Σε σκληρή παρτίδα διπλωματικού πόκερ εξελίσσονται οι σχέσεις Ηνωμένων Πολιτειών και Ρωσίας στη Βόρεια Ελλάδα, με φόντο τις απελάσεις των δύο Ρώσων διπλωματών, αλλά και την προσπάθεια για ισχυρή παρουσία των δύο χωρών στην περιοχή. Οι δύο πλευρές προσπαθούν να ενισχύσουν την παρουσία τους, με επίκεντρο στρατηγικής σημασίας την Αλεξανδρούπολη και το Άγιον Όρος, ενώ παράλληλα προωθούν τα επιχειρηματικά τους συμφέροντα, με το σκηνικό στη Βόρεια Ελλάδα να θυμίζει Ψυχρό Πόλεμο.

Η ισχυρή ρωσική παρουσία στην Αλεξανδρούπολη ξεκινά το 1993, όταν Ελληνες ομογενείς μεταφέρθηκαν από το Σοχούμι της Ρωσίας σε Ξάνθη και Κομοτηνή, με σκοπό τον περιορισμό της ακμάζουσας μουσουλμανικής κοινότητας. Το εγχείρημα απέτυχε, καθώς οι περισσότεροι μετακινήθηκαν σε μεγάλα αστικά κέντρα, με αποτέλεσμα στην Αλεξανδρούπολη να βρίσκονται σήμερα περίπου 350 Ρώσοι υπήκοοι.

Οι υπήκοοι βρίσκονται συσπειρωμένοι γύρω από τον πολιτιστικό σύλλογο «Ρωσικό Σπίτι», που είναι επιφορτισμένος με θέματα πολιτιστικών σχέσεων Ελλάδας - Ρωσίας και στον οποίο προεδρεύει η Ιουλία Γαβρίλοβα. Ο σύζυγός της, Κωνσταντίνος Γκαμπαερίδης, διετέλεσε επίτιμος πρόξενος της Ρωσίας, αλλά η θητεία του έλαβε τέλος από τον ΥΠ.ΕΞ., Νίκο Κοτζιά, μετά την πρωτοβουλία του να επισκεφτεί την Κριμαία. Ο ίδιος παραμένει αμισθί σύμβουλος του δημάρχου Βαγγέλη Λαμπάκη σε θέματα τουρισμού, ενώ έχει καταδικαστεί σε φυλάκιση 15 μηνών με αναστολή, για υπεξαίρεση, από το Μονομελές Πλημμελειοδικείο Αλεξανδρούπολης, ύστερα από μήνυση της Τουριστικής Ιαματικής Επιχείρησης Δήμου Αλεξανδρούπολης (ΤΙΕΔΑ). Εξίσου ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα μυστικά τετ-α-τετ του με τον υπουργό Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Παναγιώτη Κουρουμπλή, οι δημόσιες εμφανίσεις του πλάι στον υπουργό Εθνικής Άμυνας, Πάνο Καμμένο, η πλήρης ταύτισή του με τη γραμμή της Μόσχας στην υπόθεση Σκριπάλ, αλλά και η εμφάνισή του στην παρουσίαση της Αυτοκρατορικής Ορθόδοξης Παλαιστινιακής Ένωσης, στη Μονή Δοβρά, στη Βέροια.

Ευφυής διπλωμάτης

Ο Τζέφρι Πάιατ είναι ένας ευφυής διπλωμάτης και έχει καταστήσει σαφή την προσπάθεια των ΗΠΑ για ενίσχυση της αμερικανικής παρουσίας στην πόλη. Ο Αμερικανός πρέσβης επιδιώκει να εξασφαλίσει την παρουσία επενδυτή στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, ενώ πρόσφατα σημείωσε πως «είδα από πρώτο χέρι το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης και γνωρίζω ότι μπορεί να λειτουργήσει ως στρατηγικό σημείο διαμετακόμισης». Το αμερικανικό ενδιαφέρον αφορά την κατασκευή τερματικού υγροποιημένου φυσικού αερίου στην περιοχή, που αποτελεί έργο κορυφαίας προτεραιότητας για τους Αμερικανούς, αλλά και τους σχεδιασμούς για τη δημιουργία αμερικανικής βάσης ελικοπτέρων εκεί.

Στο κάδρο της διπλωματίας βρίσκεται και η σχέση των δύο δυνάμεων με το Άγιον Όρος, με το ρωσικό προξενείο να είναι -σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα- επιφορτισμένο με τη σύσφιγξη των σχέσεών του αλλά και την άσκηση ελέγχου σε μονές, και ιδιαίτερα στο Βατοπαίδι. Ρόλο - κλειδί στις σχέσεις της Ρωσίας φαίνεται να είχε και ο πρώην πρόξενος της χώρας στη Θεσσαλονίκη, Αλεξέι Ποπόφ, που αύξησε τις χρηματοδοτήσεις κατά τη διάρκεια της θητείας του στο προξενείο, ενώ στήριξε επενδύσεις και αγορές στον Άθω.

Ο ίδιος διατηρούσε, ακόμα και μετά την ολοκλήρωση της θητείας του, κατοικία στη Θεσσαλονίκη, ενώ φημολογείται ότι απελάθηκε από τις ελληνικές Αρχές λόγω ανάμειξης στην υπόθεση χρηματισμού στελεχών της τοπικής αυτοδιοίκησης και του εκκλησιαστικού κόσμου.

Η Μονή Βατοπαιδίου αποτέλεσε τον πρώτο σταθμό της επίσκεψης του πρεσβευτή των ΗΠΑ, Τζέφρι Πάιατ, στο Αγιον Ορος, στις 17 Απριλίου. Ο κ. Πάιατ είχε κάνει λόγο για «ένα πραγματικά πνευματικό μέρος», ενώ δήλωσε εντυπωσιασμένος τόσο από την πλούσια ιστορία της Μονής όσο και από την καινοτόμο έρευνά της. Ο Αμερικανός πρέσβης, σε μια στρατηγικής σημασίας επίσκεψη, συνάντησε τον ηγούμενο Εφραίμ, ο οποίος, κατά δήλωσή του, τον μύησε στην πλούσια ιστορία της Μονής.

Το στρατηγικό ενδιαφέρον της αμερικανικής πλευράς εκδηλώνεται επιχειρηματικά και μέσα από τη συμμετοχή των ΗΠΑ ως τιμώμενης χώρας στην 83η ΔΕΘ. Ο κ. Πάιατ ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «η αμερικανική κυβέρνηση έχει δεσμευτεί ότι θα βοηθήσει σε αυτή την πορεία, δεδομένου ότι αναγνωρίζει τον κομβικό ρόλο της χώρας μας στα Βαλκάνια».