Ντέμης Χασάμπης: Πώς θα γιορτάσω το Νόμπελ; Ίσως παίζοντας πόκερ με τον Κάρλσεν
Ο Χασάμπης αγόρασε τον πρώτο του υπολογιστή χρησιμοποιώντας τα κέρδη του από τουρνουά σκακιού
Ο διευθύνων σύμβουλος της DeepMind, σερ Ντέμης Χασάμπης, εξηγεί ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε κάποια μέρα να ξεπεράσει την ανθρώπινη νοημοσύνη, ενώ εξηγεί και γιατί εργάζεται στις 2 το πρωί
Για καλή μας τύχη, ο σερ Ντέμης Χασάμπης επισκέφθηκε μερικούς παλιούς φίλους στην πόλη αυτή την εβδομάδα. Όπως ισχυρίζονται μερικές φορές οι εργαζόμενοι, ο διευθύνων σύμβουλος της Google DeepMind δεν συνηθίζει να κυκλοφορεί πολύ έξω. Ωστόσο, το βραβείο Νόμπελ απονέμεται (πιθανότατα) σε κάποιον μόνο μία φορά. Επομένως, το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την έλευση των φίλων του για ένα σκακιστικό τουρνουά στο Λονδίνο, στάθηκε αφορμή για να ξεσκάσει.
«Ένας από τους καλούς μου φίλους στο σκάκι διοργανώνει βραδιά πόκερ», δήλωσε ο Χασάμπης το απόγευμα της Πέμπτης, μία ημέρα αφότου κέρδισε το βραβείο Νόμπελ Χημείας για τη δημιουργία ενός προγράμματος υπολογιστή που προέβλεπε τα σχήματα των πρωτεϊνών. Θα ήταν όμως αρκετά έξυπνος; Τη στιγμή που μιλάμε, έχει περάσει πάνω από μία ημέρα από τότε που ο ίδιος και ο συνάδελφός του, ο Τζον Τζάμπερ, διευθυντής της DeepMind, έμαθαν τα ευχάριστα νέα. Μεταξύ των διαφόρων διαχειριστικών ενεργειών για την απόκτηση της μεγαλύτερης τιμής στην επιστήμη, παραπονιέται ότι ο εγκέφαλός του δεν είναι σε πλήρη λειτουργία και ανησυχεί ότι η βραδιά πόκερ μπορεί να είναι λίγο απαιτητική.
Ίσως όμως για καλό σκοπό. «Ο Μάγκνους θα είναι εκεί». Αυτός είναι ο Μάγκνους Κάρλσεν, ο σκακιστής με την υψηλότερη κατάταξη στην ιστορία. «Και ορισμένοι παγκόσμιοι πρωταθλητές του πόκερ». Παύση. «Θα είναι σκέτη τρέλα». Αλλά με την καλή έννοια. «Αυτός», προσθέτει, «είναι ο δικός μου τρόπος εορτασμού». Όλα με μέτρο, όμως. Επιστρέφοντας από την πιο τρομακτική βραδιά πόκερ στην ιστορία, θα έκανε, όπως ανέφερε, αυτό που κάνει πάντα γύρω στα μεσάνυχτα. Θα άρχιζε να εργάζεται.
Η περασμένη εβδομάδα υπήρξε μια εξαιρετική εβδομάδα για τον Χασάμπη, 48 ετών, επικεφαλής του τμήματος τεχνητής νοημοσύνης της Google. Εκείνος και ο Τζάμπερ, ο οποίος κατάγεται από τις ΗΠΑ, αλλά σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, έχουν κατασκευάσει πολλές δημιουργίες. Το AlphaFold2, το πρόγραμμα πρόβλεψης πρωτεϊνικών δομών, αποτέλεσε ήδη το πιο επιτυχημένο από αυτά.
Οι πρωτεΐνες είναι ο μοριακός μηχανισμός που εμπλέκεται σε κάθε διαδικασία στο σώμα. Η δράση τους εξαρτάται από το σχήμα που παίρνουν. Εντούτοις, η επεξεργασία αυτού του σχήματος, που αποτελεί βασικό στόχο για την κατανόηση του σώματος και τον σχεδιασμό φαρμάκων, εξαρτάται παραδοσιακά από εξαιρετικά επίπονες πειραματικές μεθόδους. Η εξεύρεση ενός τρόπου καλύτερης λειτουργίας συνιστούσε μια μεγάλη πρόκληση για τη βιολογία επί δεκαετίες. Αυτό ακριβώς κατάφεραν οι Χασάμπης, Τζάμπερ και η ομάδα τους. Πριν από το AlphaFold2, η ανθρωπότητα γνώριζε το σχήμα 200.000 πρωτεϊνών. Στη συνέχεια, είχαν μια καλή ιδέα για τη δομή των 200 εκατομμυρίων.
Στα τέσσερα χρόνια λειτουργίας του AlphaFold2, το έχουν χρησιμοποιήσει δύο εκατομμύρια ερευνητές, ενώ έχει συμπεριληφθεί σε χιλιάδες δημοσιεύσεις. Κατόπιν, την Τετάρτη, η επιτροπή Νόμπελ τού απένειμε την απόλυτη επιβεβαίωση. Το έργο τους, δήλωσε ο Χάινερ Λίνκε, πρόεδρος της επιτροπής Νόμπελ Χημείας, «αφορούσε την εκπλήρωση ενός ονείρου 50 ετών».
Μοιράστηκαν το βραβείο με τον Ντέιβιντ Μπέικερ από το Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον, για μια εργασία που έκανε το ακριβώς αντίθετο: σχεδίαζε πρωτεΐνες με τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών. «Και οι δύο αυτές ανακαλύψεις ανοίγουν τεράστιες δυνατότητες», δήλωσε ο Λίνκε.
Ήταν, λοιπόν, μια καλή εβδομάδα. Ήταν όμως μια εβδομάδα-έκπληξη; «Σίγουρα, η επίλυση του προβλήματος της πρόβλεψης της πρωτεϊνικής δομής αξίζει Νόμπελ», δήλωσε ο Χασάμπης. Ήξερε ότι ήταν πιθανό να κερδίσει το Νόμπελ. Ωστόσο, δεν ήξερε το πότε.
Οπότε στις 2 τα ξημερώματα της Τετάρτης ο Χασάμπης βρισκόταν ξύπνιος και αναρωτιόταν αν σύντομα θα έπαιρνε το βραβείο. Δεν ήταν όμως αυτός ο λόγος που ήταν ξύπνιος. Είναι πάντα ξύπνιος στις 2 το πρωί.
Κατά τη διάρκεια της ημέρας ασχολείται με τα διοικητικά καθήκοντα της εργασίας του: διευθύνει τη θυγατρική της Google για θέματα τεχνητής νοημοσύνης με έδρα το Λονδίνο. Τη νύχτα ασχολείται με την έρευνά του και, ίσως στις 4 το πρωί, κοιμάται λίγο. Και ναι, γνωρίζει ότι πιθανότατα αυτό κάνει κακό στον εγκέφαλό του. Εξάλλου έχει διδακτορικό στις νευροεπιστήμες. Είναι όμως και η στιγμή που καταφέρνει να συγκεντρωθεί.
Πλέον, οι επικεφαλής του, παρόλο που βρίσκονται οκτώ ώρες πίσω, στη Silicon Valley, γνωρίζουν τις συνήθειές του. Συνεχώς, η μέρα του διακόπτεται από τηλεφωνήματα από την Καλιφόρνια.
Εκείνο το συγκεκριμένο πρωινό ήταν, όπως εξομολογείται, λίγο νευρικός εξαιτίας μιας διαφορετικής παρέμβασης. «Η διαδικασία ήταν σχετικά γρήγορη από τη στιγμή της ανακάλυψης μέχρι την τελική αναγνώρισή της. Η επιτροπή θα μπορούσε να αφιερώσει άλλα δέκα χρόνια έως ότου αποφασίσει. Δεν είχα ιδέα ότι θα ήταν αυτή η χρονιά».
Λίγα λεπτά πριν από τη δημόσια ανακοίνