Μονή της Χώρας, το χριστιανικό μοναστήρι στην Κωνσταντινούπολη με τα περισσότερα και πλέον περίτεχνα βυζαντινά ψηφιδωτά που έγινε τζαμί.
Χτισμένη τον 11ο αιώνα στη θέση παλαιότερων κτισμάτων του 6ου και 9ου αιώνα, στον έκτο λόφο της Κωνσταντινούπολης, στη σημερινή συνοικία Εντιρνέ Καπού, η «Μονή Αγίου Σωτήρος εν τη Χώρα» ήταν αφιερωμένη στον Χριστό Σωτήρα.

«Χωρίον» ή «Χώρα» έλεγαν οι Βυζαντινοί την περιοχή έξω από τα χερσαία τείχη, με την ονομασία της μονής να οφείλεται στην ύπαρξη παλαιότερου ναού έξω από τα τείχη επί Κωνσταντίνου Α'.
Μετά την Άλωση της Πόλης η Μονή της Χώρας μετατράπηκε σε τέμενος, γνωστό ως Καριγιέ Τζαμί, και καλύφθηκε κάτω από στρώσεις ασβέστη. Από τα τέλη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου επισκευάστηκε και λειτουργούσε ως μουσείο. Με απόφαση του τουρκικού Ανώτατου Δικαστηρίου το 2019 μετατράπηκε σε τζαμί στο πρότυπο της Αγίας Σοφίας. Και στις 6 Μαΐου 2024 εγκαινιάστηκε σε ειδική τελετή η λειτουργία της ως τεμένους.

Η Μονή της Χώρας είναι το μνημείο με τα ομορφότερα βυζαντινά ψηφιδωτά μαζί με την Αγία Σοφία και τη Μονή Παμμακαρίστου, που επίσης λειτουργεί ως τέμενος με την ονομασία Φετιγιέ.

Διαβάστε ακόμα: Σύντοµα θα ξεσκεπάσουν τα ψηφιδωτά οι Τούρκοι: Έρχονται "αποκαλυπτήρια" και στη Μονή της Χώρας, αλλά και στην Αγιά Σοφιά


Μονή της Χώρας: Τα περίτεχνα βυζαντινά ψηφιδωτά 

Ο προσεγμένος διάκοσμος του περίφημου μεσοβυζαντινού ναού της Μονής της Χώρας φιλοτεχνήθηκε επί Παλαιολόγων, με μέγα ευεργέτη τον Θεόδωρο Μετοχίτη.

Ψηφιδωτά και τοιχογραφίες έξοχης τεχνοτροπίας με σκηνές από τον βίο της Θεοτόκου και του Χριστού και λεπτομέρειες από τα απόκρυφα Ευαγγέλια. Πομπώδη και λαμπερά χρώματα, αρμονικές αναλογίες, εντυπωσιακές μορφές αγίων που αιωρούνται στον εικονογραφημένο χώρο και πρόσωπα με ήρεμη εκφραστικότητα. Το κάτω μέρος του ναού καλύπτεται από ορθομαρμάρωση για την προφύλαξη του διακόσμου από όσους ήθελαν να αφαιρέσουν ψηφίδες για φυλακτό.

Εντυπωσιάζει η ψηφιδογραφία «Η Χώρα των Ζώντων» με τον Ιησού Χριστό να κρατά στο αριστερό χέρι το Ευαγγέλιο, ενώ με το δεξί ευλογεί τους εισερχομένους στον ναό Του πιστούς. Το ίδιο και η μοναδική ψηφιδογραφία της Παναγίας «Χώρας του Αχωρήτου», διότι αυτή είναι «η τον αχώρητον Θεόν εν γαστρί χωρήσασα και χαράν τω κόσμω κυήσασα». Από αυτές τις δύο ψηφιδογραφίες αιτιολογείται θεολογικά η ονομασία της Μονής ως «Μονή της Χώρας».

Υπέροχη ψηφιδογραφία εκείνη της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, όπου ο Ιησούς κρατά στην αγκαλιά Του την ψυχή της Παναγίας σαν νεογέννητο που αναγεννάται στον Παράδεισο.

Εξέχουσα θέση στην ψηφιδωτή διακόσμηση της Μονής της Χώρας κατέχει και η μεγάλη παράσταση της Δέησης. Ο Ιησούς Χριστός ευλογεί και δίπλα του η Θεοτόκος με απλωμένα ικετευτικά τα χέρια δέεται στον Υιό της για την άφεση των αμαρτιών και τη σωτηρία των ψυχών των νεκρών.


Μονή της Χώρας: Το παρεκκλήσιο της Αναστάσεως με τις υπέροχες νωπογραφίες

Με υπέροχες νωπογραφίες με συμβολικές παραστάσεις της Θεοτόκου, της Αναστάσεως και της Δευτέρας Παρουσίας κοσμείται το παρεκκλήσιο της Αναστάσεως.

Ο Ιησούς σε μια σκηνή από τη μέλλουσα Κρίση ως Δίκαιος Κριτής ανάμεσα στην Παναγία και τον Άγιο Ιωάννη Πρόδρομο, που ικετευτικά δέονται για την ανθρωπότητα.

Η τοιχογραφία «Εις Άδου Κάθοδος», η συνταρακτικότερη ορθόδοξη απεικόνιση της Αναστάσεως του Κυρίου, με τον Ιησού με μια δραματική κίνηση να τραβά τον Αδάμ και την Εύα από τους τάφους τους. Κάτω από τα πόδια Του κείτεται ο Άδης αλυσοδεμένος.

Και η απεικόνιση της Παναγίας που τραβά με τα χέρια προς το μάγουλό της το Θείο Βρέφος, «ένας από τους πιο συναισθηματικούς τύπους της Παναγίας Ελεούσας στη βυζαντινή τέχνη».

Η ιστορική Μονή της Χώρας πλέον λειτουργεί ως τζαμί. Τα ψηφιδωτά της Παναγίας, του Χριστού και της Κοίμησης της Θεοτόκου στο κύριο μέρος του ναού που χτίστηκε τον 6ο αιώνα έχουν καλυφθεί με κουρτίνες. Το μέρος που χτίστηκε τον 13ο αιώνα και έχει επίσης ψηφιδωτά εξακολουθεί να λειτουργεί ως μουσείο.