Ελένη Παπαδάκη: Η δολοφονία µιας µεγάλης ηθοποιού, που σόκαρε - Το σκεπτικό των κοµµουνιστών, οι φήµες και οι αντιδράσεις

Ένα από τα θύµατα των κοµµουνιστικών θηριωδιών υπήρξε και η εµβληµατική ηθοποιός Ελένη Παπαδάκη. Η ηθοποιός δολοφονήθηκε κατά τη διάρκεια των ∆εκεµβριανών το 1944 από το ΕΑΜ, γεγονός πάντως που είχε προκαλέσει και την αντίδραση του τότε ηγέτη του ΚΚΕ, Νίκου Ζαχαριάδη. Ο Ζαχαριάδης στη 12η Ολοµέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ καταδίκασε την εκτέλεση της ηθοποιού, χαρακτηρίζοντας υπέρβαση τη δολοφονία της. Η ουσία όµως είναι ότι χέρια αδίστακτων κοµµουνιστών της είχαν αφαιρέσει τη ζωή.

Ηταν το βράδυ της 21ης ∆εκεµβρίου του 1944, όταν τα προεόρτια του τριετούς Εµφυλίου ήταν στο φόρτε τους, τα λεγόµενα ∆εκεµβριανά, και η Πολιτοφυλακή του ΕΑΜ -που ελεγχόταν από το ΚΚΕ συνέλαβε την Παπαδάκη. Τη µετέφεραν στο Γαλάτσι, κοντά στα διυλιστήρια της ΟΥΛΕΝ, για να την ανακρίνουν. Μάλιστα είναι χαρακτηριστικό ότι οι κοµµουνιστές, κατά τη διάρκεια της ανάκρισής της, απευθύνονταν σε αυτήν αποκαλώντας την «κυρία Ράλλη», θέλοντας να την ταυτίσουν µε τον κατοχικό πρωθυπουργό Ιωάννη Ράλλη, µε τον οποίο διατηρούσε στενή προσωπική σχέση.

Αρνήθηκε τη σχέση αυτή και η αντίδραση των κοµµουνιστών ήταν να τη χτυπήσουν. Η αλήθεια είναι ότι κατά το τελευταίο έτος της Κατοχής ο πρωθυπουργός της εποχής εκείνης εφέρετο ερωτευµένος µαζί της, παρά το γεγονός ότι τους χώριζαν από πλευράς ηλικίας 25 χρόνια. Αυτού του είδους η σχέση δεν πολυάρεσε στους Αθηναίους. Από την άλλη πλευρά, µία ιστορική µαρτυρία αναφέρει απλώς ότι ο Ράλλης σχετιζόταν µε την οικογένεια της ηθοποιού και, παρά το γεγονός ότι ο ίδιος ήταν ερωτευµένος µαζί της και της έκανε δώρα, θεωρώντας την προστατευοµένη του, εν τούτοις αυτή δεν είχε συνάψει ερωτική σχέση µε τον πρωθυπουργό.

Η Ελένη Παπαδάκη θεωρούνταν μια από τις εμβληματικές ηθοποιούς, πρωταγωνιστώντας και σε τραγωδίες

Ποιος πυροβόλησε την Ελένη Παπαδάκη

Οι κοµµουνιστές την πέρασαν µε συνοπτικές διαδικασίες από το... Ανταρτοδικείο, που την καταδίκασε σε θάνατο. Ακολούθησε η εκτέλεση, η οποία έγινε µπροστά σε έναν ανοιχτό λάκκο των διυλιστηρίων, όπου την πυροβόλησε ένας εκ των πολιτοφυλάκων, που ονοµαζόταν Βλάσης Μακαρωνάς.

Η βιαιότητα αυτή του ΕΑΜ δεν δηµιούργησε και τις καλύτερες εικόνες για τη φήµη του. Υπήρξε ένα από τα πολλά µελανά στίγµατά του, τα οποία είχαν κάθε λόγο να προβάλλουν τη θλιβερή εκείνη εποχή -και δικαιολογηµένα- οι δηµοκράτες αντίπαλοι των κοµµουνιστών.

Αιτία, η προσωπική σχέση με τον κατοχικό πρωθυπουργό Ιωάννη Ράλλη, ή η συναδελφική αντιζηλία

Κατά τη γνωστή κοµµουνιστική τακτική, επιχειρήθηκε στη συνέχεια να αιτιολογηθεί η δολοφονία µε κατηγορίες της Παπαδάκη για δωσιλογισµό και άλλα τέτοια. Η ουσία είναι ότι σε βάρος της είχε δηµιουργηθεί κλίµα από δηµοσιεύµατα του αριστερού Τύπου της εποχής.

Στις εκδοχές για τη δολοφονία της Παπαδάκη θα πρέπει να αναφέρουµε την άποψη του ιστορικού Παναγιώτη ∆ελή, κατά τον οποίον «η διαφαινόµενη ήττα του ΕΑΜ οδήγησε, µεταξύ άλλων, στην αδιάκριτη δολοφονία πολλών ατόµων που δεν είχαν συµµετοχή σε πράξεις εναντίον του» και ως παράδειγµα φέρνει την Ελένη Παπαδάκη που δολοφονήθηκε από «φανατικούς της Εθνικής Πολιτοφυλακής του ΕΑΜ».

Από τη δίκη των κατηγορούμενων για τη δολοφονία της Παπαδάκη

«Να την τιµωρήσουν»

Εκτός όµως από την ανωτέρω ιστορική εκδοχή της ΕΑΜικής αντεκδίκησης, στο πλαίσιο της µεγάλης αναµέτρησης των ∆εκεµβριανών, άλλοι ιστορικοί αναφέρονται µεν στην προσωπική σχέση της ηθοποιού µε τον κατοχικό πρωθυπουργό ως δικαιολογία των κοµµουνιστών, αλλά επισηµαίνουν και την εκδοχή της επαγγελµατικής αντιζηλίας. ∆ηλαδή άλλοι ηθοποιοί να τη διέβαλαν στους κοµµουνιστές, που ανέλαβαν «να την τιµωρήσουν».

Μάλιστα, ένας άλλος ιστορικός, ο Ανδρέας Γερολυµάτος, θεωρεί ότι η σύλληψη και εκτέλεση της Παπαδάκη οφείλεται σε σκευωρία την οποία εξύφαναν συνάδελφοι της ηθοποιού, αριστερών αποκλίσεων, που δεν άντεχαν την σε βάρος τους επαγγελµατική επιτυχία της Παπαδάκη.

Σε τραπέζι με τον Αιμίλιο Βεάκη και τον Δημήτρη Ψαθά

Επισηµαίνει δε ότι οι µέσω ασφαλώς του κατοχικού πρωθυπουργού επαφές της µε τις δυνάµεις Κατοχής της είχαν δώσει την ευκαιρία να διασώσει εκατοντάδες αντιστασιακούς, που διαφορετικά θα εκτελούσαν οι Γερµανοί.

Την επαγγελµατική αντιζηλία προβάλλει και ο βιογράφος της Παπαδάκη, ο Πολύβιος Μαρσάν, τονίζοντας ότι ο κύριος λόγος της δολοφονίας της ήταν ο συναδελφικός φθόνος.

Γεννηµένη το 1908 και µέλος εύπορης οικογένειας, είχε αναδειχθεί σε κορυφαία ηθοποιό από τους πρωταγωνιστικούς ρόλους της σε τραγωδίες και γνωστά κλασικά έργα. Η κηδεία της έγινε ένα χρόνο και πλέον µετά τη δολοφονία της, µετά την καταστολή του κοµµουνιστικού κινήµατος που απέβλεπε στην κατάληψη της εξουσίας στην Ελλάδα. Το πτώµα της είχε βρεθεί στις 26 Ιανουαρίου του 1945 σε αποσύνθεση στα διυλιστήρια της ΟΥΛΕΝ, «µε µεγάλα κοµµάτια δέρµατος αποκολληµένα».

Από την κηδεία της Ελένης Παπαδάκη

Ενέπνευσε λογοτέχνες

Ηταν µία κηδεία µεγαλοπρεπέστατη και η δολοφονία της είχε χαρακτηριστεί εθνική απώλεια. ∆εν είναι προφανώς τυχαίο ότι ο Αγγελος Σικελιανός της είχε αφιερώσει ένα ποίηµα που είχε γράψει ειδικά για την Παπαδάκη: «Μνήσθητι Κύριε: Για την ώρα που η λεπίδα του φονιά άστραψε και όλος ο Θεός της τραγωδίας εφάνη // Μνήσθητι Κύριε: Για την ώρα που έξαφνα και οι εννιά αδελφές έσκυψαν να της βάλουν των αιώνων το στεφάνι»...

Εκτός όµως από τον Αγγελο Σικελιανό, η Παπαδάκη είχε εµπνεύσει και γνωστούς Έλληνες λογοτέχνες, οι οποίοι είχαν γράψει σχετικά βιβλία, µε τις πρωταγωνίστριές τους να παραπέµπουν στην Παπαδάκη λόγω των πολλών οµοιοτήτων που είχαν µε τη ζωή της.

Ο Γιώργος Θεοτοκάς το 1964 έγραψε το βιβλίο «Ασθενείς και οδοιπόροι» που παρέπεµπε στην Παπαδάκη.

Το 2006 ο Μάνος Ελευθερίου είχε γράψει το µυθιστόρηµα «Η γυναίκα που πέθανε δύο φορές». Ο Ελευθερίου είχε εµπνευστεί το περιεχόµενο του βιβλίου του από τη ζωή της Ελένης Παπαδάκη.

Δημοσιεύθηκε στην Κυριακάτικη Απογευματινή