Aν κάποιος παρακολουθούσε την περασμένη Δευτέρα την εκδήλωση του ΙΟΒΕ (Ιδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών), θα αναρωτιόταν για τη σχέση των δύο κεντρικών ομιλητών. Διότι κυριαρχούσαν τα «Ευκλείδη μου», «Γιάννη μου», παρότι θεωρητικά υπάρχει... άβυσσος ανάμεσα στον κ. Τσακαλώτο και τον κ. Στουρνάρα. Αυτά, όπως είπαμε, στη θεωρία, καθώς, ακόμα και στις πιο σκληρές συγκρούσεις του ΣΥΡΙΖΑ με τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, ο κ. Τσακαλώτος ήταν από αυτούς που κρατούσαν διακριτικές αποστάσεις. Αποστάσεις που δεν έχουν να κάνουν με τον θεσμικό τους ρόλο, αλλά με τη σχέση που έχουν αναπτύξει οι δύο άνδρες και η οποία πάει πίσω στις αρχές της δεκαετίας του ’80.

Όταν ο Γ. Στουρνάρας ήταν διδακτορικός φοιτητής στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και ο Ευ. Τσακαλώτος προπτυχιακός φοιτητής στο Λονδίνο. Από τότε βρέθηκαν σε κοινές παρέες της μεγάλης ελληνικής κοινότητας. Ανάμεσα σε αυτούς και ο σημερινός πρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ Λουκάς Τσούκαλης, αλλά και ο πρώην υπουργός Οικονομικών Γιώργος Ζαννιάς. Οι «ρόλοι» τους την εποχή εκείνη ήταν διαμετρικά αντίθετοι.

Ο Γιάννης Στουρνάρας, προερχόμενος από λαϊκή οικογένεια της Λαμίας, ανήκε στη Νεολαία του ΚΚΕ, την ΚΝΕ. Ο πατέρας του, Θανάσης, διετέλεσε γραμματέας του ΕΑΜ Φθιώτιδας και Εύβοιας, και μάλιστα μια από τις συμβουλές που είχε δώσει στον γιο του, όπως έχει δηλώσει σε συνέντευξή του ο κ. Στουρνάρας, ήταν «να αγοράζει παπούτσια, ρούχα ακόμα και σουβλάκια από μαγαζιά που έχουν αριστεροί, διότι αυτοί έχουν ανάγκη». Για να φτάσει στην Οξφόρδη, ο κ. Στουρνάρας έπρεπε να πάρει υποτροφία ως αριστούχος του τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστήμιου της Αθήνας από την Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος.

Εν αντιθέσει με τον κ. Στουρνάρα, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος προέρχεται από αστική οικογένεια, η οποία στον Εμφύλιο ήταν στο αντίπαλο στρατόπεδο. Ο παππούς του ήταν ξάδερφος του αρχιστράτηγου του Εθνικού Στρατού Θρασύβουλου Τσακαλώτου. Κάπως έτσι, ο σημερινός υπουργός Οικονομικών γεννήθηκε στο Ρότερνταμ της Ολλανδίας και έζησε μεγάλο μέρος της ζωής του στην Αγγλία.

Παρά τις δεξιές καταβολές του, γοητεύτηκε και αυτός από τις ιδέες της αριστεράς, αλλά όχι της δογματικής εκδοχής της, μιας και εντάχθηκε στον Ρήγα Φεραίο, τη Νεολαία του ΚΚΕ Εσωτερικού. Μολονότι με το ΕΑΜ ο πατέρας του Γ. Στουρνάρα και με τον Εθνικό Στρατό η οικογένεια του Ευ. Τσακαλώτου, αυτό που τους ένωσε ήταν η αγάπη τους για την οικονομία, αλλά και οι κοινωνικές ευαισθησίες, που ήταν ιδιαιτέρως αναπτυγμένες τη δεκαετία του 1970.  

Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

Οι δύο άνδρες, λοιπόν, συναντιούνται στην Οξφόρδη και αναπτύσσουν εξαιρετικές σχέσεις, τέτοιες που κατά τα ακαδημαϊκά τους χρόνια τους οδηγούν να συνυπογράφουν κοινά κείμενα. Έστω και αν την εποχή εκείνη ο Στουρνάρας ήταν πιο αριστερός, ενώ ο Τσακαλώτος εθεωρείτο «δεξιούλης».

Αμφότεροι επιστρέφουν στην Ελλάδα με χρονική διαφορά μερικών ετών. Ο μεν κ. Στουρνάρας στα μέσα της δεκαετίας του ’80, οπότε αναλαμβάνει θέση συμβούλου του κ. Κώστα Σημίτη, όταν ο τελευταίος ήταν υπουργός Οικονομικών.

Ο δε κ. Τσακαλώτος το 1993, αποφεύγοντας, όμως, για μεγάλο διάστημα την εμπλοκή του με την πολιτική. Επιλέγει να συνεχίσει την ακαδημαϊκή του καριέρα, αλλά και να αρθρογραφεί στην εφημερίδα «Αυγή». Η πρώτη του ουσιαστική ενασχόληση με τον Συνασπισμό είναι στις εκλογές του 2004, όταν κατεβαίνει υποψήφιος στην Πρέβεζα.

Η μοίρα παίζει παράξενα παιχνίδια στους δυο φίλους. Όταν ο Γιάννης Στουρνάρας αναλαμβάνει το υπουργείο Οικονομικών, το καλοκαίρι του 2012, στην κυβέρνηση Σαμαρά - Βενιζέλου - Κουβέλη, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος εκλέγεται για πρώτη φορά βουλευτής και ταυτόχρονα είναι ο σκιώδης υπουργός Οικονομικών του ΣΥΡΙΖΑ. Εκ των πραγμάτων βρίσκονται απέναντι, απλώς αυτήν τη φορά ο Τσακαλώτος είναι ο αριστερός και ο Στουρνάρας ο «δεξιούλης».

Έστω και έτσι, η αντιπαράθεσή τους γίνεται με οικονομικοπολιτικούς όρους και ουδέποτε με χτυπήματα κάτω από τη ζώνη. Και μιας και λέγαμε για τα παιχνίδια της μοίρας, ο κ. Στουρνάρας είναι αυτός που το 2012 ως υπουργός ουσιαστικά καταργεί την Αγροτική Τράπεζα, η οποία στα τέλη της δεκαετίας του ’70 του είχε δώσει την υποτροφία για τις σπουδές του στην Οξφόρδη. Ένας από τους πρώτους που του κάνουν κριτική για την επιλογή αυτή είναι, φυσικά, ο κ. Τσακαλώτος.  

Η μισή... αλήθεια

Η σύγκρουση ανάμεσα στον ΣΥΡΙΖΑ και τον Γιάννη Στουρνάρα κορυφώνεται όταν γίνεται διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος και ο Αλέξης Τσίπρας πρωθυπουργός. Τους πρώτους μήνες της διακυβέρνησης, ο κ. Στουρνάρας ως θεματοφύλακας της παραμονής της χώρας στην ευρωζώνη και την Ε.Ε. γίνεται κόκκινο πανί για τον ΣΥΡΙΖΑ.

Μετά την «περιπέτεια» της περιόδου Βαρουφάκη, ο κ. Τσακαλώτος γίνεται υπουργός Οικονομικών και, εκ των πραγμάτων, βρίσκει απέναντί του τον παλιό του φίλο ως επικεφαλής της Τράπεζας της Ελλάδος.

Βεβαίως, όπως παραδέχονται ψύχραιμα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, αυτή είναι η μισή αλήθεια, διότι η άλλη μισή λέει πως ο κ. Στουρνάρας ήταν ένας από τους πιο καθοριστικούς συμμάχους του κ. Τσίπρα, όταν αποφάσισε να κάνει τη γνωστή στροφή -κωλοτούμπα κατ' άλλους- και να υπογράψει το τρίτο μνημόνιο.

Είναι η κρίσιμη περίοδος κατά την οποία ο Ευκλείδης Τσακαλώτος αλλά και ο Γιάννης Δραγασάκης βρίσκονται σε μόνιμη επικοινωνία και συνεννόηση με τον Γιάννη Στουρνάρα. Από τότε έως σήμερα, οι διαφωνίες μεταξύ του κ. Στουρνάρα και του κ. Τσακαλώτου είναι επιμέρους και όχι επί της ουσίας. Για παράδειγμα, έχουν (ιδεολογική) διαφωνία με το θέμα της φορολόγησης.

Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος θεωρεί πως αυτή η επιλογή πνίγει την οικονομία και οδηγεί στην ύφεση. Ο υπουργός Οικονομικών επιμένει πως λειτουργεί αναδιανεμητικά και προς όφελος των αδύναμων στρωμάτων.    

ΚΟΙΝΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ

Ανεξάρτητα από το ποιος έχει δίκιο, φαίνεται πως οι δυο τους έχουν βρει έναν κοινό κώδικα επικοινωνίας και επαφής. Συχνά-πυκνά, ο κ. Τσακαλώτος περνά το κατώφλι του επιβλητικού κτιρίου της Τράπεζας της Ελλάδος προκειμένου να συνομιλήσει με τον διοικητή της.

Σταθερή είναι και η τηλεφωνική τους επαφή. Εσχάτως, φαίνεται να διαφωνούν σε άλλο ένα ζήτημα, το οποίο έχει να κάνει με τη λεγόμενη μεταμνημονιακή φάση της Ελλάδας.

Η πλευρά Τσακαλώτου μιλά για καθαρή έξοδο από τα μνημόνια, ενώ η πλευρά Στουρνάρα επιμένει πως το τέλος του μνημονίου θα πρέπει να συνοδευτεί και από μια πιστοληπτική γραμμή στήριξης, προκειμένου να είναι πιο φθηνός αλλά και ασφαλής ο δανεισμός της χώρας από τις αγορές. Και μάλιστα η θέση αυτή έχει περιληφθεί σε όλες τις τελευταίες εκθέσεις της Τράπεζας της Ελλάδος.

Εκθέσεις που αρκετές φορές έχουν προκαλέσει την ενόχληση των κυβερνητικών στελεχών και του οικονομικού επιτελείου. Βεβαίως, δεν γνωρίζουμε αν ο Ευκλείδης Τσακαλώτος συζητά τα θέματα αυτά στο σπίτι με τη Σκωτσέζα σύζυγό του. Και αυτό γιατί η Χέδερ Ντενίς Γκίμπσον είναι επιτελικό στέλεχος της Διεύθυνσης Οικονομικών Μελετών της Τράπεζας της Ελλάδος. Κοινώς, οι εκθέσεις που δεν αρέσουν και τόσο στην κυβέρνηση φέρουν και τη δική της υπογραφή!

Φυσικά, ο κ. Στουρνάρας μιλά με τα πλέον κολακευτικά λόγια για την κυρία Γκίμπσον, λέγοντας ότι πρόκειται για σπουδαία οικονομολόγο. Λογικά, την ίδια γνώμη θα έχει και ο Ευκλείδης...  

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά», Παρασκευή 23 Μαρτίου 2018