Περίεργος αριθµός το «4», εξυψωµένος σε κοσµική αρχή από τους Πυθαγόρειους, οι οποίοι συνήθιζαν να ορκίζονται σε πυραµιδικές κατατάξεις, όπως η «τετρακτύς της δεκάδος», ώστε να αποδίδουν την ουσία των όντων στους µαθηµατικούς τύπους. Αυτός ο αποκρυφιστικός µετασχηµατισµός τής υπό διάπλαση, τότε, επιστήµης διαµόρφωσε κατ’ ουσίαν «τη σκιά του προσώπου του Πυθαγόρα στα βάθη της Ιστορίας», από τον 6ο αιώνα π.Χ. Κανένα γραπτό, καµιά πλάκα δεν άφησε πίσω του. Αρκούσαν τα προφορικά αποφθέγµατα και οι διδασκαλίες του για το «αιώνιο και αναλλοίωτο». Πόσο απηχούνται τέτοιες απόψεις στη σύγχρονη εποχή, στον µισό αιώνα της Μεταπολίτευσης και στα 80 χρόνια, από τον Οκτώβριο του 1944, από την αποτίναξη του γερµανικού ζυγού; Οσο περνούν οι δεκαετίες και γιορτάζονται οι επέτειοι τόσο περισσότερα βιβλία γράφονται φωτίζοντας λεπτοµέρειες, ιδανικές σε ερµηνεία, αρκεί κάποιος να τις επεκτείνει, να τις αντιπαραβάλει και να τις συνθέσει µεταξύ τους.

Η οδός Πάτµου

Εδώ ο παρονοµαστής είναι η οδός Πάτµου, εκατό νούµερα µονόδροµος προς Πατήσια, κάτω από την Κολιάτσου, µε αρχή στην κάθετη Κνωσού και τέρµα στην ακόµη µικρότερη Καµπούρογλου. Στην πλευρά της πλατείας Καλλιγά (Κνωσού) ο οδηγός µε δύο ελαφριές τιµονιές συνεχίζει προς τη Λευκωσίας, εισέρχεται ανεµπόδιστα στην Αχαρνών, κοντά στη Στρατηγού Καλλάρη, και από κει φεύγει προς τα δύο ρεύµατα της εθνικής οδού. Στον αντίποδα, µετά την Καµπούρογλου µπαίνει µε «ζικ ζακ» στην Ηλία Ζερβού, τον δρόµο που φτάνει στη γέφυρα Καυταντζόγλου, συνεχίζει έως το γήπεδο του Σπόρτιγκ και καταλήγει µακρύτερα, στη Λ. Ιωνίας προς Φιλαδέλφεια, Ηράκλειο, βόρεια προάστια. Οπως στο αποκαλούµενο «νησί της Αποκάλυψης», όπου ο Ιωάννης συνέγραψε το τελευταίο εδάφιο της Καινής ∆ιαθήκης («Αποκάλυψη»), έτσι και στον οµώνυµο δρόµο το ανεξήγητο διασταυρώνεται µε το γεωµετρικώς επεξηγούµενο και η αµφιβολία για το τυχαίο περιορίζεται, χωρίς να εξαλείφεται. Από την περίοδο της Κατοχής, όταν ο δωσίλογος Τσατσαρώνης συναντούσε στο σπίτι του, στον αριθµό 8 της οδού Πάτµου, τους αξιωµατικούς των SS και συντόνιζαν επιχειρήσεις εναντίον των αντιστασιακών, έως τη χούντα, όπου ο Αλέκος Παναγούλης κρυβόταν στον αριθµό 51 της Πάτµου, στην ίδια πολυκατοικία που αργότερα, τη δεκαετία του ’80, µετέφερε ένα από τα κρησφύγετά του ο ΕΛΑ, ο δρόµος απασχολούσε συνεχώς την Κρατική Ασφάλεια.

Σύµφωνα µε τη «χαρτογράφηση» της εποχής (σ.σ. παραµένει εν ισχύι) η Πάτµου, πρώτη παράλληλη της Πατησίων προς τα κάτω, δεν έχει φανάρια και τέµνεται από κάθετες που καταλήγουν στις κύριες εξόδους της πόλης, εξασφαλίζοντας στους διαµένοντες πρόσβαση από πλήθος διόδους, όπως και χρήση του πυκνού συγκοινωνιακού δικτύου (Ηλεκτρικός, λεωφορεία, τρόλεϊ). Οι... σπαζοκεφαλιές αυξήθηκαν τον Ιούλιο του 2002, κατά τον εντοπισµό της γιάφκας της 17Ν στον αριθµό 84 της οδού Πάτµου, ενώ παρασιωπήθηκε και κατάθεση το 2015 χαρακτηριζόµενη από τον ανακριτή ως «ασθενώς τεκµηριωµένη», της υπόθεσης «Πυθία», του σχεδίου δολοφονίας του πρώην πρωθυπουργού Κώστα Καραµανλή.

