Σκηνικό εγκατάλειψης και ερημιάς έχει διαμορφωθεί στο πρώην βασιλικό κτήμα στο Τατόι. Μπάζα, σκουπίδια και σκουριασμένα σύρματα περικυκλώνουν τους αρχιτεκτονικούς θησαυρούς, που κάποτε έσφυζαν από ζωή και φιλοξενούσαν σε αυτόν τον κατάφυτο χώρο τα µέλη της βασιλικής οικογένειας της Ελλάδας, αλλά και τους καλεσμένους της.

Αρχηγοί κρατών, θρησκευτικοί ηγέτες και προσωπικότητες διεθνούς κύρους και ακτινοβολίας επισκέπτονταν κατά καιρούς τα βασιλικά ανάκτορα στο Τατόι, έμεναν στα νεοκλασικά κτίρια που η Πολιτεία αφήνει να καταρρέουν και περπατούσαν στα καταπράσινα μονοπάτια της Πεντέλης, που σήμερα οδηγούν σε δρόμους λύπης για ένα κομμάτι της Ιστορίας που χάνεται στη λήθη, µε αποκλειστική ευθύνη του ελληνικού ∆ημοσίου.

Κατεστραμμένες σκεπές, πεσμένοι τοίχοι, ξηλωμένες πόρτες και κλειστά παράθυρα συνθέτουν την πρώτη και αποκαρδιωτική εικόνα ενός χώρου που, αντί να αξιοποιηθεί ως μουσείο, το οποίο θα φέρνει έσοδα και θα εξασφαλίζει προβολή στη χώρα µας, όπως γίνεται παντού στην Ευρώπη, αποτελεί δυστυχώς εδώ και δεκαετίες ακόμα ένα αναξιοποίητο μνημείο.

Το πρώην βασιλικό κτήμα Τατοΐου, το οποίο βρίσκεται σε µια έκταση 42.000 τ.µ., µε αρκετά πλούσια χλωρίδα, ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 1880 και τελείωσε το 1886, µε τη βασιλική οικογένεια να κατοικεί σε αυτό μετά τις 18 Ιουλίου του 1889, όταν και έγιναν τα εγκαίνια. Αρχικά αποτέλεσε µόνο εξοχική κατοικία, ενώ μεταπολεμικά, όταν η οικτρή οικονομική κατάσταση της χώρας δεν επέτρεπε πολλά έξοδα, χρησιμοποιήθηκε από τη βασιλική οικογένεια ως μόνιμη κατοικία, η οποία διαιρούνταν διοικητικά σε τρεις αυτόνομες, αυτοτελείς ενότητες.

Η πρώτη, η ανακτορική, που σχεδιάστηκε από τον γνωστό αρχιτέκτονα της εποχής, Ερνέστο Τσίλλερ, περιλαμβάνει τα βασιλικά ανάκτορα µε πισίνα και υδρομασάζ, τα μαγειρεία, το υπασπιστήριο, το κτίριο του προσωπικού, την κατοικία του φροντιστή, το κτίριο των τηλεπικοινωνιών, το γκαράζ, το σχολείο των βασιλοπαίδων, τους στρατώνες, το θερμοκήπιο της βασίλισσας Φρειδερίκης, αλλά και το φυλάκιο της εσωτερικής πύλης. Στη δεύτερη ενότητα, την επονομαζόμενη «διοικητική», υπάρχουν το διευθυντήριο, το δασονομείο, το κτίριο αξιοκρατικών της φρουράς και ο σταθμός Χωροφυλακής. Η τρίτη ενότητα, που οι βασιλείς αποκαλούσαν «το χωριό», περιλάμβανε τα σπίτια των εργατών, το παλιό και το νέο βουστάσιο, το ιπποστάσιο, το χοιροστάσιο, το οινοποιείο, το εμφιαλωτήριο, το βουτυροκομείο, το γαλακτοπωλείο, το ελαιοτριβείο, το κτίριο των εποχικών εργατών, αλλά και δύο μέρη όπου οι επισκέπτες μπορούσαν να ξεκουραστούν, όπως το πανδοχείο, που έμεινε γνωστό ως το «Χάνι του Λύγδα», αλλά και το «Ξενοδοχείο το Τατόι». Παράλληλα υπάρχει και µια τέταρτη ενότητα ιδιαίτερης ιστορικής σημασίας, το κοιμητήριο των ανακτόρων.

Σε αυτό έχουν ταφεί όλα τα µέλη της βασιλικής οικογένειας που δεν βρίσκονται εν ζωή, όπως και ο πρίγκιπας Ανδρέας, ο παππούς του διαδόχου του βρετανικού θρόνου, Καρόλου, που επισκέφτηκε πριν από λίγες ημέρες τη χώρα µας και ο οποίος δυστυχώς δεν μετέβη στο Τατόι. Ίσως αν το κράτος είχε αξιοποιήσει την έκταση αυτή να επισκεπτόταν ο πρίγκιπας Κάρο- λος το μνήμα του παππού του µια εικόνα που θα έκανε τον γύρο του κόσμου και θα τόνιζε τον σεβασμό για την ιστορική συνέχεια στη χώρα µας.

Σήμερα, τα σημαντικής ιστορικής και αρχιτεκτονικής αξίας κτίρια, που έχουν να συντηρηθούν από το 1967, είναι σε κακή κατάσταση. Τέσσερα υπουργεία και επτά φορείς διαφωνούν σχετικά µε τη μελλοντική αξιοποίησή τους. Λόγω συναρμοδιότητας των υπουργείων Οικονομικών, Περιβάλλοντος, Πολιτισμού και Αγροτικής Ανάπτυξης, αλλά και φορέων όπως ο Δήμος Αχαρνών, η Περιφέρεια Αττικής, το Δασαρχείο, ο φορέας διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας, η Πυροσβεστική, η Αστυνομία, αλλά και η Αποκεντρωμένη Διοίκηση, δεν μπορεί να επιτευχθεί, εδώ και δεκαετίες, κάποια βιώσιμη συμφωνία, µε αποτέλεσμα να «βαλτώνει» κάθε σχέδιο αξιοποίησης.

Από το 1994, όταν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επικύρωσε την κατάσχεση του κτήματος, έχει δαπανηθεί μόλις 1.194.604 ευρώ από το Γ’ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης και το υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο πήγε για την καταγραφή και συντήρηση 17.000 αντικειμένων, που βρίσκονταν όμως µόνο στις εγκαταστάσεις των ανακτόρων. Σύμφωνα µε πληροφορίες, από αυτό το ποσό κάποια χρήματα δαπανήθηκαν για τη συντήρηση των αγιογραφιών του Ναού και έγιναν κάποια έργα που χαρακτηρίζονται «άμεσα σωστικά», για να µην καταρρεύσουν τελείως κάποια κτίρια. Τα έργα αυτά, ωστόσο, σταμάτησαν το 2014 και έκτοτε δεν υπάρχει καμία εξέλιξη. Σημειώνεται πως το 2012 το πρώην βασιλικό κτήμα πέρασε στο ΤΑΙΠΕ∆ και αποσύρθηκε, γιατί δεν υπήρξε ενδιαφερόμενος επενδυτής.

Τα μικρά αυτά έργα που έγιναν χαρακτηρίζονται σταγόνα στον ωκεανό, κάτι που σημειώνει σε κάθε δημόσια παρέμβασή του ο Σύλλογος Φίλων Τατοΐου, ο οποίος έχει στα χέρια του τέσσερις μελέτες για ισάριθμα κτίρια από τα σαράντα που χρειάζονται αποκατάσταση και δεν βρίσκει ανταπόκριση από την Πολιτεία, η οποία φαίνεται να αδιαφορεί για αυτήν την τραγική κατάσταση.

Φωτογραφίες: Άγγελος Λίγκας

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ το Σάββατο 19 Μαρτίου