30 Αυγούστου 1922. Το τέλος της Μικρασιατικής Εκστρατείας και η αρχή της Μικρασιατικής Καταστροφής, του διωγμού και της σφαγής εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων από τις
πατρογονικές εστίες τους στην Ιωνία. Η Τουρκία αυτή τη μέρα γιορτάζει τη συντριπτική νίκη της επί των ελληνικών δυνάμεων στο Ντουμπλουπινάρ, κοντά στο Αφιόν Καραχισάρ.

Το όνειρο της Μεγάλης Ελλάδας των 5 θαλασσών και των 2 ηπείρων ξεκίνησε με την αποβίβαση του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη το 1919 με την υποστήριξη των Συμμάχων
του Α' Παγκοσμίου Πολέμου δυνάμει της επικείμενης Συνθήκης των Σεβρών. Και εξελίχθηκε σε εφιάλτη.

Ο ελληνικός στρατός αρχικά προέλασε με επιτυχία. Ο Κεμάλ ξεκίνησε απελευθερωτικό αγώνα. Οργάνωσε τον τουρκικό στρατό της αποδυναμωμένης Αυτοκρατορίας.
Στην κουρασμένη από τις στρατιωτικές επιχειρήσεις Αθήνα επικρατούσε διχασμός.

Μετά την απόπειρα δολοφονίας κατά του Ελευθέριου Βενιζέλου και την ήττα του στις εκλογές τον Νοέμβριο του 1920 άλλαξαν οι συσχετισμοί. Με την επάνοδο του Κωνσταντίνου ο χρόνος μετρούσε αντίστροφα για τον ελληνισμό της Μικρασίας.

Οι Σύμμαχοι ένας-ένας προσέγγιζαν τον Κεμάλ. Μαζί του και οι μπολσεβίκοι. Στο πεδίο των μαχών ικανοί αξιωματικοί αντικαταστάθηκαν από φιλοβασιλικούς επιτελείς.

Το καλοκαίρι του 1921 αποφασίστηκε η προέλαση των ελληνικών δυνάμεων προς την Άγκυρα. Ο εξαντλημένος ελληνικός στρατός, με ελάχιστους πόρους, διεύρυνε επικίνδυνα το
μέτωπο. Χιλιάδες Έλληνες στρατιώτες πνίγηκαν στον Σαγγάριο ποταμό.

Το ελληνικό μέτωπο κατέρρευσε τον Αύγουστο του 1922. Η τελευταία οδυνηρή μάχη δόθηκε στις 30 Αυγούστου 1922 στο Ντουμπλουπινάρ. Οι ελληνικές δυνάμεις
συνετρίβησαν και υποχωρούσαν ατάκτως για να σωθούν.

Οι Τσέτες του Κεμάλ άρχισαν την προέλαση προς τα παράλια σκοτώνοντας Έλληνες και πυρπολώντας χωριά.

Ο ελληνισμός δεν γνώριζε τι πραγματικά συνέβαινε. Τα άσχημα νέα έφερναν οι εξαθλιωμένοι στρατιώτες από το μέτωπο. Δεν ελήφθη κανένα μέτρο προστασίας της
Σμύρνης.

Οι Τούρκοι ιππείς μπήκαν στη Σμύρνη. Η προκυμαία του λιμανιού ήταν ασφυκτικά γεμάτη από απελπισμένους Μικρασιάτες. Οι σφαγές και η λεηλασία κράτησαν 3 μέρες. Οι άντρες
18-45 ετών σκοτώνονταν, οι γυναίκες έπεφταν θύματα φρικτών βιασμών. Και τα πολεμικά πλοία των Συμμάχων στον κόλπο της Σμύρνης.

Στις 31 Αυγούστου 1922 ξεκίνησε η τεράστια πυρκαγιά στην αρμενική και ελληνική συνοικία. Χιλιάδες πρόσφυγες στοιβαγμένοι στην προκυμαία της Σμύρνης -χωρίς νερό,
χωρίς φαγητό- έψαχναν απεγνωσμένα να ανέβουν σε κάποιο πλοίο. Πίσω μόνο φλόγες και πτώματα.

Ο μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος πέθανε μαρτυρικά από τον τουρκικό όχλο όταν αρνήθηκε να εγκαταλείψει την πόλη και το ποίμνιό του. H φωτιά κατέκαψε την πόλη.

Στις 20 Σεπτεμβρίου 1922 υπεγράφη η συνθήκη ανακωχής στα Μουδανιά. Πάνω από 1.500.000 Έλληνες ήρθαν πρόσφυγες στην Ελλάδα με τη Συνθήκη της Λωζάννης αφήνοντας
εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς πίσω τους.

«Ένα από τα δυνατότερα συναισθήματα που πήρα μαζί μου από τη Σμύρνη ήταν η ντροπή που ανήκα στο ανθρώπινο γένος» είχε γράψει ο Αμερικανός Πρόξενος στη Σμύρνη, Τζωρτζ
Χόρτον.