Ο ευυπόληπτος έµπορος

Μία από τις πρώτες καταγραφές για τον δρόµο γίνεται το 1946 στα κρατικά αρχεία και τα αντίστοιχα των Ενόπλων ∆υνάµεων («Οι δωσίλογοι», Μ. Χαραλαµπίδης, εκδ. «Αλεξάνδρεια»). Ο «ευυπόληπτος έµπορος» Κ. Τσατσαρώνης αναλαµβάνει τη θέση του διευθυντή του δευτέρου γραφείου πληροφοριών της γερµανικής διοίκησης, διατηρώντας στην οικία και το µαγαζί του ονοµαστικές καταστάσεις και διευθύνσεις κατοικίας ανταρτών. Η πλούσια δράση του αξιολογήθηκε θετικά από τους Γερµανούς και του επιτράπηκε να εισπράττει το 50% του ποσού από την εκποίηση της περιουσίας όσων κατέδιδε. ∆ρούσε µε την ερωµένη του Ελένη Βαζακοπούλου και η οµάδα του επιδόθηκε και σε ένοπλες ενέργειες. Μετά τον πόλεµο καταδικάστηκε ερήµην σε θάνατο για «σωρεία προδοτικών πράξεων, εκβιασµών και καταδόσεις Ελλήνων πατριωτών». Στο δεύτερο δικαστήριο, τον Μάρτιο του 1948, παρουσιάστηκε και αθωώθηκε, ενώ η συµβία του παρέµεινε φυλακή έως το 1949. Πλέον στον αριθµό 8 έχει χτιστεί πολυκατοικία και το κατάστηµα τροφίµων στο ισόγειο παραµένει καιρό κλειστό.

«Η τέλεια κρυψώνα»

Στις 13 Αυγούστου 1968 ο Αλέκος Παναγούλης αποπειράται να δολοφονήσει τον δικτάτορα Παπαδόπουλο, πυροδοτώντας εκρηκτικά που είχε τοποθετήσει σε φρεάτιο στο 31ο χιλιόµετρο της λεωφόρου Αθηνών-Σουνίου. Συνελήφθη, βασανίστηκε απάνθρωπα και καταδικάστηκε αρχικώς σε θάνατο. Περίπου ένα χρόνο µετά, τον Ιούνιο του 1969, δραπετεύει από τις φυλακές Μπογιατίου και κρύβεται σε διαµέρισµα συγγενούς του, στον αριθµό 51 της οδού Πάτµου. Ηταν η «τέλεια κρυψώνα», διότι και η κάθετη Σίφνου είχε καθοδική φορά (τότε) έως την Αχαρνών και η επίσης παραπλήσια Προµηθέως. Πέφτει θύµα προδοσίας και επιστρέφει στις φυλακές έως τον Αύγουστο του 1973. Από το ’68 έως το ’74 το καθεστώς έχει οργώσει σπιθαµή προς σπιθαµή τη γειτονιά, αναφέροντας στα πληροφοριακά δελτία ότι το πολεοδοµικό συγκρότηµα προσφέρει «ικανή κάλυψη σε εγκληµατίες και τροµοκράτες». Σήµερα, παρά την παλαιότητά της, η πολυκατοικία διατηρεί την καλή της κατάσταση.

Η μαρτυρία και η παρασιώπησή της το 2015 από τον ανακριτή, ως «ασθενώς τεκμηριωμένη», στην υπόθεση «Πυθία», το σχέδιο δολοφονίας του πρώην πρωθυπουργού Κ. Καραμανλή


