Η Μεγάλη Παρασκευή αποτελεί την κορύφωση του Θείου Δράματος και την πιο πένθιμη ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδας για τη Χριστιανοσύνη. Είναι η ημέρα που αναπαριστά τη Σταύρωση του Ιησού Χριστού, τη δίκη από τον Πόντιο Πιλάτο και τη μαρτυρική πορεία προς τον Γολγοθά. Για τους πιστούς, η Μεγάλη Παρασκευή είναι ημέρα απόλυτης νηστείας, περισυλλογής και προσευχής, καθώς τιμούν τη θυσία του Θεανθρώπου.

Οι Ιερές Ακολουθίες της Μεγάλης Παρασκευής

Το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής τελείται η ακολουθία των Μεγάλων Ωρών και ακολουθεί ο Εσπερινός της Αποκαθηλώσεως, κατά τον οποίο ο Χριστός αποκαθηλώνεται από τον Σταυρό και τοποθετείται στον Επιτάφιο. Από τα ξημερώματα της ίδιας ημέρας, οι πιστοί στολίζουν τον Επιτάφιο με λουλούδια, προετοιμάζοντάς τον για την περιφορά.

Το βράδυ πραγματοποιείται η Ακολουθία του Επιταφίου Θρήνου, δηλαδή ο Όρθρος του Μεγάλου Σαββάτου, και ακολουθεί η περιφορά του Επιταφίου στους δρόμους, με τις καμπάνες να χτυπούν πένθιμα καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας. Λόγω του πένθιμου χαρακτήρα της ημέρας, δεν τελείται Θεία Λειτουργία ούτε ακόμη και η κατανυκτική Λειτουργία Προηγιασμένων Τιμίων Δώρων.

Η Νηστεία και οι Παραδόσεις της Μεγάλης Παρασκευής

Η νηστεία της Μεγάλης Παρασκευής είναι η αυστηρότερη του έτους. Οι πιστοί απέχουν ακόμα και από το λάδι, τιμώντας τα Πάθη του Χριστού. Σύμφωνα με τις ευαγγελικές περικοπές, ο Ιησούς σταυρώθηκε στις 9 το πρωί και το μαρτύριό του διήρκεσε 6 ώρες, μέχρι τις 3 το μεσημέρι, όταν παρέδωσε το πνεύμα λέγοντας «τετέλεσθαι».

Πολλοί πιστοί συνηθίζουν να πίνουν λίγο ξίδι εις ανάμνηση αυτού που προσφέρθηκε στον Ιησού κατά τη Σταύρωση. Επίσης, την ημέρα αυτή οι πιστοί επισκέπτονται τους τάφους των νεκρών συγγενών και φίλων, συνδέοντας το πένθος για τον Χριστό με το προσωπικό τους πένθος.

*Διαβάστε ακόμα: Τι τρώμε τη Μεγάλη Παρασκευή: Τρόφιμα που μπορούν να καταναλωθούν

Τι δεν κάνουμε τη Μεγάλη Παρασκευή - Οι λαϊκές δοξασίες και τα έθιμα

Οι παλαιότερες νοικοκυρές ολοκλήρωναν τις δουλειές του σπιτιού μέχρι αργά το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης, καθώς υπήρχε η πεποίθηση ότι «Τη Μεγάλη Παρασκευή δεν πρέπει να κάνουμε τίποτα, καμία δουλειά του σπιτιού». Μάλιστα, έβαφαν τα αυγά το απόγευμα της Μεγάλης Πέμπτης και τα έκρυβαν για να μην τα βρει η πένθιμη μέρα.

Μια διαδεδομένη δοξασία είναι ότι τη Μεγάλη Παρασκευή δεν κάνουμε μπάνιο, ένα βαθιά ριζωμένο έθιμο που μεταφέρεται από γενιά σε γενιά. Επίσης, σε πολλά χωριά οι άντρες απέφευγαν τα μαστορέματα και ιδιαίτερα τα καρφώματα που παραπέμπουν στον τρόπο θανάτου του Χριστού. Όπως λέει και η λαϊκή παροιμία: «Μάστορης-ξεμάστορης καρφί δεν εκάρφωνε».

Τοπικά έθιμα της Μεγάλης Παρασκευής ανά την Ελλάδα

Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, τα λουλούδια του Επιταφίου φυλάσσονται μετά την περιφορά από τους πιστούς, καθώς θεωρούνται θαυματουργά. Επίσης, σε αρκετές περιοχές φτιάχνουν ένα ομοίωμα του Ιούδα, το οποίο παραδίδουν στη φωτιά μετά την περιφορά του Επιταφίου, συμβολίζοντας την τιμωρία της προδοσίας.
Στην Κρήτη, τη Μεγάλη Παρασκευή υπάρχει το έθιμο ο ιερέας να μνημονεύει εντός της εκκλησίας, πριν την περιφορά του Επιταφίου, τα ονόματα όλων των κεκοιμημένων συγχωριανών κάθε οικογένειας, ακόμα και πολλές γενιές πίσω. Επίσης, στην Κρήτη συνηθίζουν να βράζουν σαλιγκάρια με ξύδι και να πίνουν το ζουμί τους, που είναι πικρό σαν χολή, συμβολίζοντας το ποτό που προσφέρθηκε στον Χριστό.

Στην Ανατολική Κρήτη υπάρχει ακόμη ένα ιδιαίτερο έθιμο: την ώρα που ο ιερέας διαβάζει το πρώτο ευαγγέλιο της Μεγάλης Παρασκευής, η πρεσβυτέρα ετοιμάζει προζύμι με αλεύρι και νερό, το οποίο, με τις ευχές του Ευαγγελίου, πιστεύεται ότι ανεβαίνει με θαυματουργό τρόπο.

Η Μεγάλη Παρασκευή παραμένει μια από τις πιο κατανυκτικές ημέρες του χριστιανικού εορτολογίου, με πλούσια παράδοση και βαθιά συμβολισμό, που μας υπενθυμίζει τη θυσία του Χριστού και προετοιμάζει τους πιστούς για το χαρμόσυνο γεγονός της Ανάστασης.