Πενήντα ένα χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Όταν φοιτητές από όλη την Αθήνα, σε μια αυθόρμητη αντίδραση στο «δεδομένο» και «τετελεσμένο» που ζούσε η Ελλάδα από τον Απρίλιο του 1967, στάθηκαν μπροστά στα άρματα μάχης της χούντας για το Ψωμί, την Παιδεία και την Ελευθερία. Και το Πολυτεχνείο έγινε ο αιματηρός επίλογος της κορυφαίας αντιδικτατορικής εκδήλωσης και η αρχή της κατάρρευσης του καθεστώτος των συνταγματαρχών.

Ο άνθρωπος που εμψύχωνε τον κόσμο από τον ραδιοσταθμό του Πολυτεχνείου

Τι ήταν όμως το Πολυτεχνείο; «Μισός αιώνας και ένας χρόνος. Από τη μία φαίνεται απίστευτο. Ο ποιητής έλεγε “καθώς πληθαίνουν τα χρόνια, πληθαίνουν και οι κριτές που μας καταδικάζουν”. Εδώ συμβαίνει το αντίθετο. Καθώς περνάνε τα χρόνια, ζωντανεύει περισσότερο η εξέγερση. Ακόμα και τα παιδιά που δεν είχαν γεννηθεί τότε και οι γονείς τους λένε “γιατί να μην ήμασταν κι εμείς εκεί”. Αυτό δείχνει ότι το ίδιο το γεγονός ξεπέρασε κι εμάς», λέει στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ» ο Δημήτρης Παπαχρήστος, ο άνθρωπος που από τον ραδιοσταθμό του Πολυτεχνείου εμψύχωνε τον κόσμο που συγκρουόταν στους δρόμους φωνάζοντας: «Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο, σας μιλάει ο ραδιοφωνικός σταθμός των ελεύθερων αγωνιζόμενων φοιτητών, των ελεύθερων αγωνιζόμενων Ελλήνων».

«Αυτό το αυθόρμητο που έγινε σαν φοιτητικό κίνημα βρήκε τον τόπο του στο Πολυτεχνείο. Ήταν σαν κάστρο, νιώθαμε σαν Ελεύθεροι Πολιορκημένοι. Έγινε αυτοοργάνωση, με άμεση δημοκρατία, γενικές συνελεύσεις, ανακλητούς εκπροσώπους, με συζητήσεις για όλα τα θέματα που αφορούσαν όχι μόνο την Ελλάδα, αλλά τον κόσμο ολόκληρο. Και τότε υπήρχε πόλεμος, οι Αμερικανοί, ο ιμπεριαλισμός, το ΝΑΤΟ και η Ευρώπη, που ανέχτηκε τη χούντα. Και τώρα έχουμε δύο πολέμους. Τότε ήταν ο απόηχος του Βιετνάμ. Όταν υπάρχει τέτοια αναταραχή, η νεολαία, είτε καθοδηγηθεί είτε όχι, θα αντιδράσει. Αν δεν αντιδράς όταν θα έρθει το κακό, θα έρθει η σειρά σου».



Δημήτρης Παπαχρήστος: "Ήμασταν μια οικτρή μειοψηφία"

Και αν όλα έμοιαζαν έτοιμα από καιρό γι' αυτή την εξέγερση, κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί τι θα επακολουθούσε. «Μια μειοψηφία οικτρή ήμασταν. Στους 70.000 φοιτητές στην Αθήνα, εκεί ήμασταν οι 5.000 και οι εργαζόμενοι που έκαναν γενικές συνελεύσεις και μαθητές που το έσκαγαν από τα σχολεία. Νιώθαμε “ή τώρα ή ποτέ”. Κάτω η χούντα». Φοβούνταν, ήταν η νεότητα, η άγνοια κινδύνου; Ή είχαν πάρει τη ζωή τους στα χέρια τους και υποστήριζαν με αυτήν το «Ψωμί, παιδεία, ελευθερία»; «Στον σταθμό έλεγα ότι το μόνο όπλο που έχουμε είναι η πίστη μας στην ελευθερία, στη Δημοκρατία. Είμαστε άοπλοι, αυτό είναι το μόνο μας όπλο».

Φώναζε ξανά και ξανά από τον σταθμό: «Πώς είναι δυνατόν να κοιμάστε όταν σκοτώνουν τα παιδιά σας;», «Αδέλφια μας στρατιώτες, είμαστε άοπλοι». Και λίγο πριν σιγήσει ο ραδιοσταθμός και τα τανκς ρίξουν την πύλη του Πολυτεχνείου, ο Δημήτρης Παπαχρήστος απήγγειλε τον Εθνικό Ύμνο. «Όταν είπα τον Εθνικό Ύμνο και βγήκα έξω να δω τι γίνεται, γιατί δεν είχαν μπει ακόμη -και έτσι έγινα αυτόπτης μάρτυρας-, είδα τους φαντάρους με τα όπλα κάτω. Θα ήταν μέσα αν δεν ήταν φαντάροι. Αυτό το κίνημα αγκάλιασε όλη τη νεολαία και ξεπάστρεψε την ντροπή από την πατρίδα μας. “Έξι χρόνια είναι πολλά, δεν θα γίνουνε επτά”, φωνάζαμε. Φταίνε και οι γονείς μας, που ανέχτηκαν τη χούντα και σιώπησαν, αλλά ήρθαν τα παιδιά τους, έστω και αυτή η μειοψηφία, που είναι το άλας της ζωής και της γης ολόκληρης, για να ξελασπώσει».

"Εμείς ξεπεράσαμε τους εαυτούς μας. Και το γεγονός ξεπέρασε εμάς"

Κι εκείνες τις στιγμές οι φοιτητές άνοιγαν τον δρόμο για την ελευθερία. «“Ο αγώνας συνεχίζεται”, είπα στις τελευταίες λέξεις, “με τα όπλα που διαθέτει ο καθένας”, γιατί κατάλαβα ότι εδώ τελειώσαμε γι' αυτούς, αλλά εμείς συνεχίζουμε». Όπλο τους η δίψα για ελεύθερη ζωή και μέσο τους η αλληλεγγύη. «Εκείνη τη στιγμή δεν ξέραμε ότι γράφαμε Ιστορία, αλλά καταλαβαίναμε τι κάναμε. Είχαμε πλήρη επίγνωση, ακόμα και αυτοί που σκοτώθηκαν, γιατί για εμάς η ελευθερία ήταν κάτι παραπάνω και από το ψωμί. Η φωνή η δική μου δεν ήταν δική μου. Ήταν η φωνή όλων των εξεγερμένων. Οι συνθήκες σε κάνουν να γίνεις αυτό που είσαι ή να ξεπεράσεις και τον εαυτό σου. Εμείς ξεπεράσαμε τους εαυτούς μας. Και το γεγονός ξεπέρασε εμάς».


"Δεν παραδέχονταν ότι είχαμε νεκρούς"

Ο Δημήτρης Παπαχρήστος, όμως, μιλάει και στο όνομα των νεκρών. «Σκοτωθήκανε παιδιά. Εγώ γι' αυτούς μιλάω. Δεν παραδέχονταν ότι είχαμε νεκρούς. Δεν ξέρουμε και τον αριθμό ακόμα. Πενήντα επτά έχω στα βιβλία μου με τα ονόματά τους. Είχαμε 1.200 τραυματίες. Τα θύματα τζάμπα σκοτωθήκανε; Πέσανε πάνω στις σφαίρες; Στην αρχή νομίζαμε ότι ήταν πλαστικές. Πυροβολάγανε από το “Ακροπόλ” ακροβολιστές. Αν δεν ήταν ο Ολλανδός να καταγράψει τη σκηνή που μπαίνει μέσα το τανκ, άντε να το αποδείξεις. Είδατε τι κάνει μία εικόνα; Χίλιες λέξεις. Αλλά και μία λέξη για μένα έγινε τότε χίλιες εικόνες και πυροβολισμός. Ήταν το δικό μας όπλο. Ο θάνατος για μένα έγινε πυξίδα ζωής. Κατά λάθος ζω ακόμη». Το Πολυτεχνείο δεν είναι απλώς ένα ιστορικό γεγονός. Είναι και συμβολισμός, είναι και ορόσημο, είναι και «σταθμός ανεφοδιασμού» για τους μετέπειτα, όπως λέει ο Δημήτρης Παπαχρήστος. «Είναι κληρονομιά υπερήφανη για τις επόμενες γενιές να συνεχίσουν έως εκεί όπου δεν μπορέσαμε να φτάσουμε εμείς. Είναι ζωντανό βίωμα, ζωντανή μνήμη. Καλλιεργούν μια ματαιότητα, αλλά είναι προτιμότερο να αγωνίζεται κανείς ακόμα και μάταια παρά να ζει μάταια. Η αξία στη ζωή μας είναι η αξιοπρέπεια».

Δημοσιεύθηκε στα Παραπολιτικά