Υπόθεση Οτσαλάν: Το θρίλερ της απαγωγής που τελείωσε στο Ιμραλί και η παράδοση των όπλων

Τα πρωινά στο νησάκι του Ιμραλί, ειδικά τον χειμώνα, είναι παγωμένα από τους αέρηδες που ενίοτε το χτυπάνε μανιασμένα, κάτι όμως που δεν απασχολεί τον μοναδικό κάτοικο του νησιού. Ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν, στα 75 του χρόνια πια, μετράει 26 χρόνια φυλάκισης στο νησάκι των 7 τετραγωνικών χιλιομέτρων, όπου είναι ο μοναδικός κρατούμενος.

Πριν από αυτόν είχε ζήσει το δικό του «Εξπρές του μεσονυκτίου» ο Αμερικανός Μπίλι Χέιζ, η περιπέτεια του οποίου έγινε ταινία από τον Ολιβερ Στόουν. Το κάλεσμα του «Απο» στους Κούρδους αγωνιστές του ΡΚΚ προ ημερών να παραδώσουν τα όπλα τους αποτελεί ένα ιστορικό είδος συμβιβασμού και μια ξεκάθαρη προσωπική του ήττα σε ό,τι αφορά τις θέσεις του. Το έπραξε ελπίζοντας πλέον σε μια καλύτερη τύχη για τον εαυτό του και αφού αποδείχθηκε ότι η ένοπλη πάλη των Κούρδων ανταρτών δεν καλυτέρεψε καθόλου τις ζωές των συμπατριωτών τους.

Το αποτέλεσμα ήταν το ακριβώς αντίθετο από αυτό που ονειρεύονταν, αφού, εκτός από τους χιλιάδες νεκρούς, το τουρκικό κράτος προχώρησε σε πολύ σκληρά μέτρα καταστολής. Παρόλο που το ΡΚΚ δηλώνει έτοιμο να πειθαρχήσει στις εντολές του «Απο», ακόμα και έμπειροι αναλυτές του Κουρδικού δεν είναι σε θέση να γνωρίζουν αν αυτό θα γίνει απο δεκτό από όλους τους μαχητές. Αυτούς που εδώ και μισό αιώνα πολεμούσαν ακόμα και όταν ο ηγέτης τους συνελήφθη τέτοιες μέρες πριν από 26 χρόνια στο Ναϊρόμπι της Κένυας. Εκεί όπου στις 16 Φεβρουαρίου του 1999 γράφτηκε το τέλος ενός κατασκοπευτικού θρίλερ, το οποίο είχε αρχίσει τέσσερις μήνες πριν και η Ελλάδα έπαιξε έναν πρωταγωνι στικό ρόλο που δεν ξέχασε κανείς.

Η αρχή του θρίλερ της υπόθεσης Οτσαλάν

Εκείνο το μουντό πρωινό της 9ης Οκτωβρίου του 1998, ένας άνδρας παραδίδει το διαβατήριό του για έλεγχο στο γκισέ του Αεροδρομίου της Δαμασκού, ήρεμος και σχεδόν χαμογελαστός. Ο αστυνομικός ελέγχει το όνομα Αμπντουλάχ Σαρικούρτ που αναγρά φεται στο ταξιδιωτικό έντυπο και συγκρίνει τη φωτογραφία με τον άνδρα που στέκεται μπροστά του. Το σφραγίζει, του το δίνει και ο τελευταίος απομακρύνεται για την αίθουσα αναχωρή σεων και την πύλη από όπου θα αναχωρή σει η πτήση Δαμασκός-Στοκχόλμη, με εν διάμεσο σταθμό την Αθήνα. Χωρίς να το γνωρίζει, ο Σύρος αστυνομικός «σφραγίζει» ταυτόχρονα με τη βίζα εξόδου και τη μοίρα του Αμπντουλάχ Σαρικούρτ, το διαβατήριο του οποίου είναι πλαστό, όπως και το επίθε το που αναγράφεται σε αυτό.

Ο άνδρας που λίγες ώρες αργότερα προσγειώνεται στην Αθήνα μαζί με άλλα τρία άτομα είναι ο κυνηγημένος ηγέτης του PΚΚ, Αμπντουλάχ Οτσαλάν. Εκεί, στις αίθουσες του παλιού ανατολικού αεροδρομίου, αρ χίζει το θρίλερ που τελείωσε τον Φεβρουά ριο του 1999 σε ένα άλλο αεροδρόμιο, αυτό του Ναϊρόμπι, όταν ο Οτσαλάν «επιβιβάζε ται» σε ένα μικρό learjet, που περίμενε με τις μηχανές αναμμένες. Μόλις μπήκε μέσα, ένα κλιμάκιο πρακτόρων της ΜΙΤ έπεσε πάνω του και ο ταγματάρχης Αμπντουλάχ Σοϊλουόγλου, που ήταν ο επικε φαλής του, είπε την περίφημη φράση: «Κα λώς ήρθες πίσω στην πατρίδα».

Στις 16 Φεβρουαρίου 1999 γράφτηκε το τέλος ενός κατασκοπευτικού θρίλερ που είχε αρχίσει 4 μήνες πριν και η Ελλάδα είχε πρωταγωνιστικό ρόλο

Ο κυνηγημένος Οτσαλάν βραδυφλεγής βόμβα στα χέρια της δικής μας ΕΥΠ

Ομως εκείνο το πρωί του Οκτωβρίου στην Αθήνα ο Οτσαλάν είναι ένας «κυνηγημένος», που προσγειώνεται σαν βραδυφλεγής βόμβα στα χέρια της δικής μας ΕΥΠ. Ο τότε αρχηγός της, Χαράλαμπος Σταυρα κάκης, είναι αυτός που ενημερώνει τον απο σπασμένο στην υπηρεσία ταγματάρχη Σάβ βα Καλεντερίδη ότι ο Οτσαλάν έρχεται στην Αθήνα. Οι δύο άνδρες πάνε μαζί στο αερο δρόμιο και ο Καλεντερίδης, που ήξερε προ σωπικά τον Οτσαλάν, τον αναγνωρίζει στην αίθουσα αφίξεων, μιλάει για λίγα λεπτά μαζί του και ενημερώνει τον αρχηγό του. Ο ηγέ της του PKK μαζί με τη συνοδεία του οδη γούνται σε ειδικό δωμάτιο, που «στεγανο ποιείται» από πράκτορες της ΕΥΠ, και εκεί αρχίζει ένα σκληρό διαπραγματευτικό παζά ρι ανάμεσα στον «Απο» και τον Σταυρακάκη. Ο πρώτος λέει ότι ήρθε με την έγκριση της ελληνικής κυβέρνησης -κάτι που δεν ήταν αλήθεια- και ο αρχηγός της ΕΥΠ του ξεκα θαρίζει ότι η παρουσία του προκαλεί μείζον πρόβλημα στην ηγεσία της χώρας. Επειτα από ώρες έντονων συζητήσεων, οι Κούρδοι συνοδοί του, που αναζητού σαν εναλλακτικές, κανονίζουν να ταξιδέψει ο Οτσαλάν στην Ρωσία χάρη σε μια πρό σκληση του Αλεξέι Μιτροφάνοφ της ρωσι κής Δούμας.

Ο Καλεντερίδης τον ακολου θεί σε αυτό το ταξίδι έπειτα από αίτημα του «Απο», στο οποίο συναινεί ο Σταυρακάκης και δένει έκτοτε τη μοίρα του με αυτήν του Κούρδου ηγέτη. Ο τελευταίος θα παραμεί νει για λίγο μόνο διάστημα στη Ρωσία και μετά θα μεταβεί στην Ιταλία, όμως τελικά ούτε εκεί θα βρει ησυχία, αφού οι Τούρκοι πιέζουν αφόρητα την κυβέρνηση Ντ' Αλέ μα να τον διώξει. Ο τότε υπουργός Προεδρίας της κυβέρ νησης Σημίτη, Αλέκος Παπαδόπουλος, του στέλνει μέσω του καθηγητή της Παντείου Χριστόφορου Γιαλλουρίδη ένα πολύ σημα ντικό μήνυμα. Σύμφωνα με τον Παπαδόπου λο, ο Οτσαλάν δεν έπρεπε να φύγει επ' ουδε νί από την Ιταλία, αφού κατά τη γνώμη του και σύμφωνα με την πληροφόρηση που είχε από τη CIA, όποιο αεροπλάνο σηκωθεί από τη Ρώμη θα καταλήξει στην Αγκυρα. Επειτα από έναν μήνα παραμονής στη Μό σχα και δύο μήνες στην Ιταλία, ο Οτσαλάν πετάει ξανά για τη Μόσχα και μετά στην Αγία Πετρούπολη, αλλά οι Ρώσοι πλέον δεν επι θυμούν την παραμονή του. Ετσι, παίρνει την απόφαση να έρθει ξανά στην Ελλάδα...

Από την Αθήνα στο Ναϊρόμπι

Την Παρασκευή 29 Ιανουαρίου του 1999, το αεροπλάνο που μεταφέρει τον Οτσα λάν και τη συνοδεία του από την Αγία Πε τρούπολη προσγειώνεται ξανά στο ανατο λικό αεροδρόμιο. Μετά τις πρώτες ώρες και την προσωρινή εγκατάσταση του ηγέτη των Κούρδων στο σπίτι του Αντώνη Ναξάκη, ο οποίος έπαιξε σημαίνοντα ρόλο στη δεύτερη άφιξή του, αρχίζουν ξανά οι πιέσεις από τον Σταυρακάκη να φύγει ο Οτσαλάν από την Ελλάδα. Την ίδια στιγμή, η ΜΙΤ ενημερώνε ται πιθανότατα από τον σταθμό της CIA στην Αθήνα ότι ο Οτσαλάν βρίσκεται στην Ελλά δα και παρακολουθεί πλέον στενά τις καται γιστικές εξελίξεις.

Οταν ο Χαράλαμπος Σταυρακάκης προτείνει στον ηγέτη των Κούρδων να πετάξει για την Κένυα, ξεκινάει το κατασκοπευτικό θρί λερ με τις πολιτικές προεκτάσεις που σημά δεψε τη χώρα. Οι απονενοημένες ενέργειες της πολιτικής ηγεσίας στέλνουν αρχικά τον Οτσαλάν πίσω στη Ρωσία, που δεν τον δέ χεται στο έδαφός της. Μαζί με τον Σάββα Καλεντερίδη και τους ανθρώπους του επι στρέφει στην Αθήνα στις 3 και μισή τα ξημε ρώματα της 1ης Φεβρουαρίου. Επειτα από δύο ώρες αναχωρεί ξανά με εντολή του αρχηγού της ΕΥΠ και προσγειώ νεται στην Κέρκυρα, με τον Καλεντερίδη να μη ρωτάει τίποτε και απλά να εκτελεί εντολές. Ενα αυτοκίνητο τους οδηγεί στον σταθμό της ΕΥΠ που υπάρχει στο νησί, ενώ το νέο έχει ήδη αρχίσει να κυκλοφορεί σε κανάλια και εφημερίδες. Παρά τις συνεχείς πιέσεις να μεταβεί στην Κέ νυα, ο Οτσαλάν το σκέφτεται, αφού η συγκε κριμένη χώρα είναι άντρο πρακτόρων της CIA και του FBI λόγω των τρομοκρατικών ενεργειών κατά των ΗΠΑ που είχαν λάβει χώρα.

Οταν ο Σταυρακάκης λέει στον Καλε ντερίδη να πείσει τον «Απο», τονίζει στον ταγ ματάρχη ότι το ελληνικό κράτος εγγυάται για τη ζωή του και έτσι ο Οτσαλάν λέει το «ναι». Εν τω μεταξύ, οι δημοσιογράφοι και τα κα νάλια σπεύδουν στην Κέρκυρα για το με γάλο «λαβράκι» και o αποσπασμένος στην ΕΥΠ αστυνόμος Τζοβάρας, που βρίσκεται στο νησί, διατάζει συσκότιση του αεροδρο μίου, με αποτέλεσμα το περίφημο ατύχημα στο φτερό του Falcon. Τελικά η απογείωση θα γίνει λίγες ώρες αργότερα από τον Αρα ξο με άλλο αεροσκάφος, το οποίο στις 2 Φε βρουαρίου του 1999 προσγειώνεται στο Αε ροδρόμιο Jomo Kenyatta του Ναϊρόμπι. Η αντίστροφη μέτρηση για το τέλος μόλις έχει αρχίσει...

Έγκλημα και τιμωρία 

Ο τότε πρέσβης της Ελλάδας στην Κένυα εί ναι ο Γιώργος Κωστούλας, ο οποίος περιμέ νει κάποιον υψηλό Σέρβο αξιωματούχο για ολιγοήμερη φιλοξενία, κατά παράκληση του Θεόδωρου Πάγκαλου. Το πρώτο σοκ έρχεται όταν αντικρίζει τον Ελ ληνα πράκτορα, που του συστήνεται: «Καλε ντερίδης Σάββας, ταγματάρχης του Ελληνι κού Στρατού, αποσπασμένος στην Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών». Πριν προλάβει να συνέλθει, ο μυστακοφό ρος πράκτορας του συστήνει τον Αμπντου λάχ Οτσαλάν και από εκείνη τη στιγμή ξεκι νάει ένα αλλοπρόσαλλο δράμα. Ενα δράμα στο οποίο εμπλέκονται άμεσα οι δύο διπλω μάτες και ο πράκτορας της ΕΥΠ, με κύριους πρωταγωνιστές τον Θ. Πάγκαλο, τον αρχη γό της ΕΥΠ και κάποιους επιτελικούς, που δί νουν εντολές από την Αθήνα. Παρά το γεγονός ότι οι πρώτες δύο ημέρες κυλούν ήρεμα, σύντομα αρχίζουν τα όργα να. Οι Κενυάτες ζητούν από τον Κωστούλα να δει τον γραμματέα του υπουργείου Εξω τερικών Καθουρίμα, ενώ ο γραμματέας της αμερικανικής πρεσβείας τηλεφωνεί στον γραμματέα της δικής μας πρεσβείας, Δια κοφωτάκη, και του ζητάει συνάντηση.

Ο Κα λεντερίδης μεταβαίνει στο αεροδρόμιο για να πετάξει προς Νότιο Αφρική, αλλά παρε μποδίζεται ευγενικά και με συνεχείς ελέγχους χάνει τελικά το αεροπλάνο. Η πίεση εντείνε ται όταν ο Παπαϊωάννου -στενός συνεργά της του Πάγκαλου- ζητάει από τον Καλεντε ρίδη να πει στον Οτσαλάν να εγκαταλείψει την πρεσβευτική κατοικία χωρίς καμία εγγύ ηση για τη ζωή του και να πάει όπου θέλει. Ο Κούρδος ηγέτης, αναφερόμενος στην Ελ λάδα, κάνει λόγο για κράτος-κωμωδία και ζητάει επίσημα πολιτικό άσυλο, προκαλώ ντας πανικό στην κυβέρνηση. Με εξαίρεση το Σαββατοκύριακο 6-7 Φε βρουαρίου και τις δύο επόμενες ημέρες ένταση ανεβαίνει συνεχώς, για να κορυφω θεί στις 13 Φεβρουαρίου. Ο Σταυρακάκης είναι εκτός εαυτού. Ζητάει τηλεφωνικά από τον Καλεντερίδη να πετάξει έξω τον Οτσα λάν και τη συνοδεία του και, όταν ο πράκτο ρας της ΕΥΠ επικαλείται αδυναμία εκτέλε σης της εντολής του, ξεσπάει λέγοντάς του ότι δεν εφαρμόζει και δεν εκτελεί τις εντο λές.

Τρεις υπουργοί και ο αστυνόμος Μιχά λης Τζοβάρας ουρλιάζουν για άμεση εκδίω ξη του «Απο» από την πρεσβεία, με έναν από αυτούς να χρησιμοποιεί ακόμα και φράσεις πεζοδρομίου. Οταν ο Παπαϊωάννου ζητάει από τον Κωστούλα να προσλάβει ντόπιους μπράβους για να γίνει η δουλειά, ο τελευταί ος μένει άφωνος και αρνείται κατηγορηματι κά να κάνει κάτι τέτοιο. Η ΕΥΠ θα στείλει τελι κά τέσσερις άνδρες της εν είδει «θιάσου» για να προχωρήσουν στην εκδίωξη του Οτσα λάν από την ελληνική πρεσβεία, με επικεφα λής τον αστυνόμο Μπόμπο

Η απαγωγή του «Απο»

Ο τελευταίος θα διαπιστώσει αμέσως μό λις φτάνει και μετά την ενημέρωσή του από τον Καλεντερίδη ότι μια τέτοια επιχείρηση θα είχε ολέθρια αποτελέσματα, ενώ ενημερώνει τον πρέσβη ότι θα πρέπει να του βρει όπλα και λεφτά. Ενημερώνει άμεσα τον Σταυρα κάκη και αποχωρεί με τους άνδρες του για το ξενοδοχείο του. Τελικά θα συλληφθεί από τις κενυατικές Αρχές ασφαλείας μαζί με τους υπόλοιπους του «θιάσου» και θα περά σουν κάποια δύσκολα 24ωρα στη φυλακή. Την ίδια στιγμή, οι Κενυάτες διαβεβαιώνουν ότι επιθυμούν να βοηθήσουν να εγκατα λείψει ο Οτσαλάν τη χώρα σε συνεργασία με την Ελλάδα και δίνουν τελεσίγραφο μέ χρι τις 5 και μισή το απόγευμα. Τονίζουν ότι, αν δεν γίνει αυτό, την ευθύνη για τα όσα θα συμβούν τη νύχτα θα έχουν η Ελλάδα και ο «Απο», ο οποίος, όταν ενημερώνεται και παρά τις αντιρρήσεις των δικών του, δέχεται τη μοιραία λύση.


Το κονβόι των αυτοκινήτων ετοιμάζεται, αλλά οι Κενυάτες δεν επιτρέπουν στους Κω στούλα και Καλεντερίδη να μπουν στο αυτο κίνητο όπου επιβιβάζεται ο Κούρδος ηγέτης. Τελικά μπαίνουν σε άλλο και η διαδρομή για το αεροδρόμιο ξεκινάει. Κάποια στιγμή σε ένα φανάρι, το αυτοκίνητο με τον «Απο» εξα φανίζεται και όταν οι Καλεντερίδης-Κωστού λας φτάνουν, όλα έχουν πια δρομολογηθεί. Οι συνεργάτες του Οτσαλάν λένε στον Ελλη να πράκτορα ότι το αυτοκίνητο με τον ηγέτη τους μπήκε σε μια πύλη που οδηγεί στο εσω τερικό του αεροδρομίου. Ακολουθούν στιγμές απόγνωσης για όλους, ενώ ο πρέσβης που είχε μπει μέσα στο κτίριο βγαίνει λέγοντας στον Καλεντερίδη: «Σάββα, δεν υπάρχει τίποτε. Καλύτερα να μη ρωτάμε κανέναν και εξευτελιζόμαστε». Οταν επικοι νωνεί με την Αθήνα, η εντολή είναι να εξα φανιστούν και να παρατήσουν τους συντρό φους του Κούρδου ηγέτη εκεί, στη μέση του πουθενά. Προς τιμήν τους, δεν θα το κάνουν, αλλά θα επιστρέψουν μαζί τους στην πρε σβευτική κατοικία. Λίγο πριν απομακρυν θούν από το αεροδρόμιο, ο Καλεντερίδης βλέπει ένα μικρό αεροπλάνο να απογειώ νεται.

Η ώρα είναι 9 το βράδυ. Γυρίζει προς τον Κωστούλα και του λέει: «Αυτό το αερο πλάνο μεταφέρει τον "Απο". Ας ελπίσουμε να μην καταλήξει στην Αγκυρα». Την ίδια στιγ μή, οι πράκτορες της MIT με τις μπαλακλά βες βιντεοσκοπούσαν τον δεμένο Οτσαλάν, ο οποίος φαινόταν ήρεμος. Οπως έγινε γνω στό αργότερα, του είχαν χορηγήσει ηρεμιστι κά χάπια στο πιο πικρό ταξίδι της ζωής του, που συνεχίζεται έκτοτε πίσω από τα σίδε ρα ενός κελιού στο νησάκι Ιμραλί. Το μέρος όπου ολοκληρώθηκε με τον χειρότερο τρό πο το θρίλερ που άρχισε τον Οκτώβριο του 1998 σε μια αίθουσα αφίξεων του Ανατολι κού Αερολιμένα της Αθήνας.

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά» το Σάββατο 08.03.2025