Ο ΕΛΑ

Τέτοιες µέρες το 1974 δηµιουργείται ο ΕΛΑ (Επαναστατικός Λαϊκός Αγώνας) κυρίως από νεαρούς, αλλά και κάποιας µεγαλύτερης ηλικίας αντικαθεστωτικούς των οµάδων «Κίνηµα 20ής Οκτώβρη», ΕΑΝ, «∆ηµοκρατική Αµυνα», Ε∆Κ, ∆ΕΑ, «Μαχητική Αντίσταση», ΑΑΑ, ΛΑΕ, «Μακρυγιάννης» και ΛΑΟΣ (Γ. Καράµπελας, «Το Ελληνικό Αντάρτικο Πόλεων 1974-1985», εκδόσεις «Ρόπτρον»). Την πρώτη περίοδο προέβησαν σε κάποιες ενέργειες (πρόκληση επεισοδίων, οργάνωση συλλαλητηρίων έξω από πρεσβείες κ.τ.λ.), ωστόσο παρουσιάζονται επισήµως τον Απρίλιο του 1975 (πριν από τη 17Ν) µε εµπρηστικές επιθέσεις στην Ελευσίνα. Μετά τη σύλληψη το 2003 των φερόµενων ως µελών (σ.σ. αθωώθηκαν στο Εφετείο), η πρώην σύζυγος ενός εξ αυτών είχε καταθέσει, υπό καθεστώς προστασίας, ότι ενοικίασε το 1980-1981 διαµέρισµα στην οδό Πάτµου 51 µε πλαστή ταυτότητα στο όνοµα «Στυλιανή Σκουτουδάκη» για τους σκοπούς της οργάνωσης. Τα αποτελέσµατα των ερευνών δεν ανακοινώθηκαν. Τον Ιούνιο του 2009 η παραµένουσα ασύλληπτη «Σέχτα Επαναστατών» δολοφονεί έξω από το σπίτι της µάρτυρος δηµοσίου συµφέροντος στα Ανω Πατήσια τον αστυνοµικό φρουρό της. Σηµειωτέον, δε, ότι ο ΕΛΑ είχε επισήµως σιγήσει από το 1995, ενώ από το 2001 οι ΗΠΑ την εξαίρεσαν από τις τροµοκρατικές τους λίστες. Η έντονη φηµολογία, ότι το διαµέρισµα της Πάτµου είχε ενοικιαστεί νωρίτερα, λίγο πριν από τη δολοφονία του απότακτου αστυνοµικού Πέτρου Μπάµπαλη, τον Ιανουάριο του 1979, παρέµεινε υπό σκιά. Οταν τον Οκτώβριο του 1977 σκοτώθηκε σε αστυνοµική συµπλοκή το ιδρυτικό στέλεχος του ΕΛΑ, Χρήστος Κασσίµης, υπήρξαν καταθέσεις αστυνοµικών ότι τον παρακολουθούσαν να µπαινοβγαίνει συχνά στην εν λόγω πολυκατοικία, µεταφέροντας µεταξύ άλλων «πολλές ντάνες της Αντιπληροφόρησης», του περιοδικού του ΕΛΑ.

Η «17 Νοέµβρη»

Το απόγευµα της 3ης Ιουλίου 2002 ένα ελικόπτερο στέκεται πάνω από την πλατεία Κολιάτσου. Οι αστυνοµικοί κλείνουν την Πάτµου από την Ευγ. Καραβία έως την Ουίλιαµ Κινγκ και περιµετρικά της πλατείας, αποµακρύνοντας και τους κατοίκους. Το πιο σηµαντικό κοµµάτι του παζλ, η πρώτη γιάφκα της 17Ν, βρέθηκε στον αριθµό 84 της οδού Πάτµου, στη διασταύρωσή της µε τη Σκιάθου. Το 51 και το 84 βρίσκονται σε απόσταση 50 µέτρων µεταξύ τους. Τόσο στη διάρκεια των δύο δικών όσο και στις συνεντεύξεις και στα βιβλία που κατά καιρούς εκδίδουν, οι καταδικασθέντες µιλούν ευθέως για ασύλληπτους συνεργούς. ∆ηµοσιοποιούν τα παρατσούκλια τους («πλατύπους», «σαρδανάπαλος» κ.τ.λ.) αφήνοντας υπονοούµενα για το πλήθος των αταυτοποίητων αποτυπωµάτων στους τοίχους και στις πόρτες του σπιτιού.

Η µυστηριώδης κατάθεση

Τον Φεβρουάριο του 2015, κατάδικος για τη δολοφονία συγγενικού του προσώπου, που διέµενε στην οδό Πάτµου, ισχυρίστηκε ότι µετείχε σε παραστρατιωτική οργάνωση, καταθέτοντας στον ανακριτή ∆. Φούκα, της πολύκροτης υπόθεσης «Πυθία», ότι «γνώριζε στοιχεία για το σχέδιο δολοφονίας του Κ. Καραµανλή» (Μ. Κοττάκης, «Οι απόρρητοι φάκελοι Καραµανλή», εκδόσεις «Λιβάνη»). «Το εν λόγω διαµέρισµα -κατέθεσε ο Φ.Λ.- χρησιµοποιήθηκε ως γιάφκα όπλων και ναρκωτικών από την οµάδα» που επιτέθηκε εναντίον αστυνοµικών στο Α.Τ. Αγίας Παρασκευής τον Οκτώβριο του 2009, τραυµατίζοντας 6 εξ αυτών, και από τους δολοφόνους του δηµοσιογράφου Σωκράτη Γκιόλια (Ιούλιος 2010) και δύο µελών της Χρυσής Αυγής (2013). Η κατάθεσή του ήταν λεπτοµερής, τουλάχιστον ως προς τον ρόλο του για την παρακολούθηση του πρώην πρωθυπουργού το 2008-2009, παρά ταύτα ούτε γνωστοποιήθηκε επακριβώς η διεύθυνση ούτε δόθηκε -τουλάχιστον δηµοσίως- περαιτέρω συνέχεια. Οι απόπειρες σε βάρος των αστυνοµικών όπως και οι δολοφονίες δεν έχουν εξιχνιαστεί. Ποιο είναι το όριο ανάµεσα στο τυχαίο, το ευφάνταστο και το ξεκάθαρο;