Τέσσερα χρόνια φαγούρα: Το χρονικό των διαφωνιών Τσίπρα-Καμμένου
Διαφωνούσαν, αγκαλιάζονταν μέχρι που χώρισαν. Αλλά χώρισαν στα αλήθεια;
Μπορεί ο Πάνος Καμμένος και ο Αλέξης Τσίπρας να σφράγιζαν εντός ολίγων ωρών την κυβερνητική συνεργασία, τόσο μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 όσο και του Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους, αγκαλιάζοντας ο ένας τον άλλον, όμως, με το «καλημέρα» άρχισαν οι διαφωνίες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σε άλλες χώρες της Ευρώπης χρειάζεται να περάσουν μήνες επαφών μεταξύ κορυφαίων στελεχών κομμάτων έως ότου προκύψει «λευκός καπνός» κυβερνητικού σχήματος. Το πλέον πρόσφατο παράδειγμα έρχεται από τη Γερμανία, όταν τα επιτελεία της Μέρκελ και του Σουλτς συζητούσαν επί επτά σχεδόν μήνες μέχρι να ανακοινωθεί η τελική συμφωνία. Εβδομάδες ή και μήνες συνομιλιών πέρασαν έως ότου ανακοινωθούν οι κυβερνήσεις στην Ολλανδία, τη Βρετανία και την Ιταλία.
Το πρώτο σύννεφο στη σχέση των δύο εταίρων ήρθε τον Δεκέμβριο του 2015, όταν η Βουλή ψήφισε το Σύμφωνο Συμβίωσης ομόφυλων ζευγαριών. Ο νόμος εγκρίθηκε με τις ψήφους των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, του ΠΑΣΟΚ, του Ποταμιού, της Ένωσης Κεντρώων. Οι ΑΝΕΛ διχάστηκαν, με πέντε βουλευτές να καταψηφίζουν, 3 να υπερψηφίζουν και τον Πάνο Καμμένο να... απουσιάζει.
Ακολούθησε τον Σεπτέμβριο του 2016 η υπόθεση με το μάθημα των Θρησκευτικών. Εκεί οι αναταράξεις ήταν ισχυρότερες, αφού το θέμα τελικά «έφαγε» και τον τότε υπουργό Παιδείας Νίκο Φίλη. Ο κ. Καμμένος είχε επαφές με τον αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, ο οποίος μάλιστα σε τηλεοπτική του συνέντευξη στον Αλ. Παπαχελά εμμέσως ανέφερε ότι ο Πάνος Καμμένος τού είπε «μπορώ και να ρίξω την κυβέρνηση».
Τελικά, η κυβέρνηση δεν έπεσε. Αυτό που έπεσε ήταν οι τόνοι, αφού Τσίπρας - Καμμένος και Ιερώνυμος συμφώνησαν ότι δεν τίθεται θέμα κατάργησης του μαθήματος των Θρησκευτικών και ότι όλα θα λυθούν με διάλογο.
Το επίμαχο άρθρο 3 στο νομοσχέδιο για την αναγνώριση ταυτότητας φύλου στους ανήλικους από τα 15 ήταν η επόμενη δοκιμασία, τον Οκτώβριο του 2017. Ωστόσο, η συγκεκριμένη δοκιμασία δίχασε όλα τα κόμματα και τελικά πέρασε με 148 ψήφους. Διαρροές υπήρξαν και από τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ οι ΑΝΕΛ καταψήφισαν με μοναδική έκπληξη τον Κώστα Ζουράρι, που ψήφισε υπέρ.
Είχε προηγηθεί η δήλωση-συνέντευξη του Προέδρου της Βουλής Νίκου Βούτση στην ΕΡΤ (Αύγουστος 2017), στην οποία -περιγράφοντας τη μεταμνημονιακή Ελλάδα- τόνισε ότι «δεν θα είναι χώρα των Ταλιμπάν της ορθοδοξίας», τοποθέτηση που επίσης ενόχλησε τον Πάνο Καμμένο. Πάντως, τότε ο υπουργός Άμυνας αρκέστηκε σε ένα tweet: «Οι δηλώσεις του Προέδρου της Βουλής μας βρίσκουν απόλυτα αντίθετους όπως και την μεγάλη πλειοψηφία των Ορθόδοξων Ελλήνων».
Ο Πάνος Καμμένος και οι ΑΝΕΛ είχαν ενοχληθεί και από το «λεκτικό ατόπημα» Μουζάλα, ο οποίος αποκάλεσε τα Σκόπια «Μακεδονία». Τότε, οι ΑΝΕΛ ξεκαθάρισαν ότι ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής πρέπει να αποχωρήσει από την κυβέρνηση. Ο Μουζάλας έδωσε εξηγήσεις, δεν κρίθηκαν επαρκείς από τον υπουργό Άμυνας, αλλά ο Πάνος Καμμένος δεν έφυγε από την κυβέρνηση...
Ασφαλώς το θέμα των Σκοπίων είναι η μεγάλη δοκιμασία για τους Τσίπρα-Καμμένο. Στην πρώτη φάση της υπόθεσης, ο υπουργός Άμυνας δήλωνε μεν εμπιστοσύνη στον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Κοτζιά, όμως ξεκαθάριζε σε όλους τους τόνους ότι δεν δέχεται λύση με το όνομα «Μακεδονία» για τη γειτονική χώρα.
Τα δε συλλαλητήρια για τη Μακεδονία σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα έγιναν η αιτία να «απασφαλίσει» και ο βουλευτής (τότε) των ΑΝΕΛ Δημήτρης Καμμένος, βάζοντας κατ' αρχάς στο στόχαστρό του τον ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Δημήτρη Παπαδημούλη.
Μείζον ζήτημα προέκυψε τον Μάρτιο του 2018 με την υπόθεση των δύο Ελλήνων στρατιωτικών, Άγγελου Μητρετώδη και Δημήτρη Κούκλατζη, που συνελήφθησαν στην Αδριανούπολη. Ο υπουργός Άμυνας μίλησε από την πρώτη στιγμή για «ομήρους», ο Φώτης Κουβέλης (αναπληρωτής του) χαρακτήρισε τις δηλώσεις «υπέρμετρο λόγο».
Η υπόθεση των Μητρετώδη και Κούκλατζη κράτησε από την 1η Μαρτίου μέχρι τον Δεκαπενταύγουστο. Ο Καμμένος δεν έκανε ποτέ πίσω στις θέσεις του. Μάλιστα σε μια από τις πολλές συνεντεύξεις που έδωσε ισχυρίστηκε ότι οι δύο Έλληνες απήχθησαν με σχέδιο Ερντογάν.
Τελικά, ένιωσε δικαιωμένος όταν οι δύο Έλληνες επέστρεψαν στην πατρίδα. Κινήθηκε δε και σε θρησκευτικό μοτίβο. Ανέβασε στο Twitter εικόνα της Παναγίας της Ελευθερώτριας, αφού ξημέρωνε Δεκαπενταύγουστος. Μόνο που η συγκεκριμένη Παναγία είναι προστάτιδα των επίτοκων γυναικών... Δεν έχει σημασία. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι λίγους μήνες μετά -στον ανασχηματισμό- ο ίδιος παρέμεινε υπουργός Άμυνας και ο Φώτης Κουβέλης άλλαξε υπουργείο.
Μάλιστα, ο ανασχηματισμός έβγαλε ενισχυμένους τους ΑΝΕΛ, ενώ στην κυβέρνηση μπήκε και η Κατερίνα Παπακώστα, που λίγες ώρες προτού ανακοινωθεί το όνομά της είχε συναντηθεί με τον Καμμένο.
Η «μητέρα όλων των διαφωνιών» είναι η Συμφωνία των Πρεσπών. Από τον Ιούνιο και μετά ο Πάνος Καμμένος εκφράζει σταθερά τη θέση-δέσμευση ότι θα ρίξει την κυβέρνηση, αν η Συμφωνία φτάσει στη Βουλή των Ελλήνων. Αρνήθηκε βεβαίως να ψηφίσει την πρόταση μομφής που κατέθεσε η ΝΔ τον Ιούνιο, ώστε να μην βάλουν την υπογραφή τους στις Πρέσπες οι Τσίπρας και Κοτζιάς.
Μπαράζ δηλώσεων και συνεντεύξεων Τύπου έχει δώσει ως πρόεδρος των ΑΝΕΛ, επαναλαμβάνοντας ότι θα ρίξει την κυβέρνηση στο μέλλον, όταν οι Πρέσπες περάσουν την πύλη της Ολομέλειας. Και ας ακούγονται αρκετές φωνές διαφωνίας στο κόμμα του.
Μέχρι την 30ή Σεπτεμβρίου (ημέρα του δημοψηφίσματος στην ΠΓΔΜ), η γραμμή άμυνας του Πάνου Καμμένου για να αγοράζει πολιτικό χρόνο ήταν ότι οι πολίτες της ΠΓΔΜ μπορεί και να καταψηφίσουν τις Πρέσπες στο δημοψήφισμα και ότι ακόμα και αν τελικά περάσει από την κάλπη, οι υπόλοιπες διαδικασίες ίσως τραβήξουν μέχρι το καλοκαίρι του 2019. Σε κάποια μάλιστα από τις συνεντεύξεις Τύπου άφησε να εννοηθεί ότι το όλο θέμα μπορεί και να το αναλάβει η επόμενη κυβέρνηση.
Μετά το δημοψήφισμα στα Σκόπια με τη χαμηλή συμμετοχή, ο Καμμένος δήλωσε δικαιωμένος. Ακολούθησε νέος γύρος «φαγούρας» με το Μαξίμου, συγκεκριμένα με τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Κοτζιά. Ο τελευταίος σήκωσε πάντως το γάντι, καλώντας τον να ρίξει την κυβέρνηση, μέσω της γνωστής κοινοβουλευτικής διαδικασίας.
Η κυβέρνηση έτσι κι αλλιώς γνωρίζει ότι ακόμα και χωρίς τον Καμμένο μπορεί να βρει τις ψήφους για τη Συμφωνία των Πρεσπών (αν και εφόσον φτάσει στο Κοινοβούλιο), χωρίς να τίθεται θέμα πτώσης της. Οι διαδικασίες του Συντάγματος είναι ξεκάθαρες για το πώς πέφτει και –κυρίως- πώς ΔΕΝ πέφτει μια κυβέρνηση.
Το επόμενο επεισόδιο στη σχέση Καμμένου-Τσίπρα ήρθε με το ταξίδι του υπουργού Άμυνας στις ΗΠΑ, όπου υποσχέθηκε νέες αμερικανικές βάσεις στην Ελλάδα, ενώ σε ρόλο... ΥΠΕΞ εισηγήθηκε Plan B για την ΠΓΔΜ.
Η κυβέρνηση αντέδρασε με αμηχανία. Χλιαρές και γενικές δηλώσεις από Μαξίμου, προσεκτικές δηλώσεις (λόγω αξιώματος) από τον πρόεδρο της Βουλής και κορυφαίο στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, Νίκο Βούτση.
Ο φιλοκυβερνητικός Τύπος, πάντως, ξεσπάθωσε.
Μέχρι που ήρθε η καταιγίδα: Στα μέσα Οκτωβρίου στη διάρκεια του Υπουργικού Συμβουλίου, ο κ. Κοτζιάς φέρεται να τσακώθηκε με τον Πάνο Καμμένο, και να δυσαρεστήθηκε από την τακτική των ίσων αποστάσεων που κράτησε ο πρωθυπουργός. Έτσι, υπέβαλε την παραίτησή του. Μάλιστα προκλήθηκε ακόμα μεγαλύτερος σάλος, όταν δήλωσε ότι ο Πάνος Καμμένος μίλησε στο Υπουργικό για κονδύλια Σόρος στην κυβέρνηση.
Ήταν μία από τις σοβαρότερες κρίσεις στη σχέση των δύο πολιτικών, αφού ο Νίκος Κοτζιάς υπήρξε πρωτεργάτης της Συμφωνίας των Πρεσπών.
Στη συνέχεια ο Πάνος Καμμένος συνέχιζε τις δυναμικές παρεμβάσεις του με αιχμή τις Πρέσπες. Ενίοτε έκανε και διορθωτικές δηλώσεις εντός της ίδιας μέρας. Όπως για παράδειγμα, όταν δήλωνε ότι θα παραιτηθεί μόλις περάσει η Συμφωνία από τη Βουλή της ΠΓΔΜ και στη συνέχεια το άλλαξε ελαφρώς, εξηγώντας ότι θα παραιτηθεί όταν έρθει η Συμφωνία στην Βουλή των Ελλήνων.
Τελικά, ο Πάνος Καμμένος παραιτήθηκε τον Ιανουάριο του 2019. Προηγήθηκαν εκρήξεις κατά των «δοσίλογων», αλλά και κατά του Νίκου Κοτζιά με αναφορές ότι «δεν θα πάω από αδέσποτη».
Προανήγγειλε ξεκαθάρισμα λογαριασμών στους ΑΝΕΛ, το οποίο κόντεψε να μην γίνει, καθώς σχεδόν όλοι τον είχαν εγκαταλείψει και ένα μικρό «πισωγύρισμα» της τελευταίας στιγμής, διαπιστώνοντας εμπλοκή στα Σκόπια.
Καμία εμπλοκή δεν υπήρξε εκεί, η Συμφωνία πέρασε με 81 ψήφους και ο Καμμένος άφησε το υπουργείο Άμυνας μετά από τέσσερα ολόκληρα χρόνια.
Οι πολιτικοί παρατηρητές, πάντως, σχολίαζαν ότι το διαζύγιο ήταν εικονικό: Ο Αλέξης Τσίπρας εξασφάλισε τους απαραίτητους βουλευτές για να πάρει ψήφο εμπιστοσύνης και να ψηφίσει τις Πρέσπες, ενώ ο Πάνος Καμμένος μένει τουλάχιστον με 4 βουλευτές, ώστε να είναι ακόμα επικεφαλής Κοινοβουλευτικής Ομάδας.