάστημα που λανσάρει την «επανάσταση στο ποτήρι» άνοιξε τον Απρίλιο του 2022 και προσφέρει συνολικά 460 διαφορετικές επιλογές: από κρασί και μπίρα χωρίς αλκοόλ, μέχρι υγιεινές εναλλακτικές λύσεις με χαμηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη.

Ο Augustin Laborde πήρε την απόφαση λίγο καιρό αφότου σταμάτησε να καταναλώνει αλκοόλ κατά τη διάρκεια της καραντίνας. Μετά το τέλος της πανδημικής κρίσης συνειδητοποίησε πως στο Παρίσι δεν υπήρχαν στην πραγματικότητα ενδιαφέρουσες μη αλκοολούχες επιλογές στα μπαρ και στα εστιατόρια, για κάποιον που δεν ήθελε να πιει κρασί.

«Δεν μου αρέσει πραγματικά να αγοράζω από το διαδίκτυο, καθώς προτιμώ να πηγαίνω στα καταστήματα, να διαβάζω τις ετικέτες, να συγκρίνω, να κάνω ερωτήσεις. Συνειδητοποίησα ότι δεν υπήρχε κανένα κατάστημα που να είναι πραγματικά αφιερωμένο στον κόσμο των μη αλκοολούχων ποτών, παρόλο που πλέον υπήρχε ζήτηση», λέει.

Μήπως ωστόσο αυτή η νέα «επανάσταση στο ποτήρι» απειλεί τον οινοτουρισμό στη Γαλλία; Τι θα απογίνουν οι αμπελουργοί, οι οινοπαραγωγοί και οι σομελιέ;
Τα υπόγεια κελάρια στη Βουργουνδία -το βασίλειο του Chardonnay- ανοίγουν για τους λάτρεις του κρασιού από όλο τον κόσμο, ενώ το Μπορντό θεωρείται η κατεξοχήν περιοχή-προσκύνημα για τους οινόφιλους.

Η κοιλάδα του Λίγηρα είναι ένας οινοποιητικός παράδεισος, όπου είναι επισκέψιμοι πάνω από 1.000 αμπελώνες, με κορυφαίους τους Vignobles Mourat, Domaine des Gauletteries και Domaine du Closel, ενώ ο δρόμος του κρασιού της Αλσατίας είναι μια διαδρομή γεμάτη παραμυθένιες κωμοπόλεις, αμπελώνες και οινοποιεία.
Η Μποζολέ, η ιστορική αμπελουργική περιοχή στη Νοτιοανατολική Γαλλία, κάθε χρόνο «αποδίδει» το φρέσκο κόκκινο κρασί της σοδειάς, παγκοσμίως γνωστό ως Μποζολέ Νουβό.

Οι φιάλες με το Beujolais Nouveau ανοίγουν παραδοσιακά την τρίτη Πέμπτη του Νοεμβρίου, ενώ παράλληλα διοργανώνονται 120 διαφορετικά φεστιβάλ. Η άφιξη του ευκολόπιοτου λαϊκού κρασιού γιορτάζεται σε περισσότερες από εκατό χώρες.

Οι Γάλλοι αλλάζουν

Οι Γάλλοι, ωστόσο, αλλάζουν. Ολοένα και περισσότεροι Μιλένιαλς -Παριζιάνοι γύρω στα 30, δηλαδή- αναζητούν ποτά χωρίς αλκοόλ, καθώς δεν θέλουν να συνεχίσουν τη ζωή τους με τον ίδιο ρυθμό κατανάλωσης αλκοόλ. Όπως και αρκετοί συνταξιούχοι που δεν θέλουν να επιβαρύνουν την υγεία τους, εξηγεί στο France 24 o Augustin Laborde.

Θα παραμείνoυν οι Γάλλοι ένας λαός bon vivant; «Παραμένουμε bons vivants, ακόμη και χωρίς αλκοόλ. Το μη αλκοολούχο δεν σημαίνει ποτά θλιβερά ή ανιαρά. Απολαμβάνουμε τη ζωή, απλώς υπάρχει αυτή η μικρή αλλαγή, όταν πηγαίνουμε από το ‘‘αλκοόλ’’ στο ‘‘χωρίς αλκοόλ’’ . Αυτό δεν σημαίνει πως είμαστε εναντίον του αλκοόλ. Απλώς θέλουμε να υπάρχει μια άλλη δυνατότητα», απαντά ο Laborde.

Όλα τα μη αλκοολούχα κρασιά του Le Paon παρασκευάζονται από γαλλικά σταφύλια. Η συντριπτική πλειονότητα των φιαλών δεν έχουν φελλούς, ενώ οι διατροφικές πληροφορίες αναγράφονται στο πίσω μέρος της φιάλης, σε αντίθεση με το παραδοσιακό κρασί.

Τι αλλαγές θα πυροδοτήσει άραγε η «επανάσταση στο ποτήρι»; Το κρασί θεωρείται αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής, του πολιτισμού και των διατροφικών συνηθειών των Γάλλων. Κάποτε οι λαοί της Μεσογείου άφησαν πίσω τους τη βαρβαρότητα όταν έμαθαν να καλλιεργούν αμπέλια. Το κρασί μετεξελίχθηκε σε τέχνη στη Γαλλία, όπου υπάρχουν τεράστιες εκτάσεις αμπελώνων και 13 οινοπαραγωγικές περιοχές.

Η στροφή στα μη αλκοολούχα κρασιά ξεκίνησε το 2020. Τότε, σύμφωνα με το Γαλλικό Παρατηρητήριο για τα Ναρκωτικά και τις Τάσεις Εξάρτησης, η κατανάλωση περιορίστηκε από τα 20 λίτρα αλκοολούχων ποτών ανά κάτοικο το 1961, σε 5,6 λίτρα... παρόλο που το κρασί είναι μέρος της κουλτούρας. Ας ελπίσουμε πως οι Γάλλοι δεν θα χάσουν τη περίφημη «joie de vivre», τη χαρά της ζωής, που είναι άμεσα συνυφασμένη με την οινοποσία, την οινογνωσία και τα αμπελουργικά τοπία.

To «απολυμαντικό» σκοτώνει στο Ιράν

Στο μυαλό των περισσότερων από εμάς, η ποτοαπαγόρευση είναι συνυφασμένη με τις Ηνωμένες Πολιτείες των αρχών του περασμένου αιώνα όπου για περισσότερο από μια δεκαετία (1920-1933) τα αλκοολούχα ποτά είχαν τεθεί εκτός νόμου και τα παράνομα αποστακτήρια της μαφίας έκαναν χρυσές δουλειές! Ωστόσο, εκτός από την κινηματογραφική εκδοχή της, που όλοι γνωρίζουμε, στην πραγματικότητα η ποτοαπαγόρευση δεν τελείωσε ποτέ.

Ήδη το Ιράν έχει μπει σε περίοδο αυστηρότατων περιορισμών στη διακίνηση και τη διάθεση οινοπνευματωδών ποτών, σε αντίθεση με άλλες μουσουλμανικές χώρες, όπου το αλκοόλ απαγορεύεται από το Κοράνι, όπως η Τουρκία, οι οποίες ακολουθούν ηπιότερη πολιτική στην προσπάθειά τους να αποφύγουν τις συνέπειες. Ποιες είναι αυτές; Πρώτα απ’ όλα, ο εθισμός μεγάλου αριθμού ανθρώπων στο οινόπνευμα όταν καθίσταται «απαγορευμένο», άρα και πιο ελκυστικό για πολλούς. Αλλά και οι δηλητηριάσεις, είτε από το ξυλόπνευμα των παράνομων αποστάξεων είτε από την προσθήκη τοξικών ουσιών από τις ίδιες τις κυβερνήσεις, προκειμένου να αποτρέψουν τον κόσμο από την κατανάλωση αλκοόλ, οι οποίες συχνά αποβαίνουν μοιραίες για τους παραβάτες της ποτοαπαγόρευσης.

Όλα ξεκίνησαν με το ξέσπασμα της πανδημίας, όταν η παραπληροφόρηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης «συνιστούσε» στον κόσμο να κάνει… γαργάρες με οινόπνευμα προκειμένου να αποφύγει τη μόλυνση από τον κορωνοϊό! Στο Ιράν, η «μέθοδος απολύμανσης» που πρότειναν τα social media πήρε διαστάσεις επιδημίας, με τους κατά φαντασίαν ασθενείς να καταπίνουν εντέλει το αλκοόλ για να μην πάει χαμένο και τα ποσοστά εθισμού στο οινόπνευμα να παίρνουν την ανιούσα.

Απαγόρευση από το 1979

Η παραγωγή αλκοολούχων ποτών στο Ιράν είχε απαγορευθεί για θρησκευτικούς λόγους από την Ισλαμική Επανάσταση του 1979, αλλά η αλήθεια είναι ότι οι Ιρανοί δεν είχαν σταματήσει ποτέ να πίνουν. Ήδη στη χώρα λειτουργούσε έναν εκτεταμένο δίκτυο παράνομων αποστακτηρίων και διανομέων αυτοσχέδιου αλκοόλ, υπό την αιγίδα μιας καλά οργανωμένης ιρανικής μαφίας, οι ρίζες της οποίας έφταναν έως τα υψηλότερα κλιμάκια της κυβέρνησης.

Έτσι, και στην περίπτωση του κορωνοϊού την παρασκευή του «απολυμαντικού» αλκοόλ ανέλαβαν τα παράνομα αποστακτήρια. Έως τον Μάιο του 2020, πολλές χιλιάδες Ιρανοί κατέληξαν στο νοσοκομείο με δηλητηρίαση από το σπιτικό αλκοόλ, ενώ τουλάχιστον πεντακόσιοι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους λόγω της παραγόμενης κατά την απόσταξη μεθανόλης (κοινώς ξυλόπνευμα), που χρησιμοποιείται ευρύτατα ως αντιψυκτικό ή διαλύτης, αλλά είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για τον ανθρώπινο οργανισμό…
Τα στοιχεία, που αφορούν την τελευταία τετραετία, μιλούν από μόνα τους: σύμφωνα με ρεπορτάζ της Deutsche Welle, οι Ιρανοί που παθαίνουν δηλητηρίαση από το παράνομο αλκοόλ ή υφίστανται τις παρενέργειες από την κατανάλωσή του αυξάνονται κατά 20%-30% κάθε χρόνο. Αρκετοί απ’ αυτούς έχουν παροδικές επιπτώσεις στην όραση, στην πεπτική ή την εγκεφαλική λειτουργία τους και πολλοί καταλήγουν με μόνιμες βλάβες ή χάνουν ακόμα και τη ζωή τους…

Στην Τουρκία, όπου οι νόμοι είναι πιο ελαστικοί παρά την υπάρχουσα θρησκευτική απαγόρευση, οι ενήλικοι έχουν το δικαίωμα να αγοράζουν και να καταναλώνουν ελεύθερα οινοπνευματώδη ποτά, ακόμα και κατά την περίοδο του Ραμαζανιού.

Η ρακή, σπιτική ή του εμπορίου, εξακολουθεί να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της τουρκικής κουλτούρας ακόμα και σήμερα, ωστόσο οι Τούρκοι βρίσκονται πολύ χαμηλά στην παγκόσμια λίστα κατανάλωσης οινοπνευματωδών ποτών: κατά μέσο όρο, δεν ξεπερνούν το ενάμισι λίτρο αλκοόλ τον χρόνο!

Από την άλλη πλευρά, η αγορά οινοπνευματωδών ποτών στην Τουρκία είναι μια… ακριβή υπόθεση: το αλκοόλ παραμένει ακριβότερο απ’ ό,τι στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης και επιβαρύνεται με δυσβάστακτους φόρους. Για τον λόγο αυτό, στις φτωχότερες επαρχίες της χώρας τα παράνομα αποστακτήρια ανθούν ακόμα και στις μέρες μας, με αποτέλεσμα τουλάχιστον εκατό άτομα να χάνουν κάθε χρόνο τη ζωή τους από την τοξική μεθανόλη.

Βίκη Δέμου

ΠΟΤΟΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΣΥΝΩΜΟΣΙΑΣ

Αν και η ποτοαπαγόρευση έγινε γνωστή από τις ΗΠΑ της δεκαετίας του 1920, η αλήθεια είναι πως πολλές χώρες επιχείρησαν κατά καιρούς να βάλουν φρένο στην κατανάλωση αλκοόλ, υιοθετώντας αυστηρή νομοθεσία για τους παραβάτες.

Η Ισλανδία, η Φινλανδία, η τσαρική Ρωσία και η μετέπειτα Σοβιετική Ένωση, αλλά και ορισμένες επαρχίες του Καναδά έζησαν τη δική τους ποτοαπαγόρευση και… απέτυχαν παταγωδώς!

Κατά τη θρυλική ποτοαπαγόρευση της Αμερικής, οι θεωρίες συνωμοσίας έπαιρναν και έδιναν: για πολλούς, οι τοξικές ουσίες, οι οποίες ανιχνεύονταν στο σπιτικό ουίσκι που τους «πότιζαν» στα παράνομα μπαρ, έμπαιναν στο ποτό τους από το χέρι της ίδιας της κυβέρνησης! Υπάρχουν μελέτες, η αξιοπιστία των οποίων θεωρείται περιορισμένη λόγω και των «πρωτόγονων» εργαστηριακών ελέγχων της εποχής, που αναφέρουν πως θύματα της κυβερνητικής δηλητηρίασης έπεσαν τότε έως και 10.000 Αμερικανοί, κυρίως στην περιοχή της Νέας Υόρκης.

Παραδείγματα δηλητηρίασης από μεθανόλη υπάρχουν όμως και στις μέρες μας. Το 2012, η κυβέρνηση της Τσεχίας επιχείρησε ανεπιτυχώς να βάλει φρένο στην κατανάλωση αλκοόλ. Σε λίγες μέρες, παράνομα οινοπνευματώδη ποτά κατέκλυσαν την τσεχική αγορά και οι καταναλωτές που κατέληγαν στα νοσοκομεία ήταν τόσο πολλοί, που η κυβέρνηση αναγκάστηκε να αποσύρει τον νόμο μερικές εβδομάδες αργότερα. Σφυγμομετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν κατά τη σύντομη περίοδο της ποτοαπαγόρευσης έδειξαν πως ακόμη και οι καταναλωτές που περιορίζονταν έως τότε στην κατανάλωση μπίρας ή κρασιού στράφηκαν στα «σκληρά» ποτά, ακριβώς επειδή ήταν απαγορευμένα!

Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή