Όταν η Θεία Γέννηση εµπνέει την Τέχνη
Το φως τονίζει τη θεϊκή υπόσταση του Ιησού
Ένα ταξίδι μέσα από διαχρονικά έργα της παγκόσμιας και της ελληνικής ζωγραφικής από τον Ελ Γκρέκο και τον Μποτσέλι στον Λύτρα, τον Εγγονόπουλο και τον Τσαρούχη
Τα Χριστούγεννα, όπως θα ανέµενε κανείς, έχουν αποτελέσει πηγή έµπνευσης για διάσηµα έργα ζωγραφικής στο πέρασµα του χρόνου: έργα κλασικά, που βρίσκονται σήµερα σε φηµισµένα µουσεία, πινακοθήκες και συλλογές. Σκηνές από τη Γέννηση, την Προσκύνηση των Μάγων ή την Αναγγελία στους Ποιµένες, εικόνες γεµάτες εκστατικότητα, αλλά και συναισθηµατική ένταση στην απόδοση της µητρότητας και της θείας παρουσίας, µε συγκινητική προσήλωση και επινοητικότητα στην αποτύπωση αυτού του µοναδικού γεγονότος που θα συναιρούσε (παντοτινά) τη θρησκευτική πίστη µε την Ιστορία. Εδώ, πραγµατοποιούµε ένα ταξίδι µέσα από διαχρονικά έργα της παγκόσµιας και της ελληνικής Τέχνης, που συνοµιλούν ποικιλοτρόπως µε αυτήν την ιερή στιγµή της Γέννησης του Χριστού.
Η «Γέννηση του Χριστού» του Τζιότο αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά έργα του καλλιτέχνη, ο οποίος, στα τέλη του Μεσαίωνα, προετοίµασε µε την πρωτοποριακή του τέχνη την Αναγέννηση. Το έργο αποτελεί µέρος της διάσηµης σειράς τοιχογραφιών στο παρεκκλήσι Scrovegni, στην Πάντοβα της Ιταλίας. Το παρεκκλήσι ανατέθηκε από έναν πλούσιο τραπεζίτη, τον Enrico Scrovegni, ως εξιλέωση για τις αµαρτίες της οικογένειάς του. Κανείς δεν γνωρίζει τι διέπραξε αυτή η οικογένεια, αλλά εάν κρίνουµε από το αποτέλεσµα, πρέπει να ήταν κάτι πολύ κακό, αφού µε τα χρήµατά τους ο Τζιότο -µεταξύ 1304 και 1306- έκανε µία καλλιτεχνική υπερπαραγωγή. Σήµερα, η «Γέννηση του Χριστού» και οι υπόλοιπες τοιχογραφίες του παρεκκλησίου Scrovegni είναι επισκέψιµες και αποτελούν µνηµείο Παγκόσµιας Πολιτιστικής Κληρονοµιάς της UNESCO.
Υπάρχει, όµως, και ένας ηµιτελής πίνακας του Λεονάρντο ντα Βίντσι, «Η Προσκύνηση των Μάγων» (µεταξύ 1481 και 1482), που του παραγγέλθηκε από µοναχούς ενός µοναστηριού κοντά στη Φλωρεντία, αλλά ο ζωγράφος δεν το ολοκλήρωσε, καθώς το 1482 µετακόµισε στο Μιλάνο. Αλλά, παρ’ όλ’ αυτά, το έργο έστω και ανολοκλήρωτο είναι ένα κοµψοτέχνηµα - τι άλλο θα ήταν άλλωστε! Ο πίνακας εκτίθεται στην Πινακοθήκη Ουφίτσι στη Φλωρεντία και αποκαλύπτει την τεχνική δεξιοτεχνία του Λεονάρντο, ιδιαίτερα στη χρήση της προοπτικής και του φωτός. Το ίδιο θέµα πραγµατεύεται και το περίφηµο έργο του Φλαµανδού ζωγράφου Πίτερ Μπρίγκελ του πρεσβύτερου, «Η Προσκύνηση των Μάγων» (1564), ενός από τους σηµαντικότερους εκπροσώπους της φλαµανδικής Αναγέννησης. Αλλά ο πίνακας -που βρίσκεται στο Μουσείο Βασίλισσας Σοφίας στη Μαδρίτη- πρωτοτυπεί, µε τη σκηνή των Μάγων να είναι τοποθετηµένη σε ένα καθηµερινό φλαµανδικό τοπίο, ενσωµατώνοντας σκηνές και χαρακτήρες από τη ζωή του 16ου αιώνα.
Απ’ την άλλη, η «Γέννηση» (1608) του Ρούµπενς αποτελεί ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά έργα της µπαρόκ τέχνης. Σε αυτό, ο ζωγράφος χρησιµοποιεί το φως µε δραµατικό τρόπο, µε τη µορφή του βρέφους να ακτινοβολεί, φωτίζοντας τα πρόσωπα γύρω του. Ετσι, ο Ρούµπενς τονίζει τη θεϊκή φύση του Ιησού και δηµιουργεί µια έντονη εσωτερική συγκίνηση. Αν και το αρχικό έργο έχει χαθεί, πολλά από τα προσχέδια και οι µετέπειτα εκδοχές του βρίσκονται σήµερα σε µεγάλα µουσεία, όπως το Πράντο στη Μαδρίτη και το Musée des Beaux-Arts στις Βρυξέλλες.
Οσο για την «Προσκύνηση των Ποιµένων» (1609), ένα από τα πιο γνωστά θρησκευτικά έργα του Καραβάτζο, δηµιουργήθηκε κατά την τελευταία περίοδο της ζωής του καλλιτέχνη, όταν το είχε σκάσει στη Σικελία. Ο µεγαλοφυής καλλιτέχνης ήταν καταζητούµενος, καθώς είχε καταδικαστεί ερήµην στη Ρώµη για... φόνο. Οντας εξόριστος, η ζωή του ήταν γεµάτη ένταση και αγωνία - φοβόταν για τη ζωή του! Αυτά, ωστόσο, τα συναισθήµατα αντανακλώνται στο ύφος του έργου, που χαρακτηρίζεται από σκοτεινές αποχρώσεις και βαθιά συναισθηµατική φόρτιση, µε τη ζωή και την Τέχνη να αλληλεπιδρούν -στην προκειµένη περίπτωση- απολύτως δηµιουργικά. Το σπουδαίο αυτό έργο, που εκτίθεται στο Μουσείο Περιφέρειας της Μεσίνας, συνέβαλε ιδιαίτερα στη διαµόρφωση του θρησκευτικού ρεαλισµού.
Αλλά είναι η «Λατρεία των Ποιµένων» (1646) του Ρέµπραντ που για πολλούς είναι το πλέον αριστουργηµατικό δείγµα της µπαρόκ Τέχνης. Το έργο ολοκληρώθηκε κατά τη Χρυσή Εποχή της ολλανδικής ζωγραφικής, όταν η θρησκευτική τέχνη είχε υπεισέλθει σε πιο ανθρώπινα και συναισθηµατικά θέµατα, σε αντίθεση µε τις αυστηρές εικονογραφικές παραδόσεις του Μεσαίωνα. Ο Ρέµπραντ χρησιµοποιεί την τεχνική του chiaroscuro (φως και σκιά), µε το Θείο Βρέφος να φωτίζει τη σκηνή.
Το φως τονίζει τη θεϊκή υπόσταση του Ιησού, ενώ οι σκιές γύρω από τους παρευρισκόµενους ενισχύουν τη δραµατικότητα και οι µορφές των ποιµένων είναι αποτυπωµένες ρεαλιστικά µε έντονες εκφράσεις ευλάβειας και δέους, καθιστώντας τη σκηνή ασυνήθιστα συγκινητική. Σήµερα, το έργο βρίσκεται στο Μουσείο Alte Pinakothek του Μονάχου.
Η ευλαβική σαγήνη του Θεοτοκόπουλου
Η «Γέννηση του Χριστού» (1614) του ∆οµήνικου Θεοτοκόπουλου (Ελ Γκρέκο) είναι ένα από τα τελευταία αριστουργήµατα του σηµαντικότερου Ελληνα ζωγράφου όλων των εποχών, το οποίο ολοκληρώθηκε λίγο πριν από τον θάνατό του. Το έργο φιλοτεχνήθηκε για έναν ναό στο Τολέδο, αλλά σήµερα εκτίθεται στο Μουσείο Πράντο.
Αναµφίβολα, ένα µεγαλειώδες δηµιούργηµα που αναδεικνύει τον συνδυασµό βυζαντινής παράδοσης, αναγεννησιακής επιρροής και του ιδιαίτερου εκφραστικού ύφους του Ελ Γκρέκο. Λέγεται ότι το έργο δηµιουργήθηκε για τον χώρο ταφής του καλλιτέχνη, καθώς συνδέεται µε το πνευµατικό του όραµα για την Τέχνη και τη ζωή.
Σε κάθε περίπτωση, το έργο αποτελεί ορόσηµο στη θρησκευτική ζωγραφική, παραµένοντας ένα από τα πιο καθηλωτικά έργα για τη γέννηση του Χριστού.
Αλλά και «Η Προσκύνηση των Ποιµένων» (1612-1614) αποτελεί κορυφαίο επίτευγµα του ∆οµήνικου Θεοτοκόπουλου, συνδυάζοντας µοναδικά τη βυζαντινή και την αναγεννησιακή Τέχνη µε µια έντονη µυστικιστική διάσταση. Το έργο -που επίσης βρίσκεται στο Μουσείο Πράντο- είναι µία από τις ύστατες δηµιουργίες του. Εδώ, οι µορφές είναι παραµορφωµένες και ανυψωµένες, κάτι που είναι χαρακτηριστικό του ύφους του Ελ Γκρέκο, µε το έργο να αποκαλύπτει την αναζήτηση της πνευµατικότητας και της θείας διάστασης στην τέχνη του ζωγράφου - µια πτυχή που επηρέασε σηµαντικά την Τέχνη των µεταγενέστερων αιώνων.
Και βέβαια, εκτός από τον Θεοτοκόπουλο που προηγήθηκε κατά πολύ της εποχής του (σε παγκόσµια κλίµακα), ουκ ολίγοι κλασικοί, πια, Ελληνες ζωγράφοι έχουν αποτυπώσει σκηνές από τη Γέννηση του Χριστού, τις παραδοσιακές γιορτές και την έντονη λαϊκή παράδοση. Ισως το πλέον φηµισµένο συναφές έργο είναι τα «Κάλαντα» (1872), µια από τις πιο αγαπηµένες δηµιουργίες του πρωτοπόρου ρεαλιστή ζωγράφου Νικηφόρου Λύτρα, η οποία σήµερα βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη. Στο κέντρο της σύνθεσης, µια οµάδα παιδιών ντυµένων µε παραδοσιακές φορεσιές λέει τα κάλαντα σε µια οικογένεια. Η σκηνή αυτή εκφράζει την παιδική αθωότητα και τη χαρά, την έννοια της λαϊκής χριστιανικής παράδοσης, της οικογενειακής ζεστασιάς και της γιορτής, προσδίδοντας στο έργο µια βαθιά αίσθηση
ελληνικότητας.
Το έργο, πάλι, του Νίκου Εγγονόπουλου «Η Γέννηση του Χριστού» (1950) αποτελεί ένα υπέροχο δείγµα της µετάβασης του καλλιτέχνη από τον ρεαλισµό και την παραδοσιακή εκκλησιαστική τέχνη σε πιο αφηρηµένα, σουρεαλιστικά µοτίβα - ένα έργο που ανήκει σε ιδιωτική συλλογή. Εδώ, αντί για µια παραδοσιακή σκηνή µε
τον Χριστό βρέφος στην αγκαλιά της Παναγίας, ο Εγγονόπουλος χρησιµοποιεί έντονα γεωµετρικά σχήµατα.
Η χρήση ζωντανών χρωµάτων και αφαιρετικών µορφών προσδίδει έναν ονειρικό και µυστηριώδη τόνο και µια αίσθηση υπερβατικότητας στην εικόνα, που απηχεί ιδανικά τη θρησκευτική και συµβολική διάσταση της γιορτής της Γέννησης. Και ακόµη, η «Γέννηση του Χριστού» του Γιάννη Τσαρούχη (1946) είναι ένα από τα πρώτα έργα του Ελληνα ζωγράφου, µε το οποίο ήδη συνδυάζει την παράδοση της ελληνικής Τέχνης µε τις επιρροές από τη ∆ύση και το µοντέρνο κίνηµα - ένα κοµψοτέχνηµα, που εκτίθεται στην Εθνική Πινακοθήκη.
Η σύνθεση χαρακτηρίζεται από τη χρήση έντονων χρωµάτων και απλότητας στη διαµόρφωση των µορφών, που προσδίδουν στον πίνακα µια αίσθηση ιερότητας και µυστηρίου, διατηρώντας όµως τη µοντέρνα αίσθηση της εποχής του. Παράλληλα, η τοποθέτηση των µορφών και οι γραµµές δηµιουργούν µια αίσθηση αρµονίας και γαλήνης - άλλωστε, τα Χριστούγεννα είναι µια γιορτή χαράς, ελπίδας και αισιοδοξίας...
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Απογευματινή
Η «Γέννηση του Χριστού» του Τζιότο αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά έργα του καλλιτέχνη, ο οποίος, στα τέλη του Μεσαίωνα, προετοίµασε µε την πρωτοποριακή του τέχνη την Αναγέννηση. Το έργο αποτελεί µέρος της διάσηµης σειράς τοιχογραφιών στο παρεκκλήσι Scrovegni, στην Πάντοβα της Ιταλίας. Το παρεκκλήσι ανατέθηκε από έναν πλούσιο τραπεζίτη, τον Enrico Scrovegni, ως εξιλέωση για τις αµαρτίες της οικογένειάς του. Κανείς δεν γνωρίζει τι διέπραξε αυτή η οικογένεια, αλλά εάν κρίνουµε από το αποτέλεσµα, πρέπει να ήταν κάτι πολύ κακό, αφού µε τα χρήµατά τους ο Τζιότο -µεταξύ 1304 και 1306- έκανε µία καλλιτεχνική υπερπαραγωγή. Σήµερα, η «Γέννηση του Χριστού» και οι υπόλοιπες τοιχογραφίες του παρεκκλησίου Scrovegni είναι επισκέψιµες και αποτελούν µνηµείο Παγκόσµιας Πολιτιστικής Κληρονοµιάς της UNESCO.
Οι Μάγοι µε τα δώρα και ένας ηµιτελής Ντα Βίντσι
Η «Προσκύνηση των Μάγων» (1475) του Σάντρο Μποτιτσέλι είναι από τα πιο γνωστά έργα του µεγάλου Ιταλού αναγεννησιακού ζωγράφου. Και αυτό το έργο ανατέθηκε από έναν τραπεζίτη, τον Giovanni di Zanobi del Lama, για το παρεκκλήσι στην εκκλησία Santa Maria Novella, στη Φλωρεντία. Αν και η Προσκύνηση των Μάγων ήταν ένα ιδιαίτερα δηµοφιλές θρησκευτικό θέµα εκείνης της εποχής, το έργο συνδέεται στενά µε την οικογένεια των Μεδίκων, τους ισχυρούς πάτρονες της Φλωρεντίας. Μάλιστα, τα µέλη της οικογένειας παρουσιάζονται µέσα στη σύνθεση ως... οι Τρεις Μάγοι και οι ακόλουθοί τους. Τα πλούσια χρώµατα και οι εκλεπτυσµένες αποχρώσεις αποπνέουν την αίσθηση του µεγαλείου και της ιερότητας της σκηνής, µε το έργο να βρίσκεται στην Πινακοθήκη Ουφίτσι. Αλλά και «Τα Θεοφάνια» (µεταξύ 1474 και 1500) του Ιερώνυµου Μπος έχουν θέµα την Προσκύνηση των Μάγων, από τα πιο ιδιαίτερα και αινιγµατικά έργα του σπουδαίου Ολλανδού ζωγράφου, αλλά και του ύστερου Μεσαίωνα. Το έργο, που βρίσκεται στο Μουσείο Πράντο στη Μαδρίτη, µέσα από την εικονογραφία του αποκαλύπτει την ασύλληπτη φαντασίατου Μπος και την ικανότητά του να συνδυάζει τη θρησκευτική θεµατολογία µε µια πληθώρα συµβολικών στοιχείων.Υπάρχει, όµως, και ένας ηµιτελής πίνακας του Λεονάρντο ντα Βίντσι, «Η Προσκύνηση των Μάγων» (µεταξύ 1481 και 1482), που του παραγγέλθηκε από µοναχούς ενός µοναστηριού κοντά στη Φλωρεντία, αλλά ο ζωγράφος δεν το ολοκλήρωσε, καθώς το 1482 µετακόµισε στο Μιλάνο. Αλλά, παρ’ όλ’ αυτά, το έργο έστω και ανολοκλήρωτο είναι ένα κοµψοτέχνηµα - τι άλλο θα ήταν άλλωστε! Ο πίνακας εκτίθεται στην Πινακοθήκη Ουφίτσι στη Φλωρεντία και αποκαλύπτει την τεχνική δεξιοτεχνία του Λεονάρντο, ιδιαίτερα στη χρήση της προοπτικής και του φωτός. Το ίδιο θέµα πραγµατεύεται και το περίφηµο έργο του Φλαµανδού ζωγράφου Πίτερ Μπρίγκελ του πρεσβύτερου, «Η Προσκύνηση των Μάγων» (1564), ενός από τους σηµαντικότερους εκπροσώπους της φλαµανδικής Αναγέννησης. Αλλά ο πίνακας -που βρίσκεται στο Μουσείο Βασίλισσας Σοφίας στη Μαδρίτη- πρωτοτυπεί, µε τη σκηνή των Μάγων να είναι τοποθετηµένη σε ένα καθηµερινό φλαµανδικό τοπίο, ενσωµατώνοντας σκηνές και χαρακτήρες από τη ζωή του 16ου αιώνα.
Απ’ την άλλη, η «Γέννηση» (1608) του Ρούµπενς αποτελεί ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά έργα της µπαρόκ τέχνης. Σε αυτό, ο ζωγράφος χρησιµοποιεί το φως µε δραµατικό τρόπο, µε τη µορφή του βρέφους να ακτινοβολεί, φωτίζοντας τα πρόσωπα γύρω του. Ετσι, ο Ρούµπενς τονίζει τη θεϊκή φύση του Ιησού και δηµιουργεί µια έντονη εσωτερική συγκίνηση. Αν και το αρχικό έργο έχει χαθεί, πολλά από τα προσχέδια και οι µετέπειτα εκδοχές του βρίσκονται σήµερα σε µεγάλα µουσεία, όπως το Πράντο στη Μαδρίτη και το Musée des Beaux-Arts στις Βρυξέλλες.
Οσο για την «Προσκύνηση των Ποιµένων» (1609), ένα από τα πιο γνωστά θρησκευτικά έργα του Καραβάτζο, δηµιουργήθηκε κατά την τελευταία περίοδο της ζωής του καλλιτέχνη, όταν το είχε σκάσει στη Σικελία. Ο µεγαλοφυής καλλιτέχνης ήταν καταζητούµενος, καθώς είχε καταδικαστεί ερήµην στη Ρώµη για... φόνο. Οντας εξόριστος, η ζωή του ήταν γεµάτη ένταση και αγωνία - φοβόταν για τη ζωή του! Αυτά, ωστόσο, τα συναισθήµατα αντανακλώνται στο ύφος του έργου, που χαρακτηρίζεται από σκοτεινές αποχρώσεις και βαθιά συναισθηµατική φόρτιση, µε τη ζωή και την Τέχνη να αλληλεπιδρούν -στην προκειµένη περίπτωση- απολύτως δηµιουργικά. Το σπουδαίο αυτό έργο, που εκτίθεται στο Μουσείο Περιφέρειας της Μεσίνας, συνέβαλε ιδιαίτερα στη διαµόρφωση του θρησκευτικού ρεαλισµού.
Αλλά είναι η «Λατρεία των Ποιµένων» (1646) του Ρέµπραντ που για πολλούς είναι το πλέον αριστουργηµατικό δείγµα της µπαρόκ Τέχνης. Το έργο ολοκληρώθηκε κατά τη Χρυσή Εποχή της ολλανδικής ζωγραφικής, όταν η θρησκευτική τέχνη είχε υπεισέλθει σε πιο ανθρώπινα και συναισθηµατικά θέµατα, σε αντίθεση µε τις αυστηρές εικονογραφικές παραδόσεις του Μεσαίωνα. Ο Ρέµπραντ χρησιµοποιεί την τεχνική του chiaroscuro (φως και σκιά), µε το Θείο Βρέφος να φωτίζει τη σκηνή.
Το φως τονίζει τη θεϊκή υπόσταση του Ιησού, ενώ οι σκιές γύρω από τους παρευρισκόµενους ενισχύουν τη δραµατικότητα και οι µορφές των ποιµένων είναι αποτυπωµένες ρεαλιστικά µε έντονες εκφράσεις ευλάβειας και δέους, καθιστώντας τη σκηνή ασυνήθιστα συγκινητική. Σήµερα, το έργο βρίσκεται στο Μουσείο Alte Pinakothek του Μονάχου.
Η ευλαβική σαγήνη του Θεοτοκόπουλου
Η «Γέννηση του Χριστού» (1614) του ∆οµήνικου Θεοτοκόπουλου (Ελ Γκρέκο) είναι ένα από τα τελευταία αριστουργήµατα του σηµαντικότερου Ελληνα ζωγράφου όλων των εποχών, το οποίο ολοκληρώθηκε λίγο πριν από τον θάνατό του. Το έργο φιλοτεχνήθηκε για έναν ναό στο Τολέδο, αλλά σήµερα εκτίθεται στο Μουσείο Πράντο.
Αναµφίβολα, ένα µεγαλειώδες δηµιούργηµα που αναδεικνύει τον συνδυασµό βυζαντινής παράδοσης, αναγεννησιακής επιρροής και του ιδιαίτερου εκφραστικού ύφους του Ελ Γκρέκο. Λέγεται ότι το έργο δηµιουργήθηκε για τον χώρο ταφής του καλλιτέχνη, καθώς συνδέεται µε το πνευµατικό του όραµα για την Τέχνη και τη ζωή.
Σε κάθε περίπτωση, το έργο αποτελεί ορόσηµο στη θρησκευτική ζωγραφική, παραµένοντας ένα από τα πιο καθηλωτικά έργα για τη γέννηση του Χριστού.
Αλλά και «Η Προσκύνηση των Ποιµένων» (1612-1614) αποτελεί κορυφαίο επίτευγµα του ∆οµήνικου Θεοτοκόπουλου, συνδυάζοντας µοναδικά τη βυζαντινή και την αναγεννησιακή Τέχνη µε µια έντονη µυστικιστική διάσταση. Το έργο -που επίσης βρίσκεται στο Μουσείο Πράντο- είναι µία από τις ύστατες δηµιουργίες του. Εδώ, οι µορφές είναι παραµορφωµένες και ανυψωµένες, κάτι που είναι χαρακτηριστικό του ύφους του Ελ Γκρέκο, µε το έργο να αποκαλύπτει την αναζήτηση της πνευµατικότητας και της θείας διάστασης στην τέχνη του ζωγράφου - µια πτυχή που επηρέασε σηµαντικά την Τέχνη των µεταγενέστερων αιώνων.
Χριστούγεννα στην ελληνική ζωγραφική
Και βέβαια, εκτός από τον Θεοτοκόπουλο που προηγήθηκε κατά πολύ της εποχής του (σε παγκόσµια κλίµακα), ουκ ολίγοι κλασικοί, πια, Ελληνες ζωγράφοι έχουν αποτυπώσει σκηνές από τη Γέννηση του Χριστού, τις παραδοσιακές γιορτές και την έντονη λαϊκή παράδοση. Ισως το πλέον φηµισµένο συναφές έργο είναι τα «Κάλαντα» (1872), µια από τις πιο αγαπηµένες δηµιουργίες του πρωτοπόρου ρεαλιστή ζωγράφου Νικηφόρου Λύτρα, η οποία σήµερα βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη. Στο κέντρο της σύνθεσης, µια οµάδα παιδιών ντυµένων µε παραδοσιακές φορεσιές λέει τα κάλαντα σε µια οικογένεια. Η σκηνή αυτή εκφράζει την παιδική αθωότητα και τη χαρά, την έννοια της λαϊκής χριστιανικής παράδοσης, της οικογενειακής ζεστασιάς και της γιορτής, προσδίδοντας στο έργο µια βαθιά αίσθηση ελληνικότητας.
Το έργο, πάλι, του Νίκου Εγγονόπουλου «Η Γέννηση του Χριστού» (1950) αποτελεί ένα υπέροχο δείγµα της µετάβασης του καλλιτέχνη από τον ρεαλισµό και την παραδοσιακή εκκλησιαστική τέχνη σε πιο αφηρηµένα, σουρεαλιστικά µοτίβα - ένα έργο που ανήκει σε ιδιωτική συλλογή. Εδώ, αντί για µια παραδοσιακή σκηνή µε
τον Χριστό βρέφος στην αγκαλιά της Παναγίας, ο Εγγονόπουλος χρησιµοποιεί έντονα γεωµετρικά σχήµατα.
Η χρήση ζωντανών χρωµάτων και αφαιρετικών µορφών προσδίδει έναν ονειρικό και µυστηριώδη τόνο και µια αίσθηση υπερβατικότητας στην εικόνα, που απηχεί ιδανικά τη θρησκευτική και συµβολική διάσταση της γιορτής της Γέννησης. Και ακόµη, η «Γέννηση του Χριστού» του Γιάννη Τσαρούχη (1946) είναι ένα από τα πρώτα έργα του Ελληνα ζωγράφου, µε το οποίο ήδη συνδυάζει την παράδοση της ελληνικής Τέχνης µε τις επιρροές από τη ∆ύση και το µοντέρνο κίνηµα - ένα κοµψοτέχνηµα, που εκτίθεται στην Εθνική Πινακοθήκη.
Η σύνθεση χαρακτηρίζεται από τη χρήση έντονων χρωµάτων και απλότητας στη διαµόρφωση των µορφών, που προσδίδουν στον πίνακα µια αίσθηση ιερότητας και µυστηρίου, διατηρώντας όµως τη µοντέρνα αίσθηση της εποχής του. Παράλληλα, η τοποθέτηση των µορφών και οι γραµµές δηµιουργούν µια αίσθηση αρµονίας και γαλήνης - άλλωστε, τα Χριστούγεννα είναι µια γιορτή χαράς, ελπίδας και αισιοδοξίας...
*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Απογευματινή
