Ο Οκτώβριος είναι ένας σηµαδιακός µήνας στην Ελληνική Ιστορία, όσον αφορά τις πολεµικές εµπλοκές της χώρας. Ετσι, Οκτώβριο έµελλε να ξεκινήσει και ο Α' Βαλκανικός Πόλεµος, ο οποίος έληξε νικηφόρα για την Ελλάδα. Ηταν ένας πόλεµος που είχε αντιπάλους τα συνασπισµένα βαλκανικά κράτη-παρά τις διαχρονικές διαφορές τους της Ελλάδας, της Βουλγαρίας, της Σερβίας και του Μαυροβουνίου εναντίον της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας. Προφανώς, δε, ήταν πολύ αναγκαία η συγκρότηση της συµµαχίας αυτής, γεγονός που επιβεβαιώνεται από τη συνεχή απαίτηση της Βουλγαρίας να αυτονοµηθεί η Μακεδονία. Οµως, πριν καν προχωρήσουν σε συµµαχία η Ελλάδα και η Βουλγαρία, φαινόταν ότι δεν θα µπορούσε να αποφευχθεί ένας πόλεµος στην περιοχή των Βαλκανίων.

7
Η βαλκανική συμμαχία του 1912 ήταν καθοριστική για την έκβαση του πολέμου

Το παρασκήνιο της βαλκανικής συµµαχίας

Ηδη από τις 14 Σεπτεµβρίου του 1912 η Τουρκία είχε κηρύξει επιστράτευση των στρατιωτικών µονάδων της στη Θράκη, γεγονός που θορύβησε τη Βουλγαρία. Οπότε και οι τρεις µετέπειτα σύµµαχοι της Ελλάδας, δηλαδή η Βουλγαρία, η Σερβία και το Μαυροβούνιο, προχώρησαν και αυτοί σε επιστράτευση. Μάλιστα η Σόφια, µε τηλεγράφηµά της στον πρεσβευτή της στην Αθήνα, τον κάλεσε ώστε να επιµείνει προς την ελληνική κυβέρνηση να κάνει κι αυτή επιστράτευση. Κάτι που τελικώς συνέβη τρεις µέρες µετά την τουρκική επιστράτευση και συγκεκριµένα στις 17 Σεπτεµβρίου του 1912. Μάλιστα, υπήρχε τόσο µεγάλος κίνδυνος για τις βαλκανικές χώρες από την επεκτατική πολιτική των Νεότουρκων, ώστε ο Βενιζέλος είχε διαβλέψει την ανάγκη συνεννόησης µε τη Βουλγαρία -παρά τις διαφορές των δύο χωρών και τα εγκλήµατα της χώρας αυτής σε βάρος ελληνικών πληθυσµών.

1
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο αρχιστράτηγος διάδοχος Κωνσταντίνος στο στρατηγείο του πολέμου


Ετσι όπως αποκαλύπτει ο Αλέξης Κύρου στο βιβλίο του για τους Βαλκάνιους γείτονές µας, ο Βενιζέλος είχε φιλοξενήσει τον Μάιο του 1911 τον διακεκριµένο ανταποκριτή των «Times», ονόµατι Μπάουτσερ, και τον είχε επιφορτίσει να µεταφέρει στη βουλγαρική κυβέρνηση τα εξής:  

«Οσον και αν είναι σπουδαίες οι διαφορές Ελλάδος και Βουλγαρίας, δεν πρέπει να θεωρούνται ανυπέρβλητες. Οι στην Μακεδονία οµοεθνείς τους (σ.σ. οι Βούλγαροι δηλαδή) διατρέχουν τον κίνδυνο της εξόντωσής τους από τους Νεότουρκους. Προς το κοινόν τους συµφέρον οφείλουν τα δύο κράτη να συνεννοηθούν όσο το δυνατόν γρηγορότερα». Η συνθήκη συµµαχίας µεταξύ Βουλγαρίας και Ελλάδας υπογράφηκε στις 29 Μαΐου (κατά το νέο ηµερολόγιο) του 1912, χωρίς να αναφέρεται και η διανοµή των εδαφών που θα απελευθερώνονταν. Η σκοπιµότητα της παράλειψης σαφής, καθώς, όπως προαναφέρθηκε, η Βουλγαρία διεκδικούσε εδάφη από την Ελλάδα στη Θράκη και στη Μακεδονία. Η συνθήκη προέβλεπε αµοιβαία στρατιωτική συνδροµή στην περίπτωση κατά την οποία η Τουρκία θα επετίθετο στη µία ή στην άλλη χώρα. 

2
Η είσοδος του βασιλεύ Γεώργιου και του διάδοχου στη Θεσσαλονίκη στις 30 Οκτωβρίου 1912


Η πολιτική των Νεότουρκων

Στα αίτια του πολέµου αυτού, που διήρκεσε µέχρι τον Μάιο του 1913, συνέβαλε και η πολιτική των Νεότουρκων που είχαν επαναστατήσει το 1908 εναντίον του σουλτάνου Αβδούλ Χαµίτ Β'. Πράγµατι, η πολιτική τους περιελάµβανε και τον εκτουρκισµό των χριστιανικών λαών της Βαλκανικής Χερσονήσου, γεγονός που έκανε τους λαούς αυτούς να αντιδράσουν. Από τον Πόλεµο αυτό ηττηµένη βγήκε η ούτως ή άλλως τελούσα υπό διάλυση Οθωµανική Αυτοκρατορία, από την οποία τα συµµαχήσαντα βαλκανικά κράτη κατόρθωσαν να αποσπάσουν τη Μακεδονία, το Κοσσυφοπέδιο και τη Θράκη. 

3
Κατεστραμμένο οθωμανικό πυροβόλο κατά τον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο

Το σύνθηµα για τη συµµετοχή της Ελλάδας στον Πόλεµο το έδωσε ο Βενιζέλος µε την εξής παρότρυνση προς τον Ελληνικό Στρατό: «Η πατρίδα δεν σας ζητάει µόνο να δώσετε τη ζωή σας γι’ αυτήν. Σας ζητάει να νικήσετε».

Οι µάχες που έδωσαν οι Ελληνες και κατατρόπωσαν τους Τούρκους 

  • Στις 9 και 10 Οκτωβρίου διεξήχθη η νικηφόρα µάχη στο Σαραντάπορο, που είχε αποτέλεσµα την απελευθέρωση της Κοζάνης και της Κατερίνης.
  • Εννιά µέρες µετά, στη µάχη των Γιαννιτσών απελευθερώθηκε η πόλη και, στην ουσία, άνοιξε ο δρόµος προς τη Θεσσαλονίκη.
  • Με τη µάχη της Νικόπολης απελευθερώθηκε την επόµενη µέρα η Πρέβεζα.
  • Στις 26 Οκτωβρίου -αφού είχαν προηγηθεί οι νικηφόρες µάχες στο Σαραντάπορο και στα Γιαννιτσά- ο Ελληνικός Στρατός µπήκε στη Θεσσαλονίκη και την απελευθέρωσε από την τουρκική κυριαρχία.
  • Το διήµερο 29-30 Νοεµβρίου του 1912 διεξήχθη η µάχη των Πεστών, που άνοιξε τον δρόµο προκειµένου να ετοιµαστεί η επίθεση στο Μπιζάνι.
  • Στις 3 ∆εκεµβρίου διεξάγεται η Ναυµαχία της «Ελλης» και ο τουρκικός στόλος εγκλωβίζεται στα στενά των ∆αρδανελίων.
  • Μία εβδοµάδα µετά, ο Ελληνικός Στρατός καταλαµβάνει την Κορυτσά και δηµιουργεί τις συνθήκες για την εν συνεχεία απελευθέρωση της Ηπείρου.
  • Στις 5 Ιανουαρίου του 1913 το ελληνικό Πολεµικό Ναυτικό κατατροπώνει τον τουρκικό στόλο στη Ναυµαχία της Λήµνου και πλέον είναι αδιαµφισβήτητη η ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο Πέλαγος.
  • Στις 19 Φεβρουαρίου του 1913 και για τρεις µέρες διεξάγεται η νικηφόρα για τον Ελληνικό Στρατό µάχη στο Μπιζάνι. Αποτέλεσµα της ελληνικής αυτής νίκης είναι η απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό των Ιωαννίνων και όλης της Ηπείρου!
6
Το ελληνικό πυροβολικό σε πλήρη δράση, στην καθοριστική μάχη του Μπιζανίου

Η Συνθήκη του Λονδίνου

Η Συνθήκη του Λονδίνου Ο Α' Βαλκανικός Πόλεµος τερµατίστηκε µε τη Συνθήκη του Λονδίνου, που υπογράφηκε µεταξύ των αντιµαχοµένων µερών, δηλαδή των βαλκανικών συµµάχων και της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας στις 30 Μαΐου του 1913. Με τη Συνθήκη του Λονδίνου παραχωρούνταν στον βαλκανικό συνασπισµό όλα τα τουρκικά εδάφη που βρίσκονταν δυτικά του Αίνου-Μηδείας, ενώ προβλεπόταν ότι σε προσεχή ∆ιάσκεψη των Μεγάλων ∆υνάµεων θα ρυθµιζόταν η τύχη των νησιών του Αιγαίου και της Χερσονήσου του Αθω. Ετσι διευκολύνθηκαν Ιταλία και Μεγάλη Βρετανία να συνδέσουν την παραχώρηση των νησιών του Αιγαίου στην Ελλάδα εφ’ όσον αυτή υποχωρούσε στο ζήτηµα της Βορείου Ηπείρου. Απέναντι σε αυτήν την προοπτική ήταν η Γερµανία, που υποστήριζε την Οθωµανική Αυτοκρατορία και προτιµούσε να µείνει η Ελλάδα µε τη Βόρειο Ηπειρο και να διατηρήσει η Τουρκία τα νησιά!

4
Ελληνικό πεζικό στη μάχη των Γιαννιτσών, με τον σαλπιγκτή να δίνει το σύνθημα της προέλασης


Η ∆ιάσκεψη του Λονδίνου δεν κατόρθωσε να αποσοβήσει τις προστριβές µεταξύ των συµµάχων του Α' Βαλκανικού Πολέµου. Και βεβαίως την αδυναµία επίτευξης ελληνοβουλγαρικής συµφωνίας ως προς τα εδάφη που θα µοιράζονταν, καθώς η Βουλγαρία απαιτούσε να προσαρτήσει τη Θεσσαλονίκη. Αυτές οι προστριβές για τα εδάφη που έµεναν αδιανέµητα δηµιούργησαν και τις συνθήκες για τον Β' Βαλκανικό Πόλεµο, εξ αιτίας µάλιστα της έκρηξης του οποίου δεν κυρώθηκε η Συνθήκη του Λονδίνου. Πράγµατι δηµοσιεύθηκε στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως αλλά δεν εκδόθηκε το βασιλικό κυρωτικό διάταγµα.

*Δημοσιεύθηκε στην «Κυριακάτικη Απογευματινή»