Μεγάλη Πέμπτη: Πού βρίσκεται ο Γολγοθάς στην πραγματικότητα
Τα δεδομένα των ανασκαφών
Τα θεμέλια της πύλης από την οποία πιθανόν να πέρασε ο Χριστός στην πορεία Του προς τον Γολγοθά βρίσκονται στην Ιερά Μονή του Αγίου Αλεξάνδρου Νέφσκι
Μεγάλη Πέμπτη σήμερα και με αφορμή τη Σταύρωση του Χριστού, γίνεται αναφορά σε αρχαιολογικά δεδομένα, τα οποία δεν μας μιλούν για την ουσία της Σταυρικής θυσίας και της Ανάστασης του Χριστού, όμως μας επιτρέπουν να κατανοήσουμε το πλαίσιο των ευαγγελικών γεγονότων. Ένα σημαντικό ερώτημα που απασχολεί εδώ και αιώνες τους ανθρώπους σχετίζεται με τη γνησιότητα του τόπου των Παθών του Ιησού και τη γνησιότητα του ίδιου του Τάφου του Κυρίου.
Μετά την εξέγερση του Μπαρ Κοχμπά (132-135 μ.Χ.), η πόλη των Ιεροσολύμων ανοικοδομήθηκε και προέκυψε η ρωμαϊκή πόλη Αιλία Καπιτωλίνα. Στη θέση του Τάφου του Κυρίου και του Γολγοθά είχε κτιστεί ένας τεράστιος ναός της Αφροδίτης. Ο Γολγοθάς, που βρισκόταν εκτός των τειχών της πόλης, ανυψωνόταν πάνω από το λατομείο, το οποίο είχε πλήρως καλυφθεί με άμμο για να ισιώσει. Ταυτόχρονα, η ίδια η βραχώδης προεξοχή του Γολγοθά, που είχε ύψος περίπου 5 μέτρα, δεν είχε γκρεμιστεί, αλλά αυτή έβγαινε ακριβώς στον δρόμο.
Ως εκ τούτου, όταν ο επίσκοπος Μακάριος και η Ισαπόστολος Ελένη έψαχναν τον Σταυρό και τον Τάφο του Κυρίου, υπήρχε ξεκάθαρο σημείο προσανατολισμού, έτσι που ο τόπος δεν μπορούσε να παραβλεφθεί. Ο Σταυρός του Κυρίου είχε ριχθεί σε δεξαμενή απορροής υδάτων, που είχε αχρηστευτεί εξαιτίας ρωγμής. Το άνοιγμα ροής του νερού στη δεξαμενή φαίνεται ακόμα και σήμερα στο ταβάνι, πάνω από το σημείο όπου βρέθηκε ο Σταυρός.
Τον 19ο αιώνα, ο Άγγλος Στρατηγός Γκόρντον, υποθέτοντας ορθά ότι ο Γολγοθάς βρισκόταν εκτός των τειχών της πόλης, είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο Γολγοθάς βρίσκεται σε εντελώς διαφορετικό μέρος. Παρ' όλ' αυτά, η θεωρία αυτή δεν υπολόγιζε ότι τα όρια της Ιερουσαλήμ της εποχής του Χριστού και τα όρια της σύγχρονης πόλης δεν συμπίπτουν. Εναλλακτικά ως Γολγοθάς είχε οριστεί ο βράχος που βρίσκεται βορειότερα των Ιεροσολύμων, ένας βράχος του οποίου το σχήμα θυμίζει κρανίο, με δύο τάφους εντός του. Αυτό το μέρος είναι γνωστό ως ο Τάφος του Κήπου (The Garden Tomb).
Σήμερα, ως εκ τούτου, οι παραδοσιακές ομολογίες, όπως είναι οι ορθόδοξοι, οι ρωμαιοκαθολικοί, οι Αρμένιοι, οι Σύριοι και οι Αιθίοπες, θεωρούν ότι γνήσια είναι η σημερινή τοποθεσία του Τάφου του Κυρίου, την ίδια στιγμή που ο «εναλλακτικός» Γολγοθάς είναι ο τόπος συγκέντρωσης διάφορων προτεσταντικών ομάδων, όπως είναι οι αγγλικανοί, οι βαπτιστές και άλλες χριστιανικές ομολογίες. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι ανασκαφές, που έγιναν από τον επικεφαλής της Ρωσικής Ιεραποστολής στα Ιεροσόλυμα, τον Αρχιμανδρίτη Αντωνίνο Καπούστιν. Στο οικόπεδο, όπου βρίσκεται τώρα το Μετόχι του Αγίου Αλεξάνδρου Νέφσκι, είχαν βρεθεί τα θεμέλια του τείχους και της πύλης εποχής του Ηρώδη. Ο Σωτήρας έπρεπε να περάσει ακριβώς από εδώ για να πάει στον Γολγοθά.
Ακόμα ένα επιχείρημα που επιβεβαιώνει τη γνησιότητα του Τάφου του Κυρίου είναι οι έρευνες που έγιναν στον ίδιο τον Τάφο. Όπως γνωρίζουμε από το Ευαγγέλιο, τον Χριστό τον έβαλαν στο μνημεῖον καινόν, ἐν ᾧ οὐδέπω οὐδεὶς ἐτέθη» (Ιω. 19: 41). Ο Τάφος του Κυρίου έχει μόνο μια κόγχη με κλίνη, στην οποία θα μπορούσε να αποθέσει κανείς το σώμα του κεκοιμημένου. Τα παραδοσιακά, όμως, κοιμητήρια είχαν και μερικές άλλες πλάγιες κόγχες, στις οποίες τοποθετούνταν τα σώματα των τεθνεώτων. Περίπου ένα χρόνο μετά, έπαιρναν τα οστά του ανθρώπου, τα έπλεναν με ροδόνερο και τα τοποθετούσαν σε ειδικό κουτί (οστεοφυλάκιο).
Το μικρό μέγεθος του τάφου του Χριστού μαρτυρεί ακριβώς το ότι ο τάφος ήταν καινούργιος, άρα χρησιμοποιήθηκε για πρώτη και τελευταία φορά. Το γεγονός ότι ο τάφος, στον οποίο έβαλαν τον Κύριο, δεν επεκτάθηκε στη συνέχεια, σημαίνει ότι ο ιδιοκτήτης του δεν τόλμησε να αποθέσει εκεί κάποιον άλλον νεκρό. Τέλος, ο τάφος του Ιωσήφ του από Αριμαθαίας, που ήταν ιδιοκτήτης του τάφου και που οργάνωσε την ταφή του Σωτήρα, βρίσκεται δίπλα.
Μετά την εξέγερση του Μπαρ Κοχμπά (132-135 μ.Χ.), η πόλη των Ιεροσολύμων ανοικοδομήθηκε και προέκυψε η ρωμαϊκή πόλη Αιλία Καπιτωλίνα. Στη θέση του Τάφου του Κυρίου και του Γολγοθά είχε κτιστεί ένας τεράστιος ναός της Αφροδίτης. Ο Γολγοθάς, που βρισκόταν εκτός των τειχών της πόλης, ανυψωνόταν πάνω από το λατομείο, το οποίο είχε πλήρως καλυφθεί με άμμο για να ισιώσει. Ταυτόχρονα, η ίδια η βραχώδης προεξοχή του Γολγοθά, που είχε ύψος περίπου 5 μέτρα, δεν είχε γκρεμιστεί, αλλά αυτή έβγαινε ακριβώς στον δρόμο.
Ως εκ τούτου, όταν ο επίσκοπος Μακάριος και η Ισαπόστολος Ελένη έψαχναν τον Σταυρό και τον Τάφο του Κυρίου, υπήρχε ξεκάθαρο σημείο προσανατολισμού, έτσι που ο τόπος δεν μπορούσε να παραβλεφθεί. Ο Σταυρός του Κυρίου είχε ριχθεί σε δεξαμενή απορροής υδάτων, που είχε αχρηστευτεί εξαιτίας ρωγμής. Το άνοιγμα ροής του νερού στη δεξαμενή φαίνεται ακόμα και σήμερα στο ταβάνι, πάνω από το σημείο όπου βρέθηκε ο Σταυρός.
Πού βρίσκεται ο Γολγοθάς
Τον 19ο αιώνα, ο Άγγλος Στρατηγός Γκόρντον, υποθέτοντας ορθά ότι ο Γολγοθάς βρισκόταν εκτός των τειχών της πόλης, είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο Γολγοθάς βρίσκεται σε εντελώς διαφορετικό μέρος. Παρ' όλ' αυτά, η θεωρία αυτή δεν υπολόγιζε ότι τα όρια της Ιερουσαλήμ της εποχής του Χριστού και τα όρια της σύγχρονης πόλης δεν συμπίπτουν. Εναλλακτικά ως Γολγοθάς είχε οριστεί ο βράχος που βρίσκεται βορειότερα των Ιεροσολύμων, ένας βράχος του οποίου το σχήμα θυμίζει κρανίο, με δύο τάφους εντός του. Αυτό το μέρος είναι γνωστό ως ο Τάφος του Κήπου (The Garden Tomb).Σήμερα, ως εκ τούτου, οι παραδοσιακές ομολογίες, όπως είναι οι ορθόδοξοι, οι ρωμαιοκαθολικοί, οι Αρμένιοι, οι Σύριοι και οι Αιθίοπες, θεωρούν ότι γνήσια είναι η σημερινή τοποθεσία του Τάφου του Κυρίου, την ίδια στιγμή που ο «εναλλακτικός» Γολγοθάς είναι ο τόπος συγκέντρωσης διάφορων προτεσταντικών ομάδων, όπως είναι οι αγγλικανοί, οι βαπτιστές και άλλες χριστιανικές ομολογίες. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι ανασκαφές, που έγιναν από τον επικεφαλής της Ρωσικής Ιεραποστολής στα Ιεροσόλυμα, τον Αρχιμανδρίτη Αντωνίνο Καπούστιν. Στο οικόπεδο, όπου βρίσκεται τώρα το Μετόχι του Αγίου Αλεξάνδρου Νέφσκι, είχαν βρεθεί τα θεμέλια του τείχους και της πύλης εποχής του Ηρώδη. Ο Σωτήρας έπρεπε να περάσει ακριβώς από εδώ για να πάει στον Γολγοθά.
Ακόμα ένα επιχείρημα που επιβεβαιώνει τη γνησιότητα του Τάφου του Κυρίου είναι οι έρευνες που έγιναν στον ίδιο τον Τάφο. Όπως γνωρίζουμε από το Ευαγγέλιο, τον Χριστό τον έβαλαν στο μνημεῖον καινόν, ἐν ᾧ οὐδέπω οὐδεὶς ἐτέθη» (Ιω. 19: 41). Ο Τάφος του Κυρίου έχει μόνο μια κόγχη με κλίνη, στην οποία θα μπορούσε να αποθέσει κανείς το σώμα του κεκοιμημένου. Τα παραδοσιακά, όμως, κοιμητήρια είχαν και μερικές άλλες πλάγιες κόγχες, στις οποίες τοποθετούνταν τα σώματα των τεθνεώτων. Περίπου ένα χρόνο μετά, έπαιρναν τα οστά του ανθρώπου, τα έπλεναν με ροδόνερο και τα τοποθετούσαν σε ειδικό κουτί (οστεοφυλάκιο).
Το μικρό μέγεθος του τάφου του Χριστού μαρτυρεί ακριβώς το ότι ο τάφος ήταν καινούργιος, άρα χρησιμοποιήθηκε για πρώτη και τελευταία φορά. Το γεγονός ότι ο τάφος, στον οποίο έβαλαν τον Κύριο, δεν επεκτάθηκε στη συνέχεια, σημαίνει ότι ο ιδιοκτήτης του δεν τόλμησε να αποθέσει εκεί κάποιον άλλον νεκρό. Τέλος, ο τάφος του Ιωσήφ του από Αριμαθαίας, που ήταν ιδιοκτήτης του τάφου και που οργάνωσε την ταφή του Σωτήρα, βρίσκεται δίπλα.
