Το 2018 ήταν χωρίς αμφιβολία έτος πολιτικής αλλαγής για την Ισπανία. Μάλιστα, σχεδόν από το πουθενά. Διότι αν το Μάιο έλεγε κάποιος ότι σε λίγες εβδομάδες η Ισπανία θα είχε νέο πρωθυπουργό, θα τον έπαιρναν για τρελό.

Εκείνο το μήνα ο πρωθυπουργός (από το 2011), Μαριάνο Ραχόι, είχε καταφέρει να εξασφαλίσει ευρύτατη κοινοβουλευτική συναίνεση για να ψηφιστεί ο προϋπολογισμός και όλα κυλούσαν ομαλά.

Μέχρι που έσκασε η απόφαση της Δικαιοσύνης για μια από τις πλέον τοξικές υποθέσεις στη σύγχρονη πολιτική ιστορία της Ισπανίας: Το σκάνδαλο με τη χρηματοδότηση του Λαϊκού Κόμματος (ΡΡ). Ακόμα και ο ίδιος ο Ραχόι, ως πρόεδρος του PP, είχε καταθέσει στη Δικαιοσύνη για το θέμα, γεγονός πρωτόγνωρο. Συνολικά επιδικάστηκαν ποινές κάθειρξης 351 ετών σε 29 κατηγορούμενους, μεταξύ αυτών, στελέχη του ΡΡ. 

Ήταν αυτό ακριβώς που χρειαζόταν ο ηγέτης των Σοσιαλιστών (PSOE) Πέδρο Σάντσεθ για να καταθέσει πρόταση μομφής. Εποικοδομητική πρόταση μομφής, όπως προβλέπει το Σύνταγμα.

Στην Ισπανία, η κατάθεση πρότασης μομφής υπογράφεται από 35 βουλευτές (το 1/10 του συνόλου) και συνοδεύεται από έναν υποψήφιο πρωθυπουργό. Αν η πρόταση εγκριθεί από την απόλυτη πλειοψηφία των μελών της Βουλής (176 ψήφοι επί συνόλου 350), η κυβέρνηση πέφτει και ορκίζεται πρωθυπουργός ο... υποψήφιος. Αυτό ακριβώς έκαναν και οι Σοσιαλιστές ως απάντηση στην απόφαση της Δικαιοσύνης για το κόμμα και τα στελέχη του Ραχόι.

Η πρόταση έγινε δεκτή και ο Σάντσεθ την 1η Ιουνίου έγινε ο έβδομος πρωθυπουργός στη μεταπολιτευτική ιστορία της Ισπανίας και ο πρώτος χωρίς έδρα στη Βουλή ή την Γερουσία.

Η πορεία του Πέδρο

Η ιστορία του 46χρονου Πέδρο Σάντσεθ είναι ενδιαφέρουσα και διδακτική. Ανέλαβε την ηγεσία των Σοσιαλιστών το 2014 λίγα χρόνια μετά την οδυνηρή ήττα του 2011 και την ολική επαναφορά στην εξουσία της κεντροδεξιάς υπό τον Ραχόι.

Ήταν το «πουλέν» των Σοσιαλιστών για να συγκινήσουν τους πολίτες που δοκιμάζονταν από την οικονομική κρίση, που έχαναν τα σπίτια τους σε πλειστηριασμούς και γοητεύονταν (ιδίως οι νέοι) από τους αντισυστημικούς Podemos.

Όμως το εκλογικό σώμα δεν έδειχνε να συγκινείται ιδιαίτερα. Τόσο οι δημοσκοπήσεις, όσο και οι τοπικές εκλογές που γίνονταν στη χώρα έδιναν σταθερό προβάδισμα στον Ραχόι και σε μόνιμη άνοδο τους Podemos. Το «πουλέν» δεν τράβαγε.

Σημείο καμπής, οι βουλευτικές εκλογές του 2015. Το πολιτικό σύστημα της Ισπανίας πλήρωσε και αυτό την οικονομική κρίση: Τα δύο μεγάλα κόμματα μετά βίας άθροισαν τo 50% των ψήφων (από 72% το 2011) και ο σχηματισμός κυβέρνησης έμοιαζε αδύνατος.

Στα παιχνίδια που παίχτηκαν στην πολιτική σκακιέρα, ο Ραχόι αποδείχθηκε πιο έμπειρος από τον Σάντσεθ. Αποτέλεσμα: Κυβέρνηση δεν σχηματίστηκε, αλλά τη φθορά της ακυβερνησίας την υπέστησαν ο Σάντσεθ και οι Podemos, που προσπάθησαν να σχηματίσουν κυβέρνηση.

Η χώρα οδηγήθηκε σε νέες πρόωρες εκλογές το 2016 με υπηρεσιακό πρωθυπουργό τον Ραχόι. Το ΡΡ ενισχύθηκε στην κάλπη (χωρίς όμως αυτοδυναμία) και οι υπόλοιποι είδαν ποσοστά και έδρες να πέφτουν. Ειδικά οι Σοσιαλιστές του Σάντσεθ. Οι γκρίνιες των βαρόνων του κόμματος είχαν αρχίσει να ακούγονται.

Ο Ραχόι πάλευε με τα ενισχυμένα ποσοστά του να σχηματίσει κυβέρνηση και το μόνο που χρειαζόταν ήταν η αποχή των σοσιαλιστών από την Βουλή στη διαδικασία για την ψήφο εμπιστοσύνης. Σημειώνεται ότι στην Ισπανία, η δεδηλωμένη έχει δύο στάδια: στο πρώτο χρειάζεται απόλυτη πλειοψηφία και στο δεύτερο μερική πλειοψηφία.

Ο Σάντσεθ όμως είχε πεισμώσει και δεν ήθελε να τον κάνει πρωθυπουργό διά της αποχής. Οι «βαρόνοι» του PSOE είχαν άλλη άποψη, με αποτέλεσμα να του τραβήξουν το χαλί κάτω από τα πόδια. Η παραίτηση από την ηγεσία του κόμματος συνοδεύτηκε και από παραίτηση από τη Βουλή.

Το σκεπτικό των «βαρόνων» ήταν το εξής: Αν δεν αφήσουν τον πρώτο σε ψήφους Ραχόι να σχηματίσει κυβέρνηση, η χώρα θα πάει πάλι σε εκλογές και οι Podemos θα περάσουν στη δεύτερη θέση. Ήταν τόσο κακά τα ποσοστά των Σοσιαλιστών που αυτό είχε μεγάλη πιθανότητα να συμβεί. Και αν συνέβαινε, θα ήταν ταπεινωτικό για το κόμμα που σφράγισε τη μεταπολιτευτική Ισπανία να μείνει στην τρίτη θέση.

Έτσι, ο ενοχλητικός Σάντσεθ πήγε σπίτι του, οι βουλευτές των σοσιαλιστών απείχαν από την ψηφοφορία για ψήφο εμπιστοσύνης και ο Ραχόι έγινε πρωθυπουργός.

Το 2017 οι Σοσιαλιστές αποφάσισαν να εκλέξουν νέο αρχηγό. Ο Σάντσεθ βγήκε από το σπίτι του και δήλωσε «παρών», ελπίζοντας στις συμπάθειες που είχε στη βάση και τα οργανωμένα στελέχη του PSOE που βγάζουν αρχηγό.

«Θέλω ένα αυτόνομο κόμμα της αριστεράς, στο οποίο αποφασίζει η βάση» είπε κατά την ανακοίνωση της υποψηφιότητάς του και έβαλε απέναντί του όλους όσοι επέλεξαν την αποχή απέναντι στον Ραχόι. Μετά πήρε το Peugeot 407 και γύρισε την Ισπανία να «επανασυστηθεί» με τη βάση…

Και δικαιώθηκε: Εξελέγη και πάλι στην ηγεσία του PSOE.

Η συνέχεια είναι γνωστή: Ο Σάντσεθ που δεν έχει έδρα στη Βουλή είναι πρωθυπουργός της Ισπανίας. Και το κόμμα του είναι πρώτο στις δημοσκοπήσεις. Και είναι και ο μόνος πρωθυπουργός στη μεταπολιτευτική ιστορία της χώρας που μιλάει αγγλικά.

Kαι η ειρωνεία: ο πολιτικός που έφερε μετά από 7 χρόνια στην εξουσία το PSOE (έστω και με πρόταση μομφής), ψηφίστηκε για πρόεδρος του κόμματος από 74.805 μέλη επί συνόλου ψηφισάντων 149.951. Κοινώς, μόλις οι μισοί τον ήθελαν.