Για περισσότερo από έναν αιώνα, το κοινό δεν είχε πρόσβαση στους εντυπωσιακούς τεχνητούς γήλοφους Hopewell Ceremonial Earthworks στο Οχάιο, ένα από τα πιο σημαντικά αλλά παραγνωρισμένα αρχαιολογικά μνημεία των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτό το μοναδικό δείγμα της ιθαγενούς αμερικανικής πολιτιστικής κληρονομιάς επιτέλους ανοίγει τις πύλες του στους επισκέπτες από την 1η Ιανουαρίου 2025.

Η Οκτάγωνη Κατασκευή (The Octagon) αποτελεί το κεντρικό τμήμα του συμπλέγματος Hopewell Ceremonial Earthworks και εντυπωσιάζει με τη γεωμετρική της ακρίβεια. Πρόκειται για ένα τεράστιο οκτάγωνο σχήμα που συνδέεται με έναν κύκλο μέσω μιας διαδρομής, δημιουργώντας ένα σύνθετο αρχιτεκτονικό σύνολο. Οι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι οι κατασκευαστές του χρησιμοποίησαν προηγμένες μαθηματικές γνώσεις και αστρονομικές παρατηρήσεις για τον σχεδιασμό του.


Από γήπεδο γκολφ σε μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς

Σύμφωνα με το BBC, αυτό το ιστορικό μνημείο, όπου οι αρχαίοι Ιθαγενείς συγκεντρώνονταν για ιερά τελετουργικά και αστρονομικές παρατηρήσεις, είχε μετατραπεί το 1910 σε γήπεδο γκολφ. Για περισσότερο από έναν αιώνα, μέχρι το 2024, οι αρχαίες γραμμές της φιλοξενούσαν τρύπες και σημαίες του γηπέδου, αλλοιώνοντας τον αρχικό της χαρακτήρα και σημασία.

Μέχρι το 2024, ήταν διαθέσιμη στους παίκτες, με τις αρχαίες γραμμές της να φιλοξενούν τρύπες και σημαίες του γηπέδου.

Σήμερα, η Hopewell Culture επανέρχεται στο προσκήνιο, χάρη στην αναγνώρισή της από την Unesco ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς το 2023.

Η αναγνώριση αυτή καλύπτει οκτώ τοποθεσίες, όπως το The Great Circle και το Fort Ancient, καθώς και περιοχές του Εθνικού Πάρκου Hopewell, όπου βρίσκονται άλλοι γήλοφοι και τελετουργικά κέντρα.


Μνημεία μαθηματικής και αστρονομικής ιδιοφυΐας

Οι τεράστιοι γήλοφοι κατασκευάστηκαν κάπου ανάμεσα στο 100 π.Χ. και 500 μ.Χ. από την Hopewell Culture, ένα δίκτυο ιθαγενών κοινωνιών που συνδέονταν μέσω εμπορικών διαδρομών και ταξίδευαν από την Μοντάνα έως τον Κόλπο του Μεξικού για να συμμετάσχουν στις τελετουργίες. Οι κατασκευές τους, όπως η Οκτάγωνη Κατασκευή και ο Κύκλος του Παρατηρητηρίου, χαρακτηρίζονται από γεωμετρική ακρίβεια και ευθυγραμμίσεις με τις κινήσεις της Σελήνης, που δεν έγιναν αντιληπτές παρά μόνο τις τελευταίες δεκαετίες.

Όπως εξηγεί ο αρχαιολόγος Brad Lepper, το μέγεθος, οι αναλογίες και οι αποστάσεις μεταξύ των γήλοφων αποκαλύπτουν ότι οι κατασκευαστές διέθεταν εξελιγμένη γνώση μαθηματικών και αστρονομίας, παρά την έλλειψη γραπτών πηγών. Για παράδειγμα, η διάμετρος του Κύκλου του Παρατηρητηρίου είναι ίση με τις πλευρές ενός νοητού τετραγώνου εντός της Οκτάγωνης Κατασκευής.

Επιπλέον, όπως διαπίστωσαν δύο καθηγητές τη δεκαετία του 1980, η διάταξη της Οκτάγωνης Κατασκευής συμβαδίζει με τον σεληνιακό κύκλο των 18,6 ετών, επιτρέποντας την παρατήρηση της ανατολής της Σελήνης από συγκεκριμένα σημεία μόνο μία φορά κάθε δύο δεκαετίες.


Πολιτιστική κληρονομιά χωρίς φωνή – και η επιστροφή της

Η Hopewell Culture δεν άφησε γραπτά αρχεία. Η μοναδική μαρτυρία της ύπαρξής της είναι οι γήλοφοι και τα τελετουργικά αντικείμενα που βρέθηκαν σε αυτά, όπως καπνοπίπες, ειδώλια και μαχαίρια από οψιδιανό. Από τον 6ο αιώνα μ.Χ., η Hopewell Culture σταδιακά εξαφανίστηκε, και τη φροντίδα της γης ανέλαβαν άλλες φυλές, όπως οι Shawnee, οι οποίοι εκδιώχθηκαν από το Οχάιο τον 19ο αιώνα.

Η σημερινή αρχηγός των Eastern Shawnee της Οκλαχόμα, Glenna Wallace, δηλώνει: «Μπορεί να μην τα χτίσαμε, αλλά οι πρόγονοί μας τα σεβάστηκαν και τα προστάτευσαν. Θέλω ο κόσμος να τα γνωρίσει, να τα δει, να τα θαυμάσει. Είναι πολιτιστικά θαύματα».


Το εμπόδιο: ένα γήπεδο γκολφ

Παρότι το Octagon ανήκει στην πολιτεία, παραμένει υπό τον έλεγχο ιδιωτικού γκολφ κλαμπ βάσει συμβολαίου που ισχύει έως το 2078. Οι επισκέπτες επιτρέπεται να περπατούν στα μονοπάτια μόνο τέσσερις φορές τον χρόνο. Το Ohio History Connection έχει προσφύγει δικαστικά για απαλλοτρίωση, με στόχο την πλήρη πρόσβαση και διαχείριση. Αν δεν υπάρξει εγγυημένη πρόσβαση, η αναγνώριση από την Unesco ενδέχεται να τεθεί σε κίνδυνο.


Ένα μέλλον με ιθαγενή φωνή

Η ένταξη των Hopewell Earthworks στη λίστα της Unesco δεν σημαίνει επιστροφή γης ή αποζημιώσεις, αλλά προϋποθέτει συμμετοχή των ιθαγενών κοινοτήτων στη διαχείριση, την εκπαίδευση και την αφήγηση της ιστορίας, όπως τονίζει η Megan Wood από το Ohio History Connection.

Όπως σημειώνει η Unesco, η αναγνώριση ενός μνημείου βασίζεται στην «παγκόσμια σημασία του» και στην «εξαιρετική μαρτυρία για τον πολιτισμό που το δημιούργησε». Στην περίπτωση της Hopewell Culture, η μαθηματική και αστρονομική ιδιοφυΐα είναι αναμφισβήτητη – και πλέον η ιστορία της αρχίζει επιτέλους να ακούγεται.