Βαρδής Βαρδινογιάννης: Πώς έχτισε έναν επιχειρηματικό κολοσσό με δραστηριότητες σε Ελλάδα και Εξωτερικό

Με αιχμή τον τομέα της ενέργειας, ο εκλιπών Βαρδής Βαρδινογιάννης στα 50 χρόνια που διηύθυνε τη Motor Oil δημιούργησε έναν πολυσχιδή όμιλο επιχειρήσεων σε όλη την Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό. Οι επιχειρηματικές δραστηριότητες που δημιούργησε φτάνουν σήμερα, μεταξύ των άλλων, στον τραπεζικό τομέα (Optima Bank), τον ξενοδοχειακό («NJV Athens Plaza»), τη διαχείριση ακίνητης περιουσίας (Ireon Realty), τη διαχείριση αποβλήτων (Thalis) και τη διαχείριση σταθμών ανεφοδιασμού καυσίμων (AVIN, Shell).

Μόνον η Motor Oil ελέγχει, πλειοψηφικά, 118 θυγατρικές εταιρείες. Αυτό σημαίνει ότι δεν συμπεριλαμβάνονται οι εταιρείες όπου η μητρική συμμετέχει μειοψηφικά. Επίσης δεν περιλαμβάνονται εταιρείες που ελέγχονται από φυσικά πρόσωπα της οικογένειας του Βαρδή Βαρδινογιάννη, όπως π.χ. είναι η Optima Bank, η Nova ICT, το «NJV Athens Plaza» κ.ά.

Επίσης, δημιούργημα του Βαρδή Βαρδινογιάννη είναι η μεγαλύτερη επιχείρηση της χώρας με βάση τον κύκλο εργασιών της, ο οποίος για το 2023 ξεπέρασε τα 13,3 δισ. ευρώ. Ο όμιλος της Motor Oil στο τέλος του 2023 ήταν ένας από τους μεγαλύτερους εργοδότες της χώρας, απασχολώντας πάνω από 3.000 εργαζομένους.

Βαρδής Βαρδινογιάννης: Oι απαρχές της Motor Oil

H Motor Oil ήταν το καμάρι του Βαρδή Βαρδινογιάννη. Ιδρύεται τον Μάιο του 1970 με την επωνυμία Μότορ Οϊλ (Ελλάς) - Διυλιστήρια Λιπαντικών Α.Ε., με αρχικό μετοχικό κεφάλαιο 30 εκατ. δραχμές. Σκοπός της νέας εταιρείας είναι η δημιουργία και λειτουργία διυλιστηρίου, το οποίο διαθέτει μονάδα διύλισης αργού πετρελαίου, διυλιστήριο παραγωγής λιπαντικών, προβλήτα με σταθμό φόρτωσης και σταθμούς φόρτωσης βυτιοφόρων. Η δημιουργία των μονάδων αυτών συντελείται με πρώτα κεφάλαια ύψους 22 εκατ. δολαρίων, που εισάγει η ναυτιλιακή εταιρεία VARNIMA Corp., με έδρα τον Παναμά. Πρόκειται για την κοινή εταιρεία που είχαν δημιουργήσει ο Βαρδής και ο Νίκος Βαρδινογιάννης (VARdis+NIkos+MAritime) και η οποία υφίσταται έως σήμερα, με έδρα την Ηροδότου Αττικού, στο Μαρούσι. Η εταιρεία αυτή ή άλλες ελεγχόμενες από την ίδια στη συνέχεια θα δημιουργήσουν την εταιρεία διανομής καυσίμων AVIN (1977), το ξενοδοχείο «NJV Meridien» (1980), που σήμερα ονομάζεται «NJV Athens Plaza», ενώ, αργότερα, προσωπικά ο Βαρδής Βαρδινογιάννης θα αποκτήσει από την ETE τη Xios Βank (1990), η οποία στη συνέχεια θα απορροφηθεί από τη σημερινή Τράπεζα Πειραιώς. Τόσο η AVIN όσο και το «NJV Meridien» φέρουν ακόμη και σήμερα ονομασία τιμής στον Νίκο Βαρδινογιάννη, που χάθηκε πρόωρα το 1973.

Στα πρώτα βήματά της και υπό την καθοδήγηση του Βαρδή Βαρδινογιάννη, η Motor Oil αναβαθµίζεται συνεχώς, προσθέτοντας νέες µονάδες επεξεργασίας παραγώγων πετρελαίου, ενώ εκσυγχρονίζει τις υφιστάµενες. Το 1975 η εταιρεία εισέρχεται στον τοµέα παραγωγής καυσίµων µε τη µονάδα ατµοσφαιρικής απόσταξης, το 1978 προστίθεται η µονάδα καταλυτικής αναµόρφωσης για την περαιτέρω επεξεργασία νάφθας και το 1980 δηµιουργείται η µονάδα καταλυτικής πυρόλυσης για την επεξεργασία µαζούτ σε προϊόντα υψηλής προστιθέµενης αξίας. Για την υλοποίηση των επενδύσεων αυτών, η VARNIMA Corp. εισάγει το 1979 από το εξωτερικό 60 εκατ. δολάρια.

Οι δεκαετίες ’80 και ’90

Στα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, η Motor Oil βρέθηκε σε κόντρα µε την κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου, ειδικά για τα πριµ εξαγωγών των προϊόντων της. Παράλληλα, ενώ συνεχίζεται ο ανταγωνισµός µε την ιδιωτική Petrola, φουντώνει ο κρατισµός. Στη δεκαετία του ’80 αναπτύσσεται και τρίτος πόλος στη διύλιση πετρελαίου στη χώρα µας, µε την είσοδο στην αγορά της ∆ηµόσιας Επιχείρησης Πετρελαίου (∆ΕΠ), που θα αποκτήσει τα διυλιστήρια της Esso Papas στη Θεσσαλονίκη.

Ωστόσο, παρά τον... επαναστατικό οίστρο των πρώτων κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, η Motor Oil κατάφερε να εδραιωθεί περαιτέρω χάρη κυρίως στις διεθνείς συνεργασίες της, τις ισχυρές εξαγωγές, αλλά και τις επιτυχείς κινήσεις της. Αξίζει να σηµειωθεί ότι η Motor Oil είναι η πρώτη εταιρεία στη χώρα που δηµιούργησε µονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας µετά την (κρατική τότε) ∆ΕΗ. Η µονάδα αυτή, που δηµιουργήθηκε το 1984, λειτουργούσε µε αέριο και η περίσσεια ενέργειας διοχετευόταν στο δηµόσιο δίκτυο. Το πρώτο σηµείο ενδυνάµωσης της Motor Oil τόσο στην εγχώρια όσο και στη διεθνή αγορά είναι αναµφίβολα η είσοδος της σαουδαραβικής Aramco στο µετοχικό κεφάλαιό της. Η αραβική εταιρεία απέκτησε -µε το τίµηµα να αναφέρεται σε 250 έως 300 εκατ. δολάρια- το 50% της Motor Oil. Η κίνηση αυτή ενίσχυσε ιδιαίτερα τον εξαγωγικό χαρακτήρα του ελληνικού διυλιστηρίου. H Aramco άλλωστε ήταν ο καλύτερος -και παραµένει ακόµη και σήµερα σηµαντικός- πελάτης της Motor Oil.

Από το 2000 έως σήµερα

Το δεύτερο σηµείο καµπής στην πορεία της Motor Oil είναι αναµφίβολα η είσοδός της στο Χρηµατιστήριο Αξιών Αθηνών (ΧΑΑ). Ηταν µία από τις µεγαλύτερες εισαγωγές στο ΧΑΑ, που συντελέστηκε το 2001, µε την άντληση περίπου 18,5 δισ. δραχµών (πάνω από 50 εκατ. ευρώ). Έκτατε η εταιρεία απογειώθηκε.

Το καλοκαίρι του 2005 βγήκε από το µετοχικό κεφάλαιο της Motor Oil η Aramco. Οι µετοχές της, αν και τις διεκδίκησε τουρκική εταιρεία, επέστρεψαν στην οικογένεια Βαρδινογιάννη και σε τίµηµα που δεν έγινε επισήµως γνωστό. Εικάζεται ωστόσο ότι κινήθηκε πάνω από τα 500 εκατ. δολάρια, γεγονός που σηµαίνει ότι µέσα σε εννέα χρόνια η Aramco σχεδόν διπλασίασε τα χρήµατά της.

Έκτατε η πορεία της Motor Oil πάει από το καλό στο καλύτερο. Μαζί της και οι µέτοχοι, οι οποίοι, από το 2002 έως και το 2024, λαµβάνουν µέρισµα, παρά την υπερδεκαετή κρίση που µεσολάβησε. Εξαίρεση αποτέλεσε το 2014, η µοναδική χρονιά κατά την οποία η εταιρεία δεν διένειµε µέρισµα. Συνολικά η Motor Oil έχει διανείµει περισσότερα από 2 δισ. ευρώ σε µερίσµατα από το 2001 έως σήµερα. Φέτος, για τα αποτελέσµατα της χρήσης του 2023, διένειµε το µεγαλύτερο ιστορικά µέρισµα, ύψους 198 εκατ. ευρώ.

Το 2021 έγινε η αλλαγή σκυτάλης, µε τον Βαρδή Βαρδινογιάννη να παραδίδει τη διοίκηση του Οµίλου Motor Oil στον πρωτότοκο γιο του, Γιάννη Βαρδινογιάννη. Ο τελευταίος έχει υπηρετήσει τη Motor Oil από διάφορες θέσεις από το 2005 έως σήµερα. Επίσης έχει αποδυθεί σε ένα κύµα εξαγορών, κυρίως επιχειρήσεων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και διαχείρισης αποβλήτων, ύψους άνω του 1 δισ. ευρώ, µε στόχο να έχει φτάσει τα 4 δισ. ευρώ έως το τέλος του 2030. Η υψηλή κερδοφορία, ύψους άνω των 800 εκατ. ευρώ πέρυσι, είναι ικανή να διασφαλίσει τα φιλόδοξα αυτά σχέδια.

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά»