Φραγκίσκος, ο πάπας των πάμφτωχων: Αληθινός ποιμένας ως το τέλος, όλα όσα τον έκαναν να ξεχωρίσει - Ποιοι θα δώσουν το "παρών" στην κηδεία
Από αύριο σε λαϊκό προσκύνημα
Καρδινάλιοι από όλο τον κόσμο καταφτάνουν στη Ρώμη για να αποχαιρετήσουν τον Πάπα Φραγκίσκο και να ετοιμαστούν για την εκλογή του διαδόχου του
Ένα μεγάλο κεφάλαιο για την Καθολική Εκκλησία έκλεισε με τον θάνατο του Πάπα Φραγκίσκου, που έφερε εις πέρας μια ιδιαίτερη και πολυδιάστατη παποσύνη που διήρκεσε πάνω από 12 χρόνια, αλλάζοντας τη φυσιογνωμία της. Ο Πάπας Φραγκίσκος, κατά κόσμον Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο, με το όνομα που επέλεξε προς τιμήν του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, γεννήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 1936, στο Μπουένος Άιρες της Αργεντινής - ο πρώτος ποντίφικας που καταγόταν από τη Λατινική Αμερική. Καταγόμενος από οικογένεια Ιταλών μεταναστών, εισήλθε στο Τάγμα των Ιησουιτών το 1958 (πρώτος ποντίφικας Ιησουίτης) και χειροτονήθηκε ιερέας το 1969. Το 1998 αναγορεύθηκε Αρχιεπίσκοπος Μπουένος Άιρες.
Είναι γνωστό ότι ο Φραγκίσκος είχε σοβαρά προβλήματα υγείας, τα οποία επιδεινώθηκαν τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Στις 14 Φεβρουαρίου, ο Ποντίφικας εισήχθη στο νοσοκομείο με βρογχίτιδα. Οι γιατροί διαπίστωσαν ότι έπασχε από διπλή πνευμονία και χρειαζόταν μεταγγίσεις αίματος. Ο Πάπας παρέμεινε νοσηλευόμενος για 38 ημέρες, μέχρι τις 23 Μαρτίου, οπότε και επέστρεψε στο διαμέρισμα του, στον ξενώνα του Βατικανού Σάντα Μάρθα. Έμενε εκεί, αφού δεν είχε δεχτεί να μένει στα παπικά διαμερίσματα. Εκεί άφησε τελικά και την τελευταία του πνοή από εγκεφαλική αιμορραγία, σύμφωνα με τον ιταλικό Τύπο.
Και καθώς η είδηση του θανάτου του πάπα Φραγκίσκου, σε ηλικία 88 ετών, απλώθηκε αστραπιαία σε όλο τον κόσμο, Καρδινάλιοι από κάθε γωνιά της υφηλίου ξεκίνησαν το ταξίδι τους προς τη Ρώμη. Στο Βατικανό θα λάβει χώρα το πολύπλοκο έργο της ταφής του ηγέτη της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και της προετοιμασίας για την εκλογή του διαδόχου του. Την ίδια ώρα, η τελευταία ημέρα του Πάπα Φραγκίσκου, αν και σύντομη, μαρτυρά το σταθερό του όραμα για μια Εκκλησία λιτή και προσγειωμένη. Εν ζωή, ο Πάπας Φραγκίσκος απέρριψε τη χλιδή του Αποστολικού Παλατιού του Βατικανού, προτιμώντας ένα ταπεινό διαμέρισμα. Και στον θάνατό του, επίσης απαρνήθηκε την επιτήδευση και την πολυτέλεια, δίνοντας εντολή στην Εκκλησία να ταφεί σε ένα και μόνο ξύλινο φέρετρο, με επένδυση από ψευδάργυρο, αντί για την παραδοσιακή τριπλή συστοιχία φερέτρων από κυπαρίσσι, μόλυβδο και βελανιδιά. Ωστόσο, η κηδεία ενός Πάπα –ακόμη κι ενός αφοσιωμένου στην απλότητα– δεν είναι ποτέ απλή υπόθεση.
*Διαβάστε ακόμα: Πάπας Φραγκίσκος: Το Βατικανό έδωσε στη δημοσιότητα φωτογραφίες του μέσα από το φέρετρο
Η ταφή ενός Πάπα συνήθως πραγματοποιείται τέσσερις έως έξι ημέρες μετά τον θάνατό του, ενώ οι τελετές και τα πολύπλοκα τελετουργικά που τις συνοδεύουν διαρκούν περίπου εννέα ημέρες. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, η κηδεία του είναι πιθανό να τελεστεί το Σάββατο. Η σορός του εκλιπόντος ποντίφικα μεταφέρθηκε στο παρεκκλήσι του ξενώνα της Αγίας Μάρθας, αργά χθες βράδυ, όπου διέμενε. Το γραφείο και το διαμέρισμά του σφραγίστηκαν.
Πολιτικοί και θρησκευτικοί ηγέτες από όλο τον πλανήτη αναμένεται να παραστούν στην εξόδιο ακολουθία. Κάποιοι από αυτούς θα είναι ηγέτες με τους οποίους ο Πάπας «συγκρούστηκε» για τη μεταχείρισή τους στους καταπιεσμένους, ιδίως στους μετανάστες. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, που ήταν ένας από αυτούς, δήλωσε πως σκοπεύει να παραστεί στην κηδεία του μαζί με την Πρώτη Κυρία των ΗΠΑ, Μελάνια. «Η Μελάνια και εγώ θα είμαστε παρόντες στην κηδεία του Πάπα Φραγκίσκου, στη Ρώμη. Ανυπομονούμε να βρεθούμε εκεί», έγραψε ο Τραμπ σε μήνυμά του. Παρών αναμένεται να είναι και ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζέι Ντι Βανς, ο οποίος έχει ασπαστεί τον Καθολικισμό και μια μέρα πριν ο Ποντίφικας αφήσει την τελευταία του πνοή, είχε συναντηθεί μαζί του. Ο βασιλιάς της Αγγλίας, Κάρολος, μαζί με τη σύζυγό του Καμίλα, πιθανότατα δεν θα παραβρεθούν στην κηδεία. Τη βασιλική οικογένεια αναμένεται να εκπροσωπήσει ο πρίγκιπας και διάδοχος του βρετανικού θρόνου, Ουίλιαμ, ένας από τους πολλούς εκπροσώπους βασιλικών οικογενειών, αρχηγούς κρατών και θρησκευτικούς ηγέτες που θα παραβρεθούν στην κηδεία του Πάπα.
Ο Φραγκίσκος είχε νοσηλευτεί για περισσότερο από πέντε εβδομάδες με διπλή πνευμονία. Όταν πήρε εξιτήριο τον προηγούμενο μήνα, οι γιατροί είχαν επισημάνει ότι απαιτούνταν τουλάχιστον δίμηνη ανάρρωση και είχαν προειδοποιήσει ότι «δεν θα μπορούσε αμέσως να συναντά ομάδες ή να προεδρεύει σε ορισμένες σημαντικές δεσμεύσεις». Παρ’ όλα αυτά, ο Πάπας έμεινε πιστός στην επιθυμία του να είναι παρών. Εξάλλου, ο Φραγκίσκος δεν υπήρξε ποτέ ένας Πάπας που μπορούσε να συμβιβαστεί με την απομόνωση.
Όπως δήλωσε στο αμερικανικό μέσο ενημέρωσης ο αιδεσιμότατος Eric Garris, ιερέας από το Κλίβελαντ των ΗΠΑ, σχολιάζοντας το αν η «εργασιομανία του» ήταν υπεύθυνη για το τέλος του,: «Ως ιερέας, θέλεις να είσαι παρών με τον λαό σου. Δεν νομίζω ότι ήταν πράξη αμέλειας. Νομίζω ότι ήταν πράξη ποιμένα». Μετά την επιστροφή του στο Βατικανό, ο Πάπας προσπάθησε να διατηρήσει έστω και μια περιορισμένη δημόσια παρουσία. Στις αρχές του μήνα, είχε μια ιδιωτική συνάντηση με τον βασιλιά Κάρολο και τη βασίλισσα Καμίλα, η οποία επιβεβαιώθηκε μόλις λίγες ώρες πριν πραγματοποιηθεί.
Τη Μεγάλη Πέμπτη, σύμφωνα με το καθολικό ημερολόγιο, ο Φραγκίσκος επισκέφθηκε μια φυλακή στη Ρώμη και συναντήθηκε με περίπου 70 κρατούμενους. Άλλες χρονιές, τους έπλενε τα πόδια, μιμούμενος τον Χριστό με τους μαθητές του. Αυτή τη φορά, όπως ανακοίνωσε το Βατικανό, τους ζήτησε συγγνώμη που δεν μπορούσε να το κάνει. Αντ’ αυτού, τους χάρισε ροζάρια και μικρές εκδόσεις των Ευαγγελίων.
Την Κυριακή του Πάσχα, ο Πάπας δέχτηκε τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ, Τζέι Ντι Βανς, για μια σύντομη συνάντηση στην κατοικία του, όπου καθόταν σε αναπηρικό αμαξίδιο. «Ξέρω πως δεν αισθανόσασταν καλά, αλλά είναι ωραίο να σας βλέπω σε καλύτερη κατάσταση», του είπε ο Βανς. «Ευχαριστώ που με δεχτήκατε». Επιπλέον, την ίδια μέρα, πραγματοποίησε μια σύντομη δημόσια εμφάνιση για να ευλογήσει τους χιλιάδες ανθρώπους στην Πλατεία του Αγίου Πέτρου, προκαλώντας χειροκροτήματα και επευφημίες από τους πιστούς.
Ο ποντίφικας δεν τέλεσε τη Θεία Λειτουργία του Πάσχα στην πλατεία, αναθέτοντας τη λειτουργία στον καρδινάλιο Angelo Comastri, πρώην αρχιερέα της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου. Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας, εμφανίστηκε στο μπαλκόνι πάνω από την είσοδο της βασιλικής. «Αδέλφια και αδελφές, Καλό Πάσχα!» είπε ο Φραγκίσκος, με τη φωνή του να ακούγεται πιο δυνατή από ποτέ, μετά τη νοσηλεία του, σχολίασε εκείνη την ημέρα το Associated Press.
Ο Φραγκίσκος χαιρέτησε από το μπαλκόνι και στη συνέχεια ζήτησε από έναν βοηθό του να διαβάσει το μήνυμά του. Ο Φραγκίσκος, στο γραπτό μήνυμά του και την ευλογία του «προς της Πόλη και τον Κόσμο», για τον εορτασμό του Πάσχα, μεταξύ των άλλων καταδίκασε την έλλειψη σεβασμού προς τους ασθενέστερους, τους μετανάστες και τους περιθωριοποιημένους. «Από τον Πανάγιο Τάφο, ναό της Αναστάσεως, όπου φέτος το Πάσχα γιορτάζεται την ίδια ημέρα από Ορθόδοξους και Καθολικούς, ας διαδοθεί το φως της ειρήνης σε όλους τους Αγίους Τόπους και σε ολόκληρο τον κόσμο. Είμαι στο πλευρό των χριστιανών που υποφέρουν, στην Παλαιστίνη και στο Ισραήλ, όπως και στο πλευρό ολόκληρου του ισραηλινού και παλαιστινιακού λαού». Στο μήνυμά του, ο Φραγκίσκος εξέφρασε την ελπίδα να επικρατήσει μια δίκαιη και διαρκής ειρήνη στην Ουκρανία, όπως και σταθερότητα στον Λίβανο και την Συρία. «Καμία ειρήνη δεν είναι δυνατή, όπου δεν υπάρχει θρησκευτική ελευθερία, όπως και ελευθερία λόγου και σκέψης. Καμία ειρήνη δεν είναι δυνατή, χωρίς έναν πραγματικό αφοπλισμό. Η ανάγκη του κάθε λαού να φροντίσει για την άμυνά του, δεν μπορεί να μετατραπεί σε μια γενική, ξέφρενη πορεία προς τους εξοπλισμούς».
Ακόμη κι όταν η υγεία του τον εγκατέλειπε, ο Φραγκίσκος δεν σταμάτησε ποτέ να εκπληρώνει το λειτούργημά του. Σαν να ήξερε ότι η τελευταία του πράξη δεν θα έπρεπε να είναι η σιωπή, αλλά η παρουσία.
Λίγες ώρες μετά τον θάνατό του, την Δευτέρα 21 Απριλίου, το Βατικανό έδωσε στη δημοσιότητα τη διαθήκη του, στην οποία περιγράφει σε συντομία τις επιθυμίες του για τον τόπο της ταφής του. Η διαθήκη έχει ημερομηνία 29 Ιουνίου 2022. Πηγές από το Βατικανό ανέφεραν εξάλλου ότι ο Φραγκίσκος ασχολούταν με τις λεπτομέρειες της συνέχειας στην Καθολική Εκκλησία προς το τέλος της ζωής του, όταν η υγεία του ήταν ιδιαίτερα κλονισμένη.
Γράφει ο Φραγκίσκος: «Αισθανόμενος ότι πλησιάζει η δύση της επίγειας ζωής μου και με ζωντανή ελπίδα στην Αιώνια Ζωή, επιθυμώ να εκφράσω τη διαθήκη μου μόνο όσον αφορά τον τόπο της ταφής μου.
Τη ζωή μου και την ιερατική και επισκοπική μου διακονία την εμπιστεύθηκα πάντοτε στη Μητέρα του Κυρίου μας, την Υπεραγία Θεοτόκο.
Ως εκ τούτου, ζητώ να αναπαυθεί το θνητό μου λείψανο περιμένοντας την ημέρα της ανάστασης στην Παπική Βασιλική της Σάντα Μαρία Ματζόρε.
Εύχομαι το τελευταίο γήινο ταξίδι μου να τελειώσει σε αυτό το πανάρχαιο Μαριανό προσκύνημα, όπου πήγαινα για προσευχή στην αρχή και στο τέλος κάθε Αποστολικού Ταξιδιού για να εμπιστευθώ με εμπιστοσύνη τις προθέσεις μου στην Αειπάρθενο Μητέρα και να την ευχαριστήσω για την πειθήνια και μητρική της φροντίδα.
Ζητώ να ετοιμαστεί ο τάφος μου στην κόγχη του πλαϊνού διαδρόμου μεταξύ του παρεκκλησίου του Παύλου (παρεκκλήσι του Salus Populi Romani) και του παρεκκλησίου Sforza της προαναφερθείσας παπικής βασιλικής, όπως αναφέρεται στο συνημμένο παράρτημα.
Ο τάφος πρέπει να είναι μέσα στο χώμα- απλός, χωρίς ιδιαίτερη διακόσμηση και με τη μόνη επιγραφή: Franciscus.
Τα έξοδα για την προετοιμασία της ταφής μου θα καλυφθούν από το ποσό που έχω κανονίσει, το οποίο θα μεταφερθεί στην Παπική Βασιλική της Σάντα Μαρία Ματζόρε για το οποίο έχω δώσει τις κατάλληλες οδηγίες».
Ο ίδιος εξηγούσε ότι ήταν μια εκκλησία που ήταν μέρος της ζωής του παππού του που είχε μεταναστεύσει από την Ιταλία στην Αργεντινή. Σε αυτόν τον ναό εκκλησιάζονταν συχνά οι πρόγονοί του γιατί ζούσαν σε μικρή απόσταση, εξηγούσε. Είναι όμως και μια επιλογή ταπεινότητας και απλότητας, έλεγαν συνεργάτες του. Τον δεσμό με την εκκλησία δεν έσπασε ο Φραγκίσκος ούτε μετά την εκλογή του, καθώς επέλεγε τη Σάντα Μαρία για να προσευχηθεί πριν από κάθε επίσημο (αποστολικό) ταξίδι του.
Είχε ζητήσει ακόμη να μην τοποθετηθεί η σορός πάνω σε υπερυψωμένη εξέδρα (catafalque), αλλά να είναι απλά μέσα σε φέρετρο – ανοιχτό μάλιστα για να μπορούν να τον δουν οι πιστοί. Αλλά είχε προβλέψει και το πώς θα είναι το φέρετρο, ζητώντας να είναι απλό και ξύλινο, αντί για την παραδοσιακή ταφή σε τρία φέρετρα, το ένα μέσα στο άλλο, κατασκευασμένα από κυπαρίσσι, μόλυβδο και οξιά.
Στις 13 Μαρτίου 2013 εξελέγη ο 266ος προκαθήμενος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, διαδεχόμενος τον Βενέδικτο 16ο. Από την πρώτη στιγμή έδωσε το στίγμα της παποσύνης του: Αρνήθηκε να φορέσει τα κόκκινα βελούδινα παπούτσια, επιλέγοντας απλά μαύρα. Εγκατέλειψε τη μαύρη λιμουζίνα για ένα μίνι λεωφορείο και το διαμέρισμα των 10 δωματίων με θέα στην πλατεία του Αγίου Πέτρου για έναν ξενώνα πίσω από πρατήριο καυσίμων. Έγινε, δε, ο πρώτος που διάλεξε το όνομα «Φραγκίσκος», για να τιμήσει τον Φραγκίσκο της Ασίζης, τον Ιησουίτη μοναχό που είναι γνωστός ως ο Άγιος των Φτωχών.
Προώθησε ένα πιο ελεήμον και λιγότερο δογματικό πρόσωπο της Καθολικής Εκκλησίας, ενθαρρύνοντας τη συμπερίληψη και την κατανόηση. Αγκάλιασε νέες πρακτικές επικοινωνίας με τους πιστούς, από το τάνγκο έως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ανέλαβε να ηγηθεί των 1.389 εκατομμυρίων Καθολικών σε μια περίοδο που η Εκκλησία κλονιζόταν από σκάνδαλα σεξουαλικής κακοποίησης. Προσπάθησε να ρίξει άπλετο φως, διερευνώντας κάθε καταγγελία. Υιοθέτησε μεταρρυθμίσεις στη Ρωμαϊκή Κουρία και κυρίως στις θέσεις της Καθολικής Εκκλησίας για κοινωνικά ζητήματα. Εγκατέλειψε εμμονές για ζητήματα όπως οι σχέσεις πριν από τον γάμο, μετά το διαζύγιο ή ο σεξουαλικός προσανατολισμός.
Ιστορική έχει μείνει η απάντησή του σε ερώτηση δημοσιογράφου το 2013: «Αν κάποιος είναι ομοφυλόφιλος κι αναζητά τον Θεό και έχει καλή θέληση, ποιος είμαι εγώ για να κρίνω;». Τον Ιανουάριο του 2023 ξεκαθάρισε ότι «η ομοφυλοφιλία δεν είναι έγκλημα». Δεν αποδέχθηκε τον γάμο ατόμων του ίδιου φύλου εντός Εκκλησίας, αλλά ενέκρινε γι' αυτά κάποιες ευλογίες και επέτρεψε τρανς άνθρωποι να βαπτιστούν, να γίνουν ανάδοχοι και να είναι μάρτυρες σε γάμους.
Έδωσε μεγάλη έμφαση στην προστασία του περιβάλλοντος. Εξέδωσε εγκύκλιο 192 σελίδων κατά της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής και αντιμετώπιζε τη ρύπανση ως αμαρτία. Επισκέφθηκε τη Λαμπεντούζα για να συναντήσει μουσουλμάνους πρόσφυγες που αναζητούσαν άσυλο στην Ευρώπη. Το 2016 δήλωσε για την πρόθεση του Ντόναλντ Τραμπ να χτίσει τείχος στα νότια σύνορα των ΗΠΑ ότι «δεν είναι χριστιανός όποιος σκέφτεται να χτίσει τοίχους κι όχι γέφυρες». Πρόσφατα φάνηκε να επιπλήττει τον αντιπρόεδρο Τζέι Ντι Βανς για παρανόηση θεολογικών εννοιών. Έμελλε, όμως, με αυτόν να έχει και την τελευταία δημόσια συνάντηση, το μεσημέρι της Κυριακής, ανταλλάσσοντας πασχαλινές ευχές.
Ήταν ένα ιδιαίτερο Πάσχα, καθώς Ορθόδοξη και Καθολική Εκκλησία συμφώνησαν να το εορτάσουν από κοινού (δεδομένης και της ημερολογιακής σύμπτωσης), στο πλαίσιο των προσπαθειών διαλόγου και προσέγγισης των δύο Εκκλησιών. Οι γιατροί τον είχαν προειδοποιήσει ότι ο οργανισμός του παραμένει αδύναμος, μετά την πρόσφατη πνευμονία, αλλά εκείνος επέμεινε να επιστρέψει στα καθήκοντά του. Την ημέρα του Πάσχα ευλόγησε πλήθος 35.000 πιστών στην πλατεία του Αγίου Πέτρου. Στο τελευταίο του μήνυμα επανέλαβε την ανάγκη για ειρήνη, προστασία του περιβάλλοντος και φροντίδα φτωχών, προσφύγων και μεταναστών.
Ηγέτες από όλο τον κόσμο εξέφρασαν τη θλίψη τους. «Ο Πάπας Φραγκίσκος ήθελε η Εκκλησία να φέρει χαρά και ελπίδα στους φτωχότερους», έγραψε ο πρόεδρος Μακρόν. Η Τζόρτζια Μελόνι ανέφερε ότι ωφελήθηκε από τη φιλία, τις συμβουλές και τις διδασκαλίες του. Ο Πέδρο Σάντσεθ εξήρε τη δέσμευση του Φραγκίσκου για την ειρήνη, την κοινωνική δικαιοσύνη και τους πιο ευάλωτους. Ακόμα και ο πρόεδρος της Αργεντινής, Χαβιέρ Μιλέι, που είχε αποκαλέσει τον Φραγκίσκο «ηλίθιο, που υπερασπίζεται την κοινωνική δικαιοσύνη», δήλωσε χθες ότι «το να έχω γνωρίσει την καλοσύνη και τη σοφία του ήταν πραγματική τιμή για μένα». Ο πρόεδρος Ερντογάν χαρακτήρισε τον Φραγκίσκο «πνευματικό ηγέτη που εκτιμούσε τον διάλογο μεταξύ διαφορετικών θρησκευτικών ομάδων και ανέλαβε πρωτοβουλία απέναντι στις ανθρωπιστικές τραγωδίες», επισημαίνοντας ειδικά την κριτική του για τον πόλεμο στη Γάζα.
Αν η ταφή ενός Πάπα είναι περίπλοκη, η εκλογή του διαδόχου του είναι ακόμη περισσότερο, ενώ η διαδικασία λαμβάνει χώρα πίσω από κλειστές πόρτες. Κάθε Καρδινάλιος κάτω των 80 ετών έχει δικαίωμα ψήφου, πράγμα που σημαίνει ότι 135 άνδρες θα κληθούν σύντομα να πάρουν μια απόφαση που θα διαμορφώσει το μέλλον μιας Εκκλησίας με 1,4 δισεκατομμύρια πιστούς σε όλο τον κόσμο. Η σύνοδος αυτή των Καρδιναλίων, που αποκαλείται Κονκλάβιο, ξεκινά κάποια στιγμή μετά την ολοκλήρωση των τελετών. Σύμφωνα με την εφημερίδα La Repubblica, το Κονκλάβιο είναι πιθανό να ξεκινήσει στο διάστημα από 5 έως 10 Μαΐου.
H Καθολική Εκκλησία έχει εισελθει σε περίοδο sede vacante, και οι προετοιμασίες για το επερχόμενο κονκλάβιο έχουν ήδη ξεκινήσει. Το πρωτόκολλο για τη διαδοχή του Πάπα καθορίζεται από τη μακραίωνη παράδοση και τις διατάξεις της Καθολικής Εκκλησίας, όπως προβλέπονται στο Αποστολικό Σύνταγμα “Universi Dominici Gregis”, που εκδόθηκε από τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β΄ και συμπληρώθηκε από τους διαδόχους του. Η διαδικασία εκλογής του νέου Πάπα αναμένεται να διεξαχθεί δύο με τρεις εβδομάδες μετά την κηδεία, όταν το Κολέγιο των Καρδιναλίων θα συγκληθεί στην Καπέλα Σιστίνα για να ξεκινήσει το μυστικό κονκλάβιο εκλογής νέου Πάπα.
Ο Καμεραλένγκος σφραγίζει τα διαμερίσματα του Πάπα και καταστρέφει το “Δαχτυλίδι του Ψαρά” (σύμβολο της παποσύνης), για να αποφευχθεί η κατάχρηση του παπικού κύρους.
2. Sede Vacante και πένθος: Ξεκινά επίσημα η “Sede Vacante” – η περίοδος όπου η Αγία Έδρα είναι κενή. Η περίοδος πένθους διαρκεί 9 ημέρες (Novemdiales) με ειδικές λειτουργίες και προσευχές στη μνήμη του Πάπα.
3. Σύγκληση του Κονκλάβιου: Εντός 15 έως 20 ημερών από τον θάνατο του Πάπα συγκαλείται το Κονκλάβιο, η συνέλευση των Καρδιναλίων για την εκλογή του νέου Ποντίφικα.
4. Διαδικασία εκλογής: Το Κονκλάβιο διεξάγεται κεκλεισμένων των θυρών στην Καπέλα Σιξτίνα του Βατικανού. Οι Καρδινάλιοι ψηφίζουν σε διαδοχικά μυστικά ψηφοδέλτια. Για να εκλεγεί κάποιος Πάπας, απαιτείται πλειοψηφία 2/3 των ψήφων. Αν δεν υπάρξει αποτέλεσμα, συνεχίζονται οι ψηφοφορίες δύο φορές το πρωί και δύο φορές το απόγευμα καθημερινά.
5. Η ανακοίνωση: Λευκός καπνός υψώνεται από την καμινάδα της Καπέλα Σιξτίνα συμβολίζει την εκλογή.
Όταν κάποιος συγκεντρώσει τις απαιτούμενες ψήφους και αποδεχτεί, ερωτάται: «Acceptasne electionem de te canonice factam in Summum Pontificem?» (Αποδέχεσαι την κανονική εκλογή σου ως Ανώτατος Ποντίφικας;)
Επιλέγει το παπικό όνομα του και ανακοινώνεται με τη φράση: “Habemus Papam!” (Έχουμε Πάπα!)
Σε ηλικία 16 ετών, καθ’ οδόν για να συναντήσει φίλους του, ένιωσε μια ανεξήγητη παρόρμηση να μπει στη Βασιλική του Αγίου Ιωσήφ. Εκεί, ένιωσε ότι «κάποιος με άρπαξε από μέσα», όπως έχει περιγράψει. «Από εκείνη τη στιγμή ήξερα ότι πρέπει να γίνω ιερέας». Αργότερα μπήκε σε ιερατική σχολή.
Ύστερα από 13 χρόνια σπουδών, ο Μπεργκόλιο χειροτονήθηκε ιερέας.
Ο πατήρ Μπεργκόλιο ανέλαβε την ηγεσία των Ιησουιτών στην Αργεντινή, την περίοδο που η χώρα βυθιζόταν στον εφιάλτη της «βρόμικης δικτατορίας» – με βασανιστήρια, εξαφανίσεις και εκτελέσεις έως και 30.000 πολιτών. Κατηγορήθηκε αργότερα πως δεν προστάτευσε επαρκώς δύο ιερείς με αντικαθεστωτικές απόψεις που απήχθησαν και βασανίστηκαν από το καθεστώς. Ο ίδιος το διέψευσε, λέγοντας ότι βοήθησε ιερείς και πολίτες πίσω από τις κουρτίνες, πιέζοντας στρατιωτικούς αξιωματούχους.
Η θητεία του στους Ιησουίτες έληξε με ένταση. Κριτικοί τον κατηγόρησαν για αυταρχικό ύφος διοίκησης. Η Εκκλησία τον έστειλε σε de facto εξορία στη Φρανκφούρτη και αργότερα στην Κόρδοβα της Αργεντινής.
Η εξορία του διακόπηκε ξαφνικά όταν διορίστηκε βοηθός επίσκοπος στο Μπουένος Άιρες. Έξι χρόνια μετά έγινε αρχιεπίσκοπος και αφιερώθηκε στους φτωχούς. Το 2001 χειροτονήθηκε καρδινάλιος.
Αναδείχθηκε πάπας μετά την παραίτηση του Βενέδικτου ΙΣΤ’, ο οποίος επικαλέστηκε λόγους υγείας. Ο Φραγκίσκος απομάκρυνε την Εκκλησία από διχαστικά ζητήματα, όπως οι αμβλώσεις και η ομοφυλοφιλία, στρέφοντας το βλέμμα στην κλιματική αλλαγή, τη φτώχεια και τη μετανάστευση. Το πρώτο του ταξίδι ήταν στη Λαμπεντούζα, το ιταλικό νησί-σύμβολο της προσφυγικής κρίσης.
Ίδρυσε επιτροπή για την αντιμετώπιση των σκανδάλων σεξουαλικής κακοποίησης. Περιλάμβανε και θύματα, και στόχος ήταν να λογοδοτήσουν οι επίσκοποι. Η προσπάθεια όμως κατέρρευσε με τον καιρό.
Με τη συμβολή του Φραγκίσκου, Ηνωμένες Πολιτείες και Κούβα αποκατέστησαν διπλωματικές σχέσεις έπειτα από δεκαετίες. Ήταν ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στον Ομπάμα και τον Ραούλ Κάστρο.
Με την εγκύκλιο «Laudato Si» ζήτησε από τον κόσμο να προστατεύσει τη φύση και κατήγγειλε την υπερβολή του παγκόσμιου καπιταλισμού και την εκμετάλλευση των φτωχών.
Κατά την εξαήμερη επίσκεψή του στις ΗΠΑ, έγινε ο πρώτος πάπας που μίλησε στο Κογκρέσο.
Επιχειρώντας να αντιταχθεί στον εθνικισμό, είπε ότι ο Ντόναλντ Τραμπ «δεν είναι χριστιανός» επειδή θέλει να χτίζει τείχη αντί για γέφυρες. Ο Τραμπ απάντησε: «Είναι ντροπή για έναν θρησκευτικό ηγέτη να κρίνει την πίστη κάποιου άλλου».
Στην Αίγυπτο επιδίωξε διάλογο με άλλες θρησκείες και καταδίκασε τη βία στο όνομα της πίστης.
Εξέδωσε την πιο περιεκτική οδηγία κατά της σεξουαλικής κακοποίησης. Υποχρέωσε τους εκκλησιαστικούς αξιωματούχους να αναφέρουν τις περιπτώσεις στους ανωτέρους τους – όχι όμως και στην αστυνομία, κάτι που εξόργισε πολλά θύματα.
Τη Μεγάλη Παρασκευή, από ένα άδειο και σκοτεινό Βατικανό, ευλόγησε τον κόσμο καλώντας σε ενότητα για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Εκείνη την περίοδο, η Ιταλία ήταν σε αυστηρό lockdown.
Ζήτησε συγχώρεση για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν σε βάρος των αυτόχθονων πληθυσμών από Χριστιανούς και για τον ρόλο της Εκκλησίας στα οικοτροφεία, όπου πολλά παιδιά κακοποιήθηκαν ή πέθαναν.
Για πρώτη φορά, συμπεριέλαβε γυναίκες και λαϊκούς με δικαίωμα ψήφου σε σύνοδο επισκόπων. Συζητήθηκαν κρίσιμα ζητήματα όπως ο γάμος ιερέων και η θέση των γυναικών, χωρίς όμως να αλλάξουν οι επίσημες πολιτικές. Μετά τη σύνοδο, επέτρεψε την ευλογία ομόφυλων ζευγαριών.
Ο πάπας Φραγκίσκος πέθανε τη Δευτέρα στις 7:35 π.μ., λιγότερο από ένα 24ωρο μετά την εμφάνισή του στο μπαλκόνι για την πασχαλινή ευλογία. Έδειχνε καταβεβλημένος και παραχώρησε την ομιλία του σε συνεργάτη του. Τους τελευταίους μήνες, πάλευε με σοβαρά προβλήματα υγείας, περιλαμβανομένης μιας βαριάς λοίμωξης του αναπνευστικού. Άφησε πίσω του μια εκκλησία πιο ανοιχτή και δραστήρια – πάντα στο πλευρό των μεταναστών, των αποκλεισμένων και της Γης.
Είναι γνωστό ότι ο Φραγκίσκος είχε σοβαρά προβλήματα υγείας, τα οποία επιδεινώθηκαν τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Στις 14 Φεβρουαρίου, ο Ποντίφικας εισήχθη στο νοσοκομείο με βρογχίτιδα. Οι γιατροί διαπίστωσαν ότι έπασχε από διπλή πνευμονία και χρειαζόταν μεταγγίσεις αίματος. Ο Πάπας παρέμεινε νοσηλευόμενος για 38 ημέρες, μέχρι τις 23 Μαρτίου, οπότε και επέστρεψε στο διαμέρισμα του, στον ξενώνα του Βατικανού Σάντα Μάρθα. Έμενε εκεί, αφού δεν είχε δεχτεί να μένει στα παπικά διαμερίσματα. Εκεί άφησε τελικά και την τελευταία του πνοή από εγκεφαλική αιμορραγία, σύμφωνα με τον ιταλικό Τύπο.
Και καθώς η είδηση του θανάτου του πάπα Φραγκίσκου, σε ηλικία 88 ετών, απλώθηκε αστραπιαία σε όλο τον κόσμο, Καρδινάλιοι από κάθε γωνιά της υφηλίου ξεκίνησαν το ταξίδι τους προς τη Ρώμη. Στο Βατικανό θα λάβει χώρα το πολύπλοκο έργο της ταφής του ηγέτη της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και της προετοιμασίας για την εκλογή του διαδόχου του. Την ίδια ώρα, η τελευταία ημέρα του Πάπα Φραγκίσκου, αν και σύντομη, μαρτυρά το σταθερό του όραμα για μια Εκκλησία λιτή και προσγειωμένη. Εν ζωή, ο Πάπας Φραγκίσκος απέρριψε τη χλιδή του Αποστολικού Παλατιού του Βατικανού, προτιμώντας ένα ταπεινό διαμέρισμα. Και στον θάνατό του, επίσης απαρνήθηκε την επιτήδευση και την πολυτέλεια, δίνοντας εντολή στην Εκκλησία να ταφεί σε ένα και μόνο ξύλινο φέρετρο, με επένδυση από ψευδάργυρο, αντί για την παραδοσιακή τριπλή συστοιχία φερέτρων από κυπαρίσσι, μόλυβδο και βελανιδιά. Ωστόσο, η κηδεία ενός Πάπα –ακόμη κι ενός αφοσιωμένου στην απλότητα– δεν είναι ποτέ απλή υπόθεση.
*Διαβάστε ακόμα: Πάπας Φραγκίσκος: Το Βατικανό έδωσε στη δημοσιότητα φωτογραφίες του μέσα από το φέρετρο
Πάπας Φραγκίσκος: Την Τετάρτη σε λαϊκό προσκύνημα η σορός του, το Σαββατοκύριακο η κηδεία του
Σύμφωνα με τον ιταλικό τύπο, η κηδεία του πάπα Φραγκίσκου αναμένεται να τελεστεί εντός του σαββατοκύριακου, πιθανότατα το Σάββατο. Το απόγευμα της Δευτέρας, λίγες μόλις ώρες αφότου έγινε γνωστό ότι ο Φραγκίσκος απεβίωσε σε ηλικία 88 ετών, Καρδινάλιοι από όλο τον κόσμο ξεκίνησαν να κατευθύνονται προς το Βατικανό, προκειμένου να αποχαιρετήσουν τον Ποντίφικα και να προετοιμαστούν για την επιλογή του διαδόχου του. Ο καρδινάλιος Τζιοβάνι Μπατίστα Ρε, κοσμήτορας του Κολλεγίου των Καρδιναλίων, τους κάλεσε να συγκεντρωθούν στη Ρώμη, όπου θα πραγματοποιήσουν την πρώτη τους συνεδρίαση την Τρίτη στην αίθουσα της Συνόδου. Οι Καρδινάλιοι θα καθορίσουν ακριβώς πότε θα μεταφερθεί η σορός του Φραγκίσκου στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου, όπου θα τεθεί σε λαϊκό προσκύνημα πριν από την κηδεία. Η μεταφορά αυτή ενδέχεται να γίνει ήδη από την Τετάρτη.Η ταφή ενός Πάπα συνήθως πραγματοποιείται τέσσερις έως έξι ημέρες μετά τον θάνατό του, ενώ οι τελετές και τα πολύπλοκα τελετουργικά που τις συνοδεύουν διαρκούν περίπου εννέα ημέρες. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, η κηδεία του είναι πιθανό να τελεστεί το Σάββατο. Η σορός του εκλιπόντος ποντίφικα μεταφέρθηκε στο παρεκκλήσι του ξενώνα της Αγίας Μάρθας, αργά χθες βράδυ, όπου διέμενε. Το γραφείο και το διαμέρισμά του σφραγίστηκαν.
Ποιοι θα δώσουν το «παρών» στην κηδεία του Πάπα Φραγκίσκου
Πολιτικοί και θρησκευτικοί ηγέτες από όλο τον πλανήτη αναμένεται να παραστούν στην εξόδιο ακολουθία. Κάποιοι από αυτούς θα είναι ηγέτες με τους οποίους ο Πάπας «συγκρούστηκε» για τη μεταχείρισή τους στους καταπιεσμένους, ιδίως στους μετανάστες. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, που ήταν ένας από αυτούς, δήλωσε πως σκοπεύει να παραστεί στην κηδεία του μαζί με την Πρώτη Κυρία των ΗΠΑ, Μελάνια. «Η Μελάνια και εγώ θα είμαστε παρόντες στην κηδεία του Πάπα Φραγκίσκου, στη Ρώμη. Ανυπομονούμε να βρεθούμε εκεί», έγραψε ο Τραμπ σε μήνυμά του. Παρών αναμένεται να είναι και ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζέι Ντι Βανς, ο οποίος έχει ασπαστεί τον Καθολικισμό και μια μέρα πριν ο Ποντίφικας αφήσει την τελευταία του πνοή, είχε συναντηθεί μαζί του. Ο βασιλιάς της Αγγλίας, Κάρολος, μαζί με τη σύζυγό του Καμίλα, πιθανότατα δεν θα παραβρεθούν στην κηδεία. Τη βασιλική οικογένεια αναμένεται να εκπροσωπήσει ο πρίγκιπας και διάδοχος του βρετανικού θρόνου, Ουίλιαμ, ένας από τους πολλούς εκπροσώπους βασιλικών οικογενειών, αρχηγούς κρατών και θρησκευτικούς ηγέτες που θα παραβρεθούν στην κηδεία του Πάπα.Οι τελευταίες ημέρες του Πάπα Φραγκίσκου
Καθώς οι Καρδινάλιοι απ’ όλο τον κόσμο καταφτάνουν στη Ρώμη για να αποχαιρετήσουν τον Ποντίφικα και να ετοιμαστούν για την εκλογή του διαδόχου του, οι τελευταίες ημέρες του Φραγκίσκου αποκτούν νέα βαρύτητα. Παρά την εύθραυστη υγεία του, ο Πάπας δεν αποσύρθηκε ποτέ από τον δημόσιο βίο. Σχεδόν μέχρι την τελευταία του πνοή, συνέχιζε να υπηρετεί σαν αληθινός ποιμένας.Ο Φραγκίσκος είχε νοσηλευτεί για περισσότερο από πέντε εβδομάδες με διπλή πνευμονία. Όταν πήρε εξιτήριο τον προηγούμενο μήνα, οι γιατροί είχαν επισημάνει ότι απαιτούνταν τουλάχιστον δίμηνη ανάρρωση και είχαν προειδοποιήσει ότι «δεν θα μπορούσε αμέσως να συναντά ομάδες ή να προεδρεύει σε ορισμένες σημαντικές δεσμεύσεις». Παρ’ όλα αυτά, ο Πάπας έμεινε πιστός στην επιθυμία του να είναι παρών. Εξάλλου, ο Φραγκίσκος δεν υπήρξε ποτέ ένας Πάπας που μπορούσε να συμβιβαστεί με την απομόνωση.
Όπως δήλωσε στο αμερικανικό μέσο ενημέρωσης ο αιδεσιμότατος Eric Garris, ιερέας από το Κλίβελαντ των ΗΠΑ, σχολιάζοντας το αν η «εργασιομανία του» ήταν υπεύθυνη για το τέλος του,: «Ως ιερέας, θέλεις να είσαι παρών με τον λαό σου. Δεν νομίζω ότι ήταν πράξη αμέλειας. Νομίζω ότι ήταν πράξη ποιμένα». Μετά την επιστροφή του στο Βατικανό, ο Πάπας προσπάθησε να διατηρήσει έστω και μια περιορισμένη δημόσια παρουσία. Στις αρχές του μήνα, είχε μια ιδιωτική συνάντηση με τον βασιλιά Κάρολο και τη βασίλισσα Καμίλα, η οποία επιβεβαιώθηκε μόλις λίγες ώρες πριν πραγματοποιηθεί.
Τη Μεγάλη Πέμπτη, σύμφωνα με το καθολικό ημερολόγιο, ο Φραγκίσκος επισκέφθηκε μια φυλακή στη Ρώμη και συναντήθηκε με περίπου 70 κρατούμενους. Άλλες χρονιές, τους έπλενε τα πόδια, μιμούμενος τον Χριστό με τους μαθητές του. Αυτή τη φορά, όπως ανακοίνωσε το Βατικανό, τους ζήτησε συγγνώμη που δεν μπορούσε να το κάνει. Αντ’ αυτού, τους χάρισε ροζάρια και μικρές εκδόσεις των Ευαγγελίων.
Την Κυριακή του Πάσχα, ο Πάπας δέχτηκε τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ, Τζέι Ντι Βανς, για μια σύντομη συνάντηση στην κατοικία του, όπου καθόταν σε αναπηρικό αμαξίδιο. «Ξέρω πως δεν αισθανόσασταν καλά, αλλά είναι ωραίο να σας βλέπω σε καλύτερη κατάσταση», του είπε ο Βανς. «Ευχαριστώ που με δεχτήκατε». Επιπλέον, την ίδια μέρα, πραγματοποίησε μια σύντομη δημόσια εμφάνιση για να ευλογήσει τους χιλιάδες ανθρώπους στην Πλατεία του Αγίου Πέτρου, προκαλώντας χειροκροτήματα και επευφημίες από τους πιστούς.
Ο ποντίφικας δεν τέλεσε τη Θεία Λειτουργία του Πάσχα στην πλατεία, αναθέτοντας τη λειτουργία στον καρδινάλιο Angelo Comastri, πρώην αρχιερέα της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου. Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας, εμφανίστηκε στο μπαλκόνι πάνω από την είσοδο της βασιλικής. «Αδέλφια και αδελφές, Καλό Πάσχα!» είπε ο Φραγκίσκος, με τη φωνή του να ακούγεται πιο δυνατή από ποτέ, μετά τη νοσηλεία του, σχολίασε εκείνη την ημέρα το Associated Press.
Ο Φραγκίσκος χαιρέτησε από το μπαλκόνι και στη συνέχεια ζήτησε από έναν βοηθό του να διαβάσει το μήνυμά του. Ο Φραγκίσκος, στο γραπτό μήνυμά του και την ευλογία του «προς της Πόλη και τον Κόσμο», για τον εορτασμό του Πάσχα, μεταξύ των άλλων καταδίκασε την έλλειψη σεβασμού προς τους ασθενέστερους, τους μετανάστες και τους περιθωριοποιημένους. «Από τον Πανάγιο Τάφο, ναό της Αναστάσεως, όπου φέτος το Πάσχα γιορτάζεται την ίδια ημέρα από Ορθόδοξους και Καθολικούς, ας διαδοθεί το φως της ειρήνης σε όλους τους Αγίους Τόπους και σε ολόκληρο τον κόσμο. Είμαι στο πλευρό των χριστιανών που υποφέρουν, στην Παλαιστίνη και στο Ισραήλ, όπως και στο πλευρό ολόκληρου του ισραηλινού και παλαιστινιακού λαού». Στο μήνυμά του, ο Φραγκίσκος εξέφρασε την ελπίδα να επικρατήσει μια δίκαιη και διαρκής ειρήνη στην Ουκρανία, όπως και σταθερότητα στον Λίβανο και την Συρία. «Καμία ειρήνη δεν είναι δυνατή, όπου δεν υπάρχει θρησκευτική ελευθερία, όπως και ελευθερία λόγου και σκέψης. Καμία ειρήνη δεν είναι δυνατή, χωρίς έναν πραγματικό αφοπλισμό. Η ανάγκη του κάθε λαού να φροντίσει για την άμυνά του, δεν μπορεί να μετατραπεί σε μια γενική, ξέφρενη πορεία προς τους εξοπλισμούς».
Ακόμη κι όταν η υγεία του τον εγκατέλειπε, ο Φραγκίσκος δεν σταμάτησε ποτέ να εκπληρώνει το λειτούργημά του. Σαν να ήξερε ότι η τελευταία του πράξη δεν θα έπρεπε να είναι η σιωπή, αλλά η παρουσία.
Η διαθήκη του Πάπα Φραγκίσκου
Λίγες ώρες μετά τον θάνατό του, την Δευτέρα 21 Απριλίου, το Βατικανό έδωσε στη δημοσιότητα τη διαθήκη του, στην οποία περιγράφει σε συντομία τις επιθυμίες του για τον τόπο της ταφής του. Η διαθήκη έχει ημερομηνία 29 Ιουνίου 2022. Πηγές από το Βατικανό ανέφεραν εξάλλου ότι ο Φραγκίσκος ασχολούταν με τις λεπτομέρειες της συνέχειας στην Καθολική Εκκλησία προς το τέλος της ζωής του, όταν η υγεία του ήταν ιδιαίτερα κλονισμένη.Γράφει ο Φραγκίσκος: «Αισθανόμενος ότι πλησιάζει η δύση της επίγειας ζωής μου και με ζωντανή ελπίδα στην Αιώνια Ζωή, επιθυμώ να εκφράσω τη διαθήκη μου μόνο όσον αφορά τον τόπο της ταφής μου.
Τη ζωή μου και την ιερατική και επισκοπική μου διακονία την εμπιστεύθηκα πάντοτε στη Μητέρα του Κυρίου μας, την Υπεραγία Θεοτόκο.
Ως εκ τούτου, ζητώ να αναπαυθεί το θνητό μου λείψανο περιμένοντας την ημέρα της ανάστασης στην Παπική Βασιλική της Σάντα Μαρία Ματζόρε.
Εύχομαι το τελευταίο γήινο ταξίδι μου να τελειώσει σε αυτό το πανάρχαιο Μαριανό προσκύνημα, όπου πήγαινα για προσευχή στην αρχή και στο τέλος κάθε Αποστολικού Ταξιδιού για να εμπιστευθώ με εμπιστοσύνη τις προθέσεις μου στην Αειπάρθενο Μητέρα και να την ευχαριστήσω για την πειθήνια και μητρική της φροντίδα.
Ζητώ να ετοιμαστεί ο τάφος μου στην κόγχη του πλαϊνού διαδρόμου μεταξύ του παρεκκλησίου του Παύλου (παρεκκλήσι του Salus Populi Romani) και του παρεκκλησίου Sforza της προαναφερθείσας παπικής βασιλικής, όπως αναφέρεται στο συνημμένο παράρτημα.
Ο τάφος πρέπει να είναι μέσα στο χώμα- απλός, χωρίς ιδιαίτερη διακόσμηση και με τη μόνη επιγραφή: Franciscus.
Τα έξοδα για την προετοιμασία της ταφής μου θα καλυφθούν από το ποσό που έχω κανονίσει, το οποίο θα μεταφερθεί στην Παπική Βασιλική της Σάντα Μαρία Ματζόρε για το οποίο έχω δώσει τις κατάλληλες οδηγίες».
Η επιθυμία του Πάπα Φραγκίσκου για κηδεία χωρίς περίπλοκο τυπικό
Εξαρχής φαίνεται ότι ο Φραγκίσκος είχε επιλέξει τη βασιλική της Σάντα Μαρία Ματζόρε για τελευταία κατοικία, σπάζοντας μία παράδοση αιώνων που ήθελε τους πάπες να θάβονται στη βασιλική του Αγίου Πέτρου. Από την ολοκλήρωση του ναού, πάνω από τα 75% των παπών έχουν ταφεί σε κρύπτες στο εσωτερικό του ή και στο δάπεδο, όπως ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β’ που μεταφέρθηκε εκεί μετά την αγιοποίησή του το 2011.Ο ίδιος εξηγούσε ότι ήταν μια εκκλησία που ήταν μέρος της ζωής του παππού του που είχε μεταναστεύσει από την Ιταλία στην Αργεντινή. Σε αυτόν τον ναό εκκλησιάζονταν συχνά οι πρόγονοί του γιατί ζούσαν σε μικρή απόσταση, εξηγούσε. Είναι όμως και μια επιλογή ταπεινότητας και απλότητας, έλεγαν συνεργάτες του. Τον δεσμό με την εκκλησία δεν έσπασε ο Φραγκίσκος ούτε μετά την εκλογή του, καθώς επέλεγε τη Σάντα Μαρία για να προσευχηθεί πριν από κάθε επίσημο (αποστολικό) ταξίδι του.
Είχε ζητήσει ακόμη να μην τοποθετηθεί η σορός πάνω σε υπερυψωμένη εξέδρα (catafalque), αλλά να είναι απλά μέσα σε φέρετρο – ανοιχτό μάλιστα για να μπορούν να τον δουν οι πιστοί. Αλλά είχε προβλέψει και το πώς θα είναι το φέρετρο, ζητώντας να είναι απλό και ξύλινο, αντί για την παραδοσιακή ταφή σε τρία φέρετρα, το ένα μέσα στο άλλο, κατασκευασμένα από κυπαρίσσι, μόλυβδο και οξιά.
Το στίγμα της παποσύνης του Πάπα Φραγκίσκου
Στις 13 Μαρτίου 2013 εξελέγη ο 266ος προκαθήμενος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, διαδεχόμενος τον Βενέδικτο 16ο. Από την πρώτη στιγμή έδωσε το στίγμα της παποσύνης του: Αρνήθηκε να φορέσει τα κόκκινα βελούδινα παπούτσια, επιλέγοντας απλά μαύρα. Εγκατέλειψε τη μαύρη λιμουζίνα για ένα μίνι λεωφορείο και το διαμέρισμα των 10 δωματίων με θέα στην πλατεία του Αγίου Πέτρου για έναν ξενώνα πίσω από πρατήριο καυσίμων. Έγινε, δε, ο πρώτος που διάλεξε το όνομα «Φραγκίσκος», για να τιμήσει τον Φραγκίσκο της Ασίζης, τον Ιησουίτη μοναχό που είναι γνωστός ως ο Άγιος των Φτωχών.Προώθησε ένα πιο ελεήμον και λιγότερο δογματικό πρόσωπο της Καθολικής Εκκλησίας, ενθαρρύνοντας τη συμπερίληψη και την κατανόηση. Αγκάλιασε νέες πρακτικές επικοινωνίας με τους πιστούς, από το τάνγκο έως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ανέλαβε να ηγηθεί των 1.389 εκατομμυρίων Καθολικών σε μια περίοδο που η Εκκλησία κλονιζόταν από σκάνδαλα σεξουαλικής κακοποίησης. Προσπάθησε να ρίξει άπλετο φως, διερευνώντας κάθε καταγγελία. Υιοθέτησε μεταρρυθμίσεις στη Ρωμαϊκή Κουρία και κυρίως στις θέσεις της Καθολικής Εκκλησίας για κοινωνικά ζητήματα. Εγκατέλειψε εμμονές για ζητήματα όπως οι σχέσεις πριν από τον γάμο, μετά το διαζύγιο ή ο σεξουαλικός προσανατολισμός.
Ιστορική έχει μείνει η απάντησή του σε ερώτηση δημοσιογράφου το 2013: «Αν κάποιος είναι ομοφυλόφιλος κι αναζητά τον Θεό και έχει καλή θέληση, ποιος είμαι εγώ για να κρίνω;». Τον Ιανουάριο του 2023 ξεκαθάρισε ότι «η ομοφυλοφιλία δεν είναι έγκλημα». Δεν αποδέχθηκε τον γάμο ατόμων του ίδιου φύλου εντός Εκκλησίας, αλλά ενέκρινε γι' αυτά κάποιες ευλογίες και επέτρεψε τρανς άνθρωποι να βαπτιστούν, να γίνουν ανάδοχοι και να είναι μάρτυρες σε γάμους.
Έδωσε μεγάλη έμφαση στην προστασία του περιβάλλοντος. Εξέδωσε εγκύκλιο 192 σελίδων κατά της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής και αντιμετώπιζε τη ρύπανση ως αμαρτία. Επισκέφθηκε τη Λαμπεντούζα για να συναντήσει μουσουλμάνους πρόσφυγες που αναζητούσαν άσυλο στην Ευρώπη. Το 2016 δήλωσε για την πρόθεση του Ντόναλντ Τραμπ να χτίσει τείχος στα νότια σύνορα των ΗΠΑ ότι «δεν είναι χριστιανός όποιος σκέφτεται να χτίσει τοίχους κι όχι γέφυρες». Πρόσφατα φάνηκε να επιπλήττει τον αντιπρόεδρο Τζέι Ντι Βανς για παρανόηση θεολογικών εννοιών. Έμελλε, όμως, με αυτόν να έχει και την τελευταία δημόσια συνάντηση, το μεσημέρι της Κυριακής, ανταλλάσσοντας πασχαλινές ευχές.
Θλίψη σε όλο τον κόσμο για τον χαμό του Πάπα Φραγκίσκου
Ήταν ένα ιδιαίτερο Πάσχα, καθώς Ορθόδοξη και Καθολική Εκκλησία συμφώνησαν να το εορτάσουν από κοινού (δεδομένης και της ημερολογιακής σύμπτωσης), στο πλαίσιο των προσπαθειών διαλόγου και προσέγγισης των δύο Εκκλησιών. Οι γιατροί τον είχαν προειδοποιήσει ότι ο οργανισμός του παραμένει αδύναμος, μετά την πρόσφατη πνευμονία, αλλά εκείνος επέμεινε να επιστρέψει στα καθήκοντά του. Την ημέρα του Πάσχα ευλόγησε πλήθος 35.000 πιστών στην πλατεία του Αγίου Πέτρου. Στο τελευταίο του μήνυμα επανέλαβε την ανάγκη για ειρήνη, προστασία του περιβάλλοντος και φροντίδα φτωχών, προσφύγων και μεταναστών.Ηγέτες από όλο τον κόσμο εξέφρασαν τη θλίψη τους. «Ο Πάπας Φραγκίσκος ήθελε η Εκκλησία να φέρει χαρά και ελπίδα στους φτωχότερους», έγραψε ο πρόεδρος Μακρόν. Η Τζόρτζια Μελόνι ανέφερε ότι ωφελήθηκε από τη φιλία, τις συμβουλές και τις διδασκαλίες του. Ο Πέδρο Σάντσεθ εξήρε τη δέσμευση του Φραγκίσκου για την ειρήνη, την κοινωνική δικαιοσύνη και τους πιο ευάλωτους. Ακόμα και ο πρόεδρος της Αργεντινής, Χαβιέρ Μιλέι, που είχε αποκαλέσει τον Φραγκίσκο «ηλίθιο, που υπερασπίζεται την κοινωνική δικαιοσύνη», δήλωσε χθες ότι «το να έχω γνωρίσει την καλοσύνη και τη σοφία του ήταν πραγματική τιμή για μένα». Ο πρόεδρος Ερντογάν χαρακτήρισε τον Φραγκίσκο «πνευματικό ηγέτη που εκτιμούσε τον διάλογο μεταξύ διαφορετικών θρησκευτικών ομάδων και ανέλαβε πρωτοβουλία απέναντι στις ανθρωπιστικές τραγωδίες», επισημαίνοντας ειδικά την κριτική του για τον πόλεμο στη Γάζα.
Πώς θα γίνει η εκλογή νέου πάπα
Αν η ταφή ενός Πάπα είναι περίπλοκη, η εκλογή του διαδόχου του είναι ακόμη περισσότερο, ενώ η διαδικασία λαμβάνει χώρα πίσω από κλειστές πόρτες. Κάθε Καρδινάλιος κάτω των 80 ετών έχει δικαίωμα ψήφου, πράγμα που σημαίνει ότι 135 άνδρες θα κληθούν σύντομα να πάρουν μια απόφαση που θα διαμορφώσει το μέλλον μιας Εκκλησίας με 1,4 δισεκατομμύρια πιστούς σε όλο τον κόσμο. Η σύνοδος αυτή των Καρδιναλίων, που αποκαλείται Κονκλάβιο, ξεκινά κάποια στιγμή μετά την ολοκλήρωση των τελετών. Σύμφωνα με την εφημερίδα La Repubblica, το Κονκλάβιο είναι πιθανό να ξεκινήσει στο διάστημα από 5 έως 10 Μαΐου.H Καθολική Εκκλησία έχει εισελθει σε περίοδο sede vacante, και οι προετοιμασίες για το επερχόμενο κονκλάβιο έχουν ήδη ξεκινήσει. Το πρωτόκολλο για τη διαδοχή του Πάπα καθορίζεται από τη μακραίωνη παράδοση και τις διατάξεις της Καθολικής Εκκλησίας, όπως προβλέπονται στο Αποστολικό Σύνταγμα “Universi Dominici Gregis”, που εκδόθηκε από τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β΄ και συμπληρώθηκε από τους διαδόχους του. Η διαδικασία εκλογής του νέου Πάπα αναμένεται να διεξαχθεί δύο με τρεις εβδομάδες μετά την κηδεία, όταν το Κολέγιο των Καρδιναλίων θα συγκληθεί στην Καπέλα Σιστίνα για να ξεκινήσει το μυστικό κονκλάβιο εκλογής νέου Πάπα.
Τα βήματα της διαδοχής
1. Διαπίστωση του θανάτου: Ο Καμεραλένγκος (Cardinal Camerlengo), υπεύθυνος για τη διαχείριση της Αγίας Έδρας κατά τη διάρκεια της «sede vacante» (χρονικό διάστημα μεταξύ δύο Παπών), είναι αυτός που επιβεβαιώνει επίσημα τον θάνατο του Ποντίφικα.Ο Καμεραλένγκος σφραγίζει τα διαμερίσματα του Πάπα και καταστρέφει το “Δαχτυλίδι του Ψαρά” (σύμβολο της παποσύνης), για να αποφευχθεί η κατάχρηση του παπικού κύρους.
2. Sede Vacante και πένθος: Ξεκινά επίσημα η “Sede Vacante” – η περίοδος όπου η Αγία Έδρα είναι κενή. Η περίοδος πένθους διαρκεί 9 ημέρες (Novemdiales) με ειδικές λειτουργίες και προσευχές στη μνήμη του Πάπα.
3. Σύγκληση του Κονκλάβιου: Εντός 15 έως 20 ημερών από τον θάνατο του Πάπα συγκαλείται το Κονκλάβιο, η συνέλευση των Καρδιναλίων για την εκλογή του νέου Ποντίφικα.
4. Διαδικασία εκλογής: Το Κονκλάβιο διεξάγεται κεκλεισμένων των θυρών στην Καπέλα Σιξτίνα του Βατικανού. Οι Καρδινάλιοι ψηφίζουν σε διαδοχικά μυστικά ψηφοδέλτια. Για να εκλεγεί κάποιος Πάπας, απαιτείται πλειοψηφία 2/3 των ψήφων. Αν δεν υπάρξει αποτέλεσμα, συνεχίζονται οι ψηφοφορίες δύο φορές το πρωί και δύο φορές το απόγευμα καθημερινά.
5. Η ανακοίνωση: Λευκός καπνός υψώνεται από την καμινάδα της Καπέλα Σιξτίνα συμβολίζει την εκλογή.
Όταν κάποιος συγκεντρώσει τις απαιτούμενες ψήφους και αποδεχτεί, ερωτάται: «Acceptasne electionem de te canonice factam in Summum Pontificem?» (Αποδέχεσαι την κανονική εκλογή σου ως Ανώτατος Ποντίφικας;)
Επιλέγει το παπικό όνομα του και ανακοινώνεται με τη φράση: “Habemus Papam!” (Έχουμε Πάπα!)
Οι πιθανοί υποψήφιοι για το παπικό αξίωμα
Αν και η διαδικασία του κονκλαβίου είναι μυστική, ορισμένα ονόματα έχουν ήδη αναφερθεί ως πιθανοί διάδοχοι:Καρδινάλιος Πιέτρο Παρολίν
Επί 11 χρόνια υπηρέτησε στο Βατικανό του πάπα Φραγκίσκου ο γραμματέας του κράτους του Βατικανού, ο 70χρονος Πιέτρο Παρολίν, και έχει αναδειχθεί σε φαβορί από τον περασμένο Νοέμβριο. Πολιτικά θεωρείται μετριοπαθής και πέρασε την καριέρα του συμμετέχοντας στη διπλωματική πτέρυγα της Αγίας Εδρας, στη Νουντσιατούρα της Νιγηρίας και του Μεξικού. Έγινε καρδινάλιος το 2014 από τον πάπα Φραγκίσκο και παράλληλα θα μπορούσε να θεωρηθεί προέκταση της ιδεολογικής κληρονομιάς του 88χρονου ποντίφικα.
Καρδινάλιος Φριντολάιν Αμπόντζο Μπεσούντζου
Πρόεδρος του Συμποσίου των Επισκοπικών Διασκέψεων της Αφρικής και της Μαδαγασκάρης, ο 65χρονος μονοπώλησε τη δημοσιότητα όταν απέρριψε δήλωση του πάπα Φραγκίσκου. Είχε κηρύξει, την ίδια στιγμή, άκυρο το δόγμα που επέτρεπε στους ιερείς να ευλογούν ανύπαντρα και ομόφυλα ζευγάρια στην αφρικανική ήπειρο.
Καρδινάλιος Βιμ Εϊγικ
Ο 71χρονος πρώην γιατρός θεωρείται ευρέως ως ένας από τους πιο συντηρητικούς, αλλά και επικρατέστερος για προκαθήμενος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Το 2015 συνέβαλε στη συγγραφή του βιβλίου «Έντεκα καρδινάλιοι μιλούν για τον γάμο και την οικογένεια», το οποίο αντιτάχθηκε σθεναρά στην έγκριση από τον Φραγκίσκο σε πολιτικούς γάμους.
Καρδινάλιος Πέτερ Ερντο
Πρώην πρόεδρος του Συμβουλίου των Επισκοπικών Διασκέψεων της Ευρώπης, ο 72χρονος θεωρείται εδώ και καιρό σημαίνουσα προσωπικότητα στην πολιτική της σύγχρονης Εκκλησίας. Βαθιά συντηρητικός, ως προς την ιδεολογική κατεύθυνση, έχει στο παρελθόν αντιταχθεί στην πολιτική για τους διαζευγμένους ή ξαναπαντρεμένους καθολικούς να λαμβάνουν τη Θεία Κοινωνία. Εχει επίσης εκφράσει την αντίθεσή του στην αποδοχή προσφύγων από ευρωπαϊκές χώρες, δηλώνοντας ότι αυτό ισοδυναμεί με εμπορία ανθρώπων. Ο Ερντο έγινε καρδινάλιος το 2003 από τον πάπα Ιωάννη Παύλο Β'.
Καρδινάλιος Λούις Αντόνιο Τάγκλε
Ο 67χρονος από τις Φιλιππίνες υπηρετεί ως πρόεδρος της Διακρατικής Επιτροπής για τους αφοσιωμένους θρησκευόμενους. Αποκαλείται ο «Ασιάτης πάπας Φραγκίσκος» και έχει ασκήσει κριτική στην οπτική της Εκκλησίας απέναντι στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα και τους διαζευγμένους και ξαναπαντρεμένους καθολικούς. Σε συνέντευξή του το 2015 είπε ότι η «αυστηρή» στάση της Εκκλησίας απέναντι στους ομοφυλόφιλους, τους διαζευγμένους και τις ανύπαντρες μητέρες έχει προκαλέσει πλήγμα στην Εκκλησία. Ο Tάγκλε, αν εκλεγεί, θα είναι ο πρώτος πάπας που θα προέρχεται από την ασιατική ήπειρο.
Καρδινάλιος Ρέιμοντ Μπούρκε
Ο 76χρονος αποτέλεσε έναν από τους πιο σκληρούς επικριτές των φιλελεύθερων πρακτικών του πάπα Φραγκίσκου. Γεννημένος στο Ουισκόνσιν και πρώην αρχιεπίσκοπος του Σεντ Λούις, αμφισβήτησε την επιδίωξη του Φραγκίσκου να επιτρέψει στα ξαναπαντρεμένα ζευγάρια να λάβουν τη Θεία Ευχαριστία.
Καρδινάλιος Μάριο Γκρετς
Ο 67χρονος από τη Μάλτα διατελεί τον ρόλο του γενικού γραμματέα της Συνόδου των Επισκόπων. Στο παρελθόν είχε μιλήσει για την ανάγκη προσέγγισης όσων απομακρύνονται από την Εκκλησία λόγω των σεξουαλικών τους προτιμήσεων ή της οικογενειακής τους κατάστασης. Σε ομιλία που εκφώνησε το 2014 υπογράμμισε την ανάγκη της Εκκλησίας να διατηρήσει τη συνέχεια της διδασκαλίας.
Καρδινάλιος Ματέο Ζούπι
Ο 69χρονος πρόεδρος της Ιταλικής Επισκοπικής Διάσκεψης γεννήθηκε στη Ρώμη και υπηρέτησε στη θέση του αρχιεπισκόπου της Μπολόνια, γεγονός που τον καθιστά βαθύ γνώστη του Βατικανού. Αγαπημένος του Φραγκίσκου, κλήθηκε το 2023 να πραγματοποιήσει μια υψηλού προφίλ ειρηνευτική αποστολή στην Ουκρανία, συναντώντας τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Την ίδια χρονιά εστάλη στις Ηνωμένες Πολιτείες για να συναντηθεί με τον Αμερικανό πρόεδρο, Τζο Μπάιντεν.
