∆εν ήταν µόνο η γνωστή φράση του Ιωάννη Μεταξά σε απάντηση του ιταµού ιταλικού τηλεσιγράφου, «Alors c’ est la guerre», που αποτέλεσε την είσοδο της Ελλάδας στον Β' Παγκόσµιο Πόλεµο.

*Διαβάστε ακόμα: Ακρόπολη: Έπαρση της σημαίας για την εθνική επέτειο της 28ης Οκτωβρίου (Δείτε εικόνες)

Η είσοδος αυτή, πέραν του διαγγέλµατος του τότε πρωθυπουργού, επικυρώθηκε και µε το διάγγελµα του βασιλέως Γεωργίου Β' προς τον ελληνικό λαό.

28η Οκτωβρίου: Το διάγγελµα του βασιλιά

Ήταν η πρώτη ηµέρα του Ελληνοϊταλικού πολέµου, η 28η Οκτωβρίου του 1940, όταν οι Έλληνες άκουγαν από τα ραδιόφωνά τους το ακόλουθο µήνυµα του άνακτα: «Ο Πρόεδρος της Κυβερνήσεώς µας ανήγγειλε προ ολίγου υπό ποίους όρους ηναγκάσθηµεν να κατέλθωµεν εις πόλεµον κατά της Ιταλίας, επιβουλευθείσης την ανεξαρτησίαν της Ελλάδος. Κατά τας µεγάλας αυτάς στιγµάς, είµαι βέβαιος ότι κάθε Ελλην και κάθε Ελληνίς θα εκτελέσουν το καθήκον των µέχρι τέλους και θα φανούν αντάξιοι της ενδόξου ηµών ιστορίας. Με πίστιν εις τον Θεόν και τα πεπρωµένα της Φυλής, το Έθνος σύσσωµον και πειθαρχούν, ως εις άνθρωπος, θα αγωνισθή υπέρ βωµών και εστιών µέχρι της τελικής νίκης».

Εν τοις Ανακτόροις των Αθηνών 28 Οκτωβρίου 1940 Γεώργιος Β΄ Η εποποιία του ’40 αναπαραστάθηκε σε πολλούς ζωγραφικούς πίνακες, αφίσες, εικόνες και χαρακτικά. Η δηµοσιευόµενη αφίσα (πάνω αριστερά) αναπαριστά µία από τις µάχες του Ελληνοϊταλικού πολέµου και έχει τον επεξηγηµατικό τίτλο η µεγάλη µάχη της Κορυτσάς και η κατατρόπωση των Ιταλών. Περιλαµβάνεται σε λεύκωµα που εκδόθηκε από τον Οίκο Ι. Σιδέρη για λογαριασµό του Ινστιτούτου ∆ηµοκρατίας Κωνσταντίνος Καραµανλής µε τον τίτλο «Ο Λαός εικονογραφεί την ιστορία του» και όλες οι εικόνες είναι από τη Συλλογή του πρώην βουλευτή Λέσβου της Ν.∆., Γιάννη Γιαννέλη-Θεοδοσιάδη.

Όπως αναφέρεται στο κεφάλαιο που είναι αφιερωµένο στο ’40, όταν ήλθαν οι πρώτες νίκες ξέσπασε ο λαός. Η αδρεναλίνη του εκτοξεύτηκε στα ύψη και οι εκδοτικοί Οίκοι άρχισαν σωρηδόν να εκτυπώνουν λαϊκές εικόνες.


Πηγή, οι ανταποκριτές

Όπως επεξηγεί ο Γιαννέλης Θεοδοσιάδης, «πηγή έµπνευσης για τις λαϊκές εικόνες του Ελληνοϊταλικού πολέµου ήταν βασικά ο Τύπος. Με την κήρυξη του πολέµου οι πολεµικοί ανταποκριτές των εφηµερίδων που ακολουθούσαν από κοντά τον Ελληνικό Στρατό άρχισαν να στέλνουν βροχηδόν τις πολεµικές ανταποκρίσεις τους µαζί µε το συνοδευτικό φωτογραφικό υλικό.

Ένας παροξυσµός γεγονότων και ραγδαίων εξελίξεων στο στρατιωτικό µέτωπο εδηµιούργησε πολωτικές καταστάσεις που τις ενέτειναν οι πηχυαίοι τίτλοι των εφηµερίδων. Το ενδιαφέρον της κοινωνίας, που η συντριπτική πλειοψηφία των µελών της όδευε στα πεδία των µαχών, ήταν προφανές... Οι συνθήκες που διαµορφώνονταν για τη λαϊκή εικονογραφία ήταν ιδανικές. (...)

Κατά τη διάρκεια της Κατοχής η εικονογραφία πέρασε σε άλλη φάση. Την αντιστασιακή χαρακτική. Ακαδηµαϊκοί και άλλοι καλλιτέχνες, σε αυτοσχέδια εργαστήρια, δηµιούργησαν χαρακτικά, κυρίως ξυλογραφίες µε αντιστασιακό περιεχόµενο και συµβολικές παραστάσεις, που κυκλοφορούσαν παράνοµα από χέρι σε χέρι και τόνωναν το φρόνηµα του λαού µας (...) Τα αντιστασιακού περιεχοµένου χαρακτικά διακρίνονταν για τον έντονο κοινωνικοπολιτικό χαρακτήρα τους και εξέφραζαν πλήρως τη λαϊκή ψυχή και την απόφαση των υπόδουλων για εναντίωση στον κατακτητή...».


Η πρώτη ηµέρα

Όπως αναφέρει ο δηµοσιογράφος ∆ηµήτρης Σβολόπουλος στο βιβλίο του «Ο πόλεµος κατά της ιταλικής εισβολής», «την πρώτη πολεµική ηµέρα χαρακτηρίζουν γεγονότα ανανδρίας, καννιβαλισµού και ατιµίας, ενδεικτικά της µουσολινικής νοοτροπίας. Πρώτον, η έναρξη της δράσεως των ιταλικών στρατευµάτων την 5.30 πρωινή, ενώ το τελεσίγραφο έληγε ηµισείαν αργότερα. ∆εύτερον, ο καννιβαλικός βοµβαρδισµός του αµάχου πληθυσµού των Πατρών. Τρίτον, η χρησιµοποίηση Ελληνικών σηµάτων υπό των ιταλικών αεροπλάνων. Και ως προς µεν την εισβολή, οι ανάνδρως επιτεθείσες κατά των Ελληνικών τµηµάτων προκαλύψεως ιταλικές δυνάµεις έλαβαν το πρώτο µάθηµα της ελληνικής ανδρείας. Οι φάλαγγες του Μουσολίνι, που επίστευαν ότι ο ελληνικός στρατός θα τους άνοιγε τον δρόµο για να περάσουν και καταλάβουν την Ελλάδα, είχαν την ευκαιρία να διαπιστώσουν ότι τα πράγµατα είναι εντελώς διαφορετικά. Στα ηπειρωτικά βουνά τα παιδιά της Ελλάδας αποτέλεσαν το απροσπέλαστο ανθρώπινο τείχος, προ του οποίου εθραύσθη η πρώτη ορµή της ιταλικής κατακτητικής παραφροσύνης».


Θύµατα οι άµαχοι

Και συνεχίζει: «Οσον αφορά τον ηρωικόν! βοµβαρδισµό, από την αεροπορία του Τσιάνο, του άµαχου πληθυσµού των Πατρών, πρέπει να κάνουµε µία µικρή εξιστόρηση του γεγονότος. Ιδού πώς έλαβε χώρα η πρώτη πολεµική δράση των Ιταλών αεροπόρων: Περί την 10ην πρωινήν τρία κύµατα ιταλικών αεροπλάνων, φέροντα ζωηρότατα τα Ελληνικά διακριτικά, βοµβάρδισαν ανηλεώς τον ανύποπτο άµαχο πληθυσµό των Πατρών. Εσηµειώθησαν εκατόν πενήντα και πλέον θύµατα, µεταξύ των οποίων τα πλείστα ήταν γυναικόπαιδα. Αυτή είναι η ουσιαστική πολεµική δράση της Ιταλίας κατά την πρώτη ηµέρα του πολέµου... Το έγκληµα των Πατρών εχαλύβδωσε περισσότερο την ψυχή του ελληνικού λαού και γιγάντωσε την απόφασή του να συντρίψει τον άτιµο εχθρό του. Η ελληνική λόγχη δεν θα βραδύνει να ικανοποιήσει τα αθώα θύµατα της ανοχύρωτης πρωτεύουσας της Πελοποννήσου...».


Πώς να βοηθήσουν

Ένα επίκαιρο περιστατικό µε αφορµή την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου είναι το ακόλουθο: Το βράδυ της 12ης Μαρτίου του 1941 ο Άγγλος βουλευτής Βέρνον Μπάρτλετ µιλούσε στον ραδιοφωνικό σταθµό του Λονδίνου, λέγοντας τα εξής: «Την περασµένη Παρασκευή, κατά τη διάρκεια µιας εκ των σφοδρότερων αεροπορικών επιδροµών, βρέθηκα σε ένα προάστιο του Λονδίνου που είχε υποστεί το κύριο βάρος των επιθέσεων. Πλησίασα έναν όµιλο εργατών και γυναικών του λαού µε κάποιο ενδοιασµό, γιατί σκεπτόµουνα ότι, ως κράτος, δεν είχαµε φροντίσει καλύτερα την αεράµυνά µας. Ενώ περίµενα να ακούσω παράπονα, οι Αγγλοι αυτοί, άνθρωποι λαϊκοί, αδιαφορούσαν για την προ ολίγου εκραγείσα βόµβα και συζητούσαν αποκλειστικά και µόνο περί του τρόπου που θα έπρεπε να βοηθηθούν οι... Ελληνες»! Αυτοί οι Ελληνες, έλεγαν οι εργάτες, διεξήγαγαν έναν τόσο υπέροχο αγώνα ώστε πρέπει µε κάθε τρόπο και θυσία να τους βοηθήσουµε! Και κατέληξε ο Μπάρτλετ: «Οι απλοί Αγγλοι άνθρωποι του λαού αποδείκνυαν ότι είχαν τη δυνατότητα όχι µόνο να εκτιµήσουν τη γενναιότητα και αποφασιστικότητα του φίλου µας µικρού λαού, αλλά και τη σηµασία του αγώνα που διεξαγόταν εκεί κάτω».

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Κυριακάτικη Απογευματινή» στις 27/10/2024