Στην ιστορία κάθε λαού υπάρχουν ζοφερές ημερομηνίες, οι οποίες καθορίζουν τη μοίρα του. Για τον λαό του Αζερμπαϊτζάν μία από αυτές τις ημέρες είναι το βράδυ 19 με 20 Ιανουαρίου 1990, όταν ο Κόκκινος Στρατός μπήκε στο Μπακού.

Εκείνη τη νύχτα, τα σοβιετικά στρατεύματα που αριθμούσαν περισσότερα από 20 χιλιάδες στρατιώτες, εισέβαλαν στην πρωτεύουσα του Αζερμπαϊτζάν για να καταστείλουν το κίνημα ανεξαρτησίας.

Τα σοβιετικά στρατεύματα που μπήκαν στο Μπακού έβαλαν κατά πάντων στο πέρασμά τους - στους τυχαίους περαστικούς, στα διερχόμενα στους δρόμους αυτοκίνητα, πυροβολούσαν στα διαμερίσματα και τα σπίτια. 

Ο τραγικός απολογισμός της επίθεσης: 137 νεκροί, 744 τραυματίες, 841 συλληφθέντες. Αυτό είναι το αποτέλεσμα μιας τραγωδίας που στοίχισε τη ζωή όχι μόνο των Αζέρων, αλλά και των Ρώσων, των Λεζγκίν, των Τατάρων, των Εβραίων που ζούσαν στο Μπακού.

Οι ένοπλες δυνάμεις της Σοβιετικής Ένωσης δεν χρησιμοποιήθηκαν για την προστασία από εξωτερικές επιθέσεις, αλλά εναντίον του ίδιου του λαού τους. Ο πληθυσμός του Μπακού, που ξύπνησε από τα τραγικά γεγονότα, δεν μπορούσε να κατανοήσει πώς ο στρατός μπορούσε να πυροβολήσει τους άμαχους πολίτες του κράτους για την προστασία του οποίου δημιουργήθηκε. Αυτό έγινε για πρώτη φορά στα 70 χρόνια της ύπαρξης της Σοβιετικής Ένωσης.

Έξι μήνες μετά την άγρια επίθεση που δέχτηκαν από την ηγεσία του δικού τους κράτους, Σοβιετική Ένωση κατέρρευσε και τον Οκτώβριο του 1991 η Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν ανέκτησε την ανεξαρτησία της.

Αυτόπτης μάρτυρας των τραγικών εκείνων γεγονότων, πριν από 28 χρόνια, ήταν και ο γνωστός φωτογράφος Μπορίς Ντόμπιν, που μεγάλωσε στο Μπακού. Σήμερα ζει στο Ισραήλ και είναι μέλος του Συνδέσμου «Ισραήλ-Αζερμπαϊτζάν» (AZIZ).

«Τα γεγονότα του Ιανουαρίου του 1990, με την εισβολή των σοβιετικών στρατευμάτων, θα μου μείνουν για πάντα ως μια ανοιχτή πληγή που δεν σταματάει ποτέ να πονάει. Μερικές φορές μόνο αυτός ο πόνος υποχωρεί, μερικές φορές μεγαλώνει, αλλά πάντα υπάρχει. Έτσι θυμάμαι τα γεγονότα εκείνων των ημερών πολύ καλά, μέχρι και την τελευταία λεπτομέρεια.

Τον Ιανουάριο του 1990 μόλις είχα επιστρέψει στο Μπακού από το πρώτο μου ταξίδι στο Ισραήλ. Μέσα στην πόλη η κατάσταση ήταν ήδη τεταμένη, αλλά η ζωή συνεχιζόταν κανονικά. Για να καταλάβετε, το βράδυ της 19ης Ιανουαρίου, πήγαμε με μια παρέα φίλων για σάουνα στο κεντρικό ξενοδοχείο «Intourist», όπως συνηθίζαμε. Και όπως πάντα μείναμε μέχρι αργά και ξαφνικά στις δέκα η ώρα το βράδυ επικρατεί μια ολική σιγή: σταματάει το ραδιόφωνο και η τηλεόραση. Αυτό φάνηκε ύποπτο και έτσι πήγαμε γρήγορα στα σπίτια μας. Έφτασα στο διαμέρισμά μου αργά το βράδυ. Και τη νύχτα στους δρόμους ξεκίνησαν πυροβολισμοί και μπήκαν άρματα μάχης» θυμάται ο Μπορίς Ντόμπιν.

Εκείνα τα χρόνια ο Ντόμπιν εργαζόταν ως φωτογράφος στο Μουσείο της Ιστορίας της Μουσικής τέχνης και στα κεντρικά της Τροχαίας.

Ο ίδιος αφηγείται τη βραδιά εκείνη:

«Στις 20 Ιανουαρίου, νωρίς το πρωί, τηλεφώνησε ο επικεφαλής της Τροχαίας και είπε ότι θα πρέπει να περιηγηθούμε στους δρόμους για να καταγράψουμε την ζημιά που έχει προκληθεί στις αστικές υποδομές, δηλαδή στα φανάρια, οδοφράγματα κτλ... Τα άρματα μάχης προχωρούσαν στην πόλη συνθλίβοντας τα πάντα στο πέρασμά τους, πατώντας ακόμα και σταθμευμένα στις άκρες του δρόμου αυτοκίνητα. Αλλά, όπως έχετε καταλάβει από φωτογραφίες μου, τραβούσα και άλλα πράγματα, όχι μόνο τις ζημιές. Σου προκαλούσαν τρόμο οι εικόνες που αντίκρυζες στους δρόμους. Παντού έβλεπες πτώματα. Ήταν ξεκάθαρο ότι ο στρατός εκτελούσε άοπλους περαστικούς, που δεν μπορούσαν να φέρουν καμία αντίσταση, ούτε να υπερασπιστούν τον εαυτό τους.

Αυτό που έκανε ο σοβιετικός στρατός στο Μπακού τη νύχτα 19 με 20 Ιανουαρίου ήταν ένας πραγματικός φασισμός - δεν μπορώ να το ορίσω διαφορετικά. Δεν ξεχνιέται ο πόνος και η σύγχυση που γνώρισαν οι κάτοικοι του Μπακού τότε. Ακολουθώντας κάποια εσωτερική ώθηση, συνέχισα να βγάζω φωτογραφίες. Συνέχιζα να βγάζω εικόνες και τις επόμενες μέρες, όταν γίνονταν κηδείες. Μαζί με ένα εκατομμύριο ανθρώπους περπάτησα προς το πάρκο του Kirov και τραβούσα, τραβούσα, τραβούσα... Μετά τις 20 Ιανουαρίου 1990 μια μακρά νύχτα έπεσε πάνω στην πόλη μας... Για δεκαετίες, άνθρωποι από διαφορετικές εθνικότητες ζούσανε μαζί στο Μπακού.

Μεγάλωσα ανάμεσα στους Αζέρους, μιλάω καλά αζέρικα και ο πόνος του λαού αυτού είναι ο πόνος μου. Νομίζω ότι οι πολιτικοί ευθύνονται για όλα όσα συνέβησαν, εκείνοι που είναι "εκεί πάνω". Κάποιος ήθελε να ακολουθήσουν αυτό το δρόμο τα γεγονότα»...