Ρίτσαρντ Γουέλς: Η δολοφονία του σταθμάρχη της CIA στην Αθήνα, που ήταν το πρώτο χτύπημα της "17 Ν" (Εικόνες και βίντεο)

Δύο μέρες πριν από τα Χριστούγεννα του 1975 και ο τότε Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα παρέθετε δεξίωση στην πρεσβευτική κατοικία. Μεταξύ των πολυάριθμων καλεσμένων βρισκόταν και ο ακόλουθος της αμερικανικής πρεσβείας Pίτσαρντ Σκίφινγκτον Γουέλς, με τη Γερμανίδα σύζυγό του, Μαρία-Χριστιάνα. Στις 22:00 το ζευγάρι αποφάσισε να γυρίσει στο σπίτι του που βρισκόταν στην οδό Βασιλίσσης Φρειδερίκης 5 στο Ψυχικό.

Η στιγμή της δολοφονίας

Μισή ώρα αργότερα η μαύρη Μπιούικ που οδηγούσε ο Ευάγγελος Χρυσοχόος έφτασε μπροστά από την κλειστή αυλόπαρτα της έπαυλης του Παλαιού Ψυχικού. Το ζευγάρι αποβιβάστηκε. Ο Γουέλς από τη δεξιά πόρτα και η σύζυγός του από την αριστερή. Εκείνη τη στιγμή ένα αυτοκίνητο μάρκας Σίμκα πλεύρισε την Μπιούικ. Προτού ο σταθμάρχης κλείσει την πόρτα, μέσα από το πράσινο Simca, το οποίο είχαν «απαλλοτριώσει» στο Παγκράτι, βγήκαν τρεις μασκοφόροι και πλησίασαν τον Γουέλς.

Το μόνο που πρόλαβε να πει ήταν «Why;». Αμέσως μετά δέχθηκε τρεις πυροβολισμούς, σχεδόν εξ επαφής, με τη μία σφαίρα να τον χτυπάει στην αορτή. Οι τρεις ένοπλοι πριν φύγουν από το σημείο άφησαν πίσω τους μια προκήρυξη με την οποία αναλαμβάνουν την ευθύνη και στη συνέχεια επέστρεψαν στο αυτοκίνητό τους, σπεύδοντας να εξαφανιστούν, την ώρα που η σύζυγος του Γουέλς και ο οδηγός του βρίσκονταν σε κατάσταση σοκ.

Αυτό ήταν το πρώτο χτύπημα της πρωτοεμφανιζόμενης τρομοκρατικής οργάνωσης «17 Νοέμβρη». η δράση της οποίας αποκαλύφθηκε το καλοκαίρι του 2002, όταν ένας εκρηκτικός μηχανισμός έσκασε στα χέρια του Σάββα Ξηρού. Στη δολοφονία του Αμερικανού αξιωματούχου χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το πιστόλι-«ταυτότητα» της οργάνωσης, ένας 45άρι Colt. M1911, το οποίο ακόμα και σήμερα δεν έχει βρεθεί και κανείς δεν γνωρίζει πού είναι κρυμμένο. Το ίδιο βέβαια ισχύει και για τη γραφομηχανή, όπου συντάσσονταν οι προκηρύξεις και είχε ως χαρακτηριστικό ότι κοβόταν το γράμμα «Ρ».



Πολύ γρήγορα το σημείο της δολοφονίας αποκλείστηκε από ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις, ενώ επιτόπου βρέθηκε και το νο2 της CIA στην Αθήνα, ο Ρον Έστες, ο οποίος είχε ειδοποιηθεί από τον οδηγό του Γουέλς. Όπως τονίζεται σε εκτενές δημοσίευμα του Intercept, ο Έστες είχε δηλώσει σχετικά πως όταν έφτασε ένα περιπολικό, ο Αμερικανός αξιωματούχος ζήτησε από τον αστυνομικό να καλέσει αμέσως ασθενοφόρο.

Η διαπίστωση του θανάτου του Γουέλς στο Ρυθμιστικό

Όπως περιγράφει το Intercept, επειδή το ασθενοφόρο αργούσε να έρθει, μετέφεραν τη σορό στο αυτοκίνητο του Γουέλς και ο Έστες μαζί με τον οδηγό του δολοφονημένου σταθμάρχη ακολούθησαν τον αστυνομικό, με τη σειρήνα να χτυπάει και τα φώτα να αναβοσβήνουν στους δρόμους της Αθήνας μέχρι το πλησιέστερο νοσοκομείο, που ήταν το τότε Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών, νυν Γενικό Κρατικό. Όταν έφτασαν, εκεί, τους περίμενε μία ιατρική ομάδα. Οι γιατροί τοποθέτησαν γρήγορα τον Γουέλς σε ένα φορείο και τον πήγαν σε μια αίθουσα εξετάσεων. Εκεί, ένας γιατρός τοποθέτησε το στηθοσκόπιο στο στήθος του Αμερικανού αξιωματούχου για να επιβεβαιώσει στον Έστες ότι ήταν νεκρός.

Το ίδιο δημοσίευμα περιγράφει ότι κατά την παραμονή τους στο νοσοκομείο ο οδηγός του Γουέλς περιέγραψε στον Ρον Έστες όσα συνέβησαν στο σπίτι του Αμερικανού. Το λόμπι του νοσοκομείου σύντομα γέμισε με δημοσιογράφους, οι οποίοι πιθανότατα είχαν ακούσει για τον πυροβολισμό παρακολουθώντας τον ασύρματο της Αστυνομίας.

Ο Έστες συνειδητοποίησε ότι πολλοί από αυτούς φαινόταν ήδη να γνωρίζουν ότι ο Γουέλς ήταν ο σταθμάρχης της CIA. Ο Στίβεν Ρόμπερτς, δημοσιογράφος των New York Times στην Αθήνα που κάλυψε τη δολοφονία του Γουέλς, έγραψε την επόμενη μέρα ότι μιλούσε με τον Γουέλς στο χριστουγεννιάτικο πάρτι του πρέσβη μία ώρα πριν από τον πυροβολισμό. Με την άφιξη ενός εκπροσώπου της αμερικανικής πρεσβείας, ο Έστες κατάφερε να ξεφύγει από το πλήθος των δημοσιογράφων. 

Πίσω στον σταθμό της CIA, ο Έστες έστειλε τα νέα μέσω τηλεγράφου στα κεντρικά γραφεία της CIA και μίλησε σε ένα ασφαλές τηλέφωνο με έναν κορυφαίο αξιωματούχο της υπηρεσίας. «Όταν τελείωσα την ενημέρωση, μου είπε: "Μπορούσα να ακούσω μόνο τα μισά από αυτά που είπες. Στείλτε μου με τηλέγραφο επαναλαμβάνοντας αμέσως αυτό που είπατε. Πρέπει να πάμε στον πρόεδρο"», είχε πει σε συνέντευξη με αφορμή το βιβλίο «The Last Honest Man»

Η προκήρυξη που δεν δημοσιεύθηκε

Την επομένη η «17Ν» έστειλε την προκήρυξη και στις εφημερίδες, η οποία όμως δεν δημοσιεύθηκε, με εντολή του εισαγγελέα Τσεβά. Η τρομοκρατική οργάνωση έστειλε τη μεθεπόμενη και δεύτερη προκήρυξη, που ούτε κι αυτή είδε το φως της δημοσιότητας. Το τότε πολιτικό σύστημα και οι Αρχές πίστευαν ότι η δολοφονία Γουέλς εντασσόταν στο πλαίσιο ξεκαθαρίσματος λογαριασμών των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών. Μάλιστα, τότε, τα ΜΜΕ μιλούσαν για κάποιους… «πολύ μελαψούς» οι οποίοι «δεν μιλούσαν καθόλου ελληνικά». 

Παράλληλα οι αστυνομικές Αρχές αναζητούσαν ένα Fiat ή μια Mercedes που φέρεται να είχαν χρησιμοποιήσει οι τρομοκράτες. Ωστόσο, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, είχαν χρησιμοποιήσει ένα πράσινο Simca, το οποίο και παράτησαν περίπου 1 χλμ. μακριά από την κατοικία του Γουέλς. Μέλος της «17Ν» μία εβδομάδα μετά κάλεσε αθηναϊκές εφημερίδες και έδωσε την περιγραφή του αυτοκινήτου, που ήταν χωρίς πινακίδες, ως αυτό που χρησιμοποίησε στη δολοφονία του σταθμάρχη. 



Λίγο καιρό μετά τη δολοφονία μία γυναίκα πλησίασε τον Γάλλο φιλόσοφο Ζαν Πολ Σαρτρ και του έδωσε έναν κλειστό φάκελο ο οποίος περιείχε την προκήρυξη. Ο Σαρτρ εκτίμησε πως είναι κάτι σημαντικό και την παρέδωσε στον διευθυντή της «Liberation», ο οποίος, ωστόσο, δεν της έδωσε ιδιαίτερη σημασία και την έκλεισε σε ένα συρτάρι. Λίγο καιρό μετά η «17 Ν» εκτέλεσε τον αρχιβασανιστή της χούντας Ευάγγελο Μάλλιο στο Παλαιό Φάληρο.

Την ίδια ώρα στη «Liberation» ο διευθυντής της θυμήθηκε πως στο συρτάρι του έχει μια προκήρυξη που περίμενε να δημοσιευτεί. «Έτσι αποφασίσαμε να εκτελέσουμε υποδειγματικά τον αρχιπράκτορα της CIA, αρχηγό του κλιμακίου της στην Ελλάδα, Ρίτσαρντ Γουέλς. Ο Ρίτσαρντ Γουέλς ως αρχηγός είναι συνυπεύθυνος για όλα τα εγκλήματα που έκανε η CIA σε βάρος του λαού μας», έγραφε μεταξύ άλλων το κείμενο. 

Πάντως, αυτό που προκαλεί εντύπωση είναι το γεγονός ότι το «μαύρο πρόβατο» της CIA Φίλιπ Εϊτζί συμπεριέλαβε την προκήρυξη αυτολεξεί από την αρχή μέχρι το τέλος στο βιβλίο του «Βρόμικη δουλειά: Η CIA στη Δυτική Ευρώπη». 

«Το κάναμε ώστε ο ιδιοκτήτης του να μπορέσει να το πάρει πίσω», έγραψαν σε ένα μέρος της προκήρυξης που η γαλλική εφημερίδα επίσης δεν δημοσίευσε, τονίζοντας πως «είχαμε τοποθετήσει δέκα κασέτες που ήταν στο αυτοκίνητο κάτω από την μπροστινή θέση και τηλεφωνήσαμε επειδή πιστεύαμε ότι μπορούσε να τις πάρει η αστυνομία και να πει ότι τις κλέψαμε εμείς. Την Τρίτη καλέσαμε τα "Νέα" και την "Ελευθεροτυπία". Την Πέμπτη το αυτοκίνητο ήταν ακόμη εκεί, οπότε καλέσαμε τον Βρετανό δημοσιογράφο Τοντζ και την επόμενη μέρα η Αστυνομία πήρε το αυτοκίνητο».

Πώς οι τρομοκράτες έφτασαν στα ίχνη του Γουέλς

Ένα από τα πολλά ερωτήματα ήταν πώς οι τρομοκράτες είχαν φτάσει στα ίχνη του. Η απάντηση ήταν πολύ απλή και δίνεται μέσα από την προκήρυξη. Δεν χρειάστηκε καμιά ιδιαίτερη έρευνα παρά μόνο… διάβασμα.

«Ο απερχόμενος σταθμάρχης Στέισι Χαλς έφυγε από την Αθήνα στις 30 Μαΐου 1975. Ζούσε στο ίδιο σπίτι (σ.σ.: εννοούν την κατοικία όπου έμενε ο εκάστοτε σταθμάρχης) στην οδό Βασιλίσσης Φρειδερίκης 5 στο Ψυχικό. Ο Γουέλς αφίχθη στην Αθήνα γύρω στις 15 Ιουνίου. Έμεινε για τρεις εβδομάδες στη βίλα του υποσταθμάρχη Ρόναλντ Εστές στο Νο 12 της ίδιας οδού. Για έναν περίπου μήνα η βίλα ήταν κλειστή. Ο Γουέλς μετακόμισε σε αυτή την Τετάρτη 9 Ιουλίου. Μάθαμε το όνομα και την ιδιότητά του μέσω μιας εύκολης διαδικασίας, την οποία δεν θα αποκαλύψουμε τώρα», αναφερόταν στην προκήρυξη.

Είχαν γίνει η "σκιά" του

Ακολουθεί μια περιγραφή εξόδου του σταθμάρχη που είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτική για το εύρος της παρακολούθησης, η οποία δεν δημοσιεύτηκε στο άρθρο της «Liberation»: «Την Κυριακή 27 Ιουλίου ο Γουέλς γευμάτισε στις μία και μισή το μεσημέρι στο ρεστοράν "Θεοξένια της Κηφισιάς". Οδηγούσε ο ίδιος το αυτοκίνητό του. Δεν πήρε κανένα μέτρο ασφαλείας, εκτός από το να κοιτάζει επίμονα τους ανθρώπους που περνούσαν δίπλα του. Φορούσε γκρι παντελόνι και μπλε καλοκαιρινό πουκάμισο...».

Η ιδιότητα του Γουέλς αποκαλύφθηκε το 1974 από το περιοδικό "Counter Spy"

Σημειώνεται ότι το 1974 το «Counter Spy» είχε αποκαλύψει την ιδιότητα του Ρίτσαρντ Γουέλς ως σταθμάρχη της CIA στο Περού. Η εμπλοκή του στα εσωτερικά της λατινοαμερικανικής χώρας, στην ανατροπή της κυβέρνησης και στην επιβολή στρατιωτικού νόμου προκάλεσε αίσθηση. Τον Ιούλιο του 1975 ο Γουέλς ήρθε στην Ελλάδα ως επικεφαλής του κλιμακίου της CIA με την επίσημη ιδιότητα του βοηθού του Αμερικανού πρέσβη. Σημειώνεται ότι ήδη από το 1974, όταν έγινε η τουρκική εισβολή στην Κύπρο στην Ελλάδα, είχε αυξηθεί η οργή κατά των ΗΠΑ. 

Η σχέση μεταξύ της CIA και της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών της Ελλάδας, γνωστής ως ΚΥΠ, ήταν επίσης δηλητηριασμένη. Οι πληροφορίες «διέρρευσαν προφανώς από εχθρικούς αξιωματικούς της ΚΥΠ», είπε ο Έστες στη συνέντευξη με αφορμή το βιβλίο «The Last Honest Man», «επειδή τα μόνα ονόματα που διέρρευσαν ήταν εκείνα που είχαν επαφή με την ΚΥΠ».

Ο Γουέλς δεν ήταν δύσκολο να βρεθεί. Ζούσε σε μια πολυτελή βίλα που ήταν η επίσημη κατοικία του αρχηγού της CIA για δεκαετίες. Μετά τη δημοσίευση του ονόματος και της διεύθυνσης του σπιτιού του στον Τύπο, ο Έστες θέλησε να συζητήσουν για το ενδεχόμενο της μετακόμισης. Ωστόσο, οι δύο άνδρες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η απειλή ήταν ελάχιστη.

«Συμφωνήσαμε και οι δύο ότι η πολιτική δολοφονία δεν ήταν στην κουλτούρα της ελληνικής ιστορίας ή πολιτισμού», τόνισε ο Έστες. Σημειώνεται ότι τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς η αγγλόφωνη εφημερίδα «Athens News» δημοσίευσε λίστα με ονόματα στελεχών της CIA που δρουν στην Αθήνα και πρώτο είναι του Ρίτσαρντ Γουέλς.

Παρ' όλα αυτά, όπως υποστηρίζει το δημοσίευμα του Intercept, η εκτίμηση του Έστες και του Γουέλς ήταν λάθος. Η δολοφονία του Γουέλς ήταν η πρώτη δολοφονία της «17 Νοέμβρη». Την ίδια στιγμή το κλίμα στον σταθμό της CIA στην Αθήνα ήταν φορτισμένο. Είναι ενδεικτικό ότι ο Ρον Έστες έπρεπε να συγκρατήσει έναν άλλο αξιωματικό της CIA, αφού άρπαξε ένα πιστόλι και απείλησε να εκδικηθεί σκοτώνοντας τον ομόλογο του Γουέλς στην KGB στην Αθήνα.

Ποιος ήταν ο Ρίτσαρντ Γουέλς

Ο Ρίτσαρντ Γουελς γεννήθηκε στο Χάρτφορντ του Κονέκτικατ τον Δεκέμβριο του 1929, ήταν απόφοιτος του Χάρβαρντ, όπου είχε κάνει κλασικές σπουδές, με έμφαση στην ελληνική ιστορία και λογοτεχνία. Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 αναζήτησε να εργαστεί στη CIA. Τελικά εντάχθηκε στην Υπηρεσία τον Ιούλιο του 1951, ενώ η πρώτη αποστολή του στην Ευρώπη ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 1952.

Εκεί ξεχώρισε γρήγορα χάρη στις γλωσσικές του ικανότητες, τις επιχειρησιακές δεξιότητές του και την εξαιρετική γνώση της ευρωπαϊκής πολιτικής. Παρέμεινε στην Ευρώπη για τρία χρόνια και το 1958 μετατέθηκε στην Ουάσινγκτον, όπου του ανατέθηκε η ενασχόληση με τις τουρκικές υποθέσεις. Στη συνέχεια, και για τα επόμενα δέκα χρόνια, υπηρέτησε στο Τμήμα Δυτικού Ημισφαιρίου, με αποστολές σε πολλές χώρες της Νότιας Αμερικής.

Η κηδεία στο εθνικό κοιμητήριο του Άρλινγκτον

Όπως επισημαίνει το Intercept, μία ημέρα μετά τη δολοφονία του Γουέλς, ο πατέρας του, ο οποίος ζούσε στην Αθήνα με τον γιο του, ζήτησε από τον Έστες να δει αν ο γιος του θα μπορούσε να ταφεί στο Εθνικό Κοιμητήριο του Άρλινγκτον. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Αμερικανός αξιωματούχος δεν είχε υπηρετήσει ποτέ στον στρατό, επομένως η ταφή στο Άρλινγκτον θα απαιτούσε ειδική εξαίρεση.

Ο Έστες υποστήριξε ότι ενημέρωσε τα κεντρικά γραφεία της CIA σχετικά με το αίτημα και ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Τζέραλντ Φορντ έδωσε γρήγορα την έγκρισή του. Αυτό οδήγησε σε μια μεγάλη πολιτική στιγμή, την οποία διαχειρίστηκε ο Λευκός Οίκος.

Ένα αεροσκάφος της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ μετέφερε τη σορό του Γουέλς από την Αθήνα στην Ουάσινγκτον. Ο γιος του Γουέλς, ένας υπολοχαγός πεζοναύτης, φορώντας την μπλε στολή του, συνόδευε το άψυχο σώμα του πατέρα του κατά τη διάρκεια της πτήσης. Μάλιστα, το αεροπλάνο καθυστέρησε την προσγείωσή του, κάνοντας κύκλους πάνω από την αεροπορική βάση του Άντριους έξω από την Ουάσινγκτον επί 45 λεπτά, για να εξασφαλιστεί πως η άφιξή του θα μεταδοθεί ζωντανά κατά τη διάρκεια των πρωινών ειδήσεων των τηλεοπτικών δικτύων.

Ο ανταποκριτής του CBS News, Ντάνιελ Σορ, ο οποίος κάλυψε την κηδεία του Γουέλς,  έγραψε στο προσωπικό του ημερολόγιο, το οποίο δημοσιεύτηκε στο Rolling Stone το 1976, ότι «οι άνθρωποι των δημοσίων σχέσεων εξηγούν ότι το μεγάλο αεροπλάνο, που πετούσε ήδη από πάνω τους, θα παραμείνει στον αέρα και θα προσγειωθεί στις 7 π.μ., ώστε να είναι διαθέσιμο για ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση στα πρωινά ειδησεογραφικά προγράμματα του δικτύου. Στην πραγματικότητα το είχαμε μεταφέρει ζωντανά στο CBS Morning News».

Στην κηδεία του Γουέλς, στις 6 Ιανουαρίου 1976, στο Άρλινγκτον παρευρέθησαν ο Τζέραλντ Φορντ, ο τότε υπουργός Εξωτερικών Χένρι Κίσινγκερ και ο διευθυντής της CIA Γουίλιαμ Κόλμπι. Κανείς πρόεδρος δεν είχε παρευρεθεί ποτέ στην κηδεία ενός σκοτωμένου αξιωματικού της CIA.

Μετά την κηδεία, ο Φορντ στάθηκε δίπλα στη χήρα του Γουέλς, ενώ το φέρετρο του Γουέλς τοποθετήθηκε σε έναν κιλλίβαντα που έσυραν άλογα. Ο Γουέλς τιμήθηκε με τον Διακεκριμένο Σταυρό Πληροφοριών (Distinguished Intelligence Cross). «Παρακολουθούμε και κινηματογραφούμε… ο ίδιος κιλλίβαντας που μετέφερε το σώμα του Προέδρου Κένεντι, τη διπλωμένη σημαία που δόθηκε στη χήρα από τον Κόλμπι», έγραψε ο Σορ στο ημερολόγιό του.

«Είναι ο πρώτος δημόσιος εθνικός ήρωας της CIA», έγραψε ο Σορ. «Έχω την αίσθηση ότι ο Γουέλς, νεκρός, έχει μια ακόμη υπηρεσία να προσφέρει στη CIA. Θα μετατραπεί σε σύμβολο στην αντεπίθεση κατά των αποκαλύψεων», συμπλήρωσε.

Ο αόρατος εκτελεστής του Γουέλς, η ξανθιά "Άννα" και η "Ελένη"

Το καλοκαίρι του 2002, όταν ξετυλίχθηκε το κουβάρι της δράσης της «17 Νοέμβρη» που μέχρι τότε ήταν ένα «φάντασμα», ο συλληφθείς Παύλος Σερίφης κατέθεσε στην ανακρίτρια της υπόθεσης ότι συμμετείχε στην ομάδα που δολοφόνησε τον Ρίτσαρντ Γουέλς και ότι δράστης της δολοφονίας ήταν ο Αλέξανδρος Γιωτόπουλος. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας αναίρεσε την κατάθεσή του, υποστηρίζοντας ότι ήταν προϊόν ψυχολογικής βίας. Για τη δολοφονία του δεν καταδικάστηκε κανένα μέλος της «17 Ν» καθώς η υπόθεση είχε παραγραφεί.

Ύστερα από πέντε δεκαετίες, ο αόρατος εκτελεστής, που ανήκει στην πρώτη γενιά της οργάνωσης, εξακολουθεί να είναι ένα αίνιγμα, όπως αινίγματα παραμένουν η ξανθιά «Άννα», που ήταν παρούσα στη δολοφονία Γουέλς, και η «Ελένη», που φέρεται να έδωσε την προκήρυξη της οργάνωσης στον Ζαν Πολ Σαρτρ στο Παρίσι.