Σήμερα, Πέμπτη 30 Ιανουαρίου, η Εκκλησία γιορτάζει τους Τρεις Ιεράρχες, τους προστάτες των Γραμμάτων.

*Διαβάστε ακόμα: Τριών Ιεραρχών: Τι ισχύει σήμερα για τα σχολεία, ανήμερα της μεγάλης γιορτής


Ποιοι ήταν οι τρεις Ιεράρχες και γιατί τους τιμάμε

Με τον όρο Τρεις Ιεράρχες, αναφερόμαστε συνοπτικά στους τρεις επιφανείς Αγίους και θεολόγους, Βασίλειο τον Μέγα, Ιωάννη τον Χρυσόστομο και Γρηγόριο τον Ναζιανζηνό.

Για τη σοφία τους και τη χριστιανική τους ζωή, η Ορθόδοξη Εκκλησία τους ονόμασε αγίους και γιορτάζουν ο καθένας ξεχωριστά. Αλλά επειδή δημιουργήθηκε μια διαφωνία μεταξύ των χριστιανών για το ποιος από τους τρεις πρόσφερε τα περισσότερα, αποφασίστηκε και καθιερώθηκε από τα τέλη του 4ου αιώνα να υπάρχει και για τους τρεις μια κοινή γιορτή στις 30 Ιανουαρίου κάθε έτους.

Μεγάλη ομάδα πιστών, αλλά και ιερωμένων, χωρίστηκαν στα τρία, ανάλογα με το ποιον από τους τρεις ιεράρχες θεωρούσαν πιο σημαντικό. Ετσι δημιουργήθηκαν οι Ιωαννίτες, οι Γρηγορίτες και οι Βασιλείτες. Προς εκτόνωση των φατριασμών στους κόλπους της Ορθόδοξης Εκκλησίας και ενώ ο κάθε ένας από τους τρεις Πατέρες της Ορθόδοξης Εκκλησίας είχε τη δική του γιορτή, ο λόγιος και Μητροπολίτης Ευχαΐτων Ιωάννης Μαυρόποδας (1000 – 1070), εισήγασε στην εκκλησία την εορτή των Τριών Ιεραρχών.

Aυτό που ενώνει τους τρεις Ιεράρχες, τον Μέγα Βασίλειο, τον Γρηγόριο τον Θεολόγο και τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο είναι πως και οι τρεις έδωσαν θεολογική μάχη υπέρ της τριαδικής υπόστασης του Θεού, η οποία κατά την εποχή που έζησαν αμφισβητήθηκε έντονα από τον Αρειο και τους υποστηρικτές του. Κοινή πορεία φαίνεται πως είχαν οι Τρεις Ιεράρχες καθώς γεννήθηκαν πέριξ της περιοχής της Καππαδοκίας, έζησαν την ίδια χρονική περίοδο, έκαναν παρόμοιες σπουδές – σπούδασαν και οι τρεις φιλοσοφία και ρητορία – είχαν κοινούς δασκάλους, μαχήθηκαν τον Αρειανισμό, ανέπτυξαν φιλία μεταξύ τους και έζησαν ασκητικό βίο.

Τα ονόματα που γιορτάζουν σήμερα είναι τα εξής:
• Αρχοντής, Αρχοντίων, Αρχοντίωνας, Αρχοντία, Αρχοντή, Αρχοντούλα, Αρχόντισσα, Αρχόντω
• Μαύρος, Μαυρουδής, Μαυροειδής, Μαυρέτα
• Χρυσή, Χρύσα, Χρυσαλία, Χρυσαυγή, Χρυσούλα,
• Σήλια, Χρυστάλλα, Χρυσταλλία
• Αύρα


Οι Τρεις Ιεράρχες

Η Χριστιανική Εκκλησία τιμά από κοινού τους τρεις Μεγάλους Πατέρες και Οικουμενικούς Δασκάλους, τον Μέγα Βασίλειο, τον Γρηγόριο τον Θεολόγο και τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο. Στην Ελλάδα τιμώνται ως προστάτες της εκπαίδευσης και των γραμμάτων. Η πρώτη φορά που εορτάστηκαν με αυτήν την ιδιότητα ήταν στις 30 Ιανουαρίου του 1842. Ενα χρόνο νωρίτερα και συγκεκριμένα στις 9 Αυγούστου 1841 το Ακαδημαϊκό Συμβούλιο του Οθωνείου Πανεπιστημίου (πρόκειται για το σημερινό Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών – ΕΚΠΑ), ανακήρυξε προστάτες των Ελληνικών Γραμμάτων και της Εκπαίδευσης τους Τρεις Ιεράρχες.

Η εορτή των Τριών Ιεραρχών εισήχθη στην εκκλησία στα μέσα του 11ο αιώνα από τον λόγιο και μητροπολίτη Ευχαΐτων Ιωάννη Μαυρόποδα (1000-1070), επί αυτοκράτορος Κωνσταντίνου Θ’ του Μονομάχου (1000-1055).

Σκοπός του Μαυρόποδα ήταν να παρουσιάσει τις τρεις εξέχουσες αυτές προσωπικότητες της Χριστιανοσύνης ως τους κατ’ εξοχήν υπερμάχους του τριαδικού δόγματος και να δώσει τέλος στον φατριασμό που σοβούσε στο σώμα της εκκλησίας για το ποιος από τους τρεις ιεράρχες είναι ο σπουδαιότερος. Είναι χαρακτηριστικό ότι την εποχή εκείνη μεγάλος αριθμός ιερωμένων και πιστών είχαν χωριστεί σε τρεις ομάδες: τους Ιωαννίτες, τους Γρηγορίτες και τους Βασιλείτες.

Η εορτή των Τριών Ιεραρχών, εκτός από τον εκκλησιαστικό χαρακτήρα, έχει και εκπαιδευτικό στα καθ’ ημάς. Θεωρείται ως η εορτή των ελληνικών γραμμάτων, καθόσον οι Τρεις Ιεράρχες συνετέλεσαν στην ανάπτυξη της χριστιανικής διδασκαλίας, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των αρχαίων ελληνικών γραμμάτων.

Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της εορτής των Τριών Ιεραρχών καθιερώθηκε στις 9 Αυγούστου του 1841 από το ακαδημαϊκό συμβούλιο του Οθωνείου Πανεπιστημίου (νυν Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών) και πρωτογιορτάστηκε στις 30 Ιανουαρίου του 1842. Τα επόμενα χρόνια, ο εορτασμός επεκτάθηκε σ’ όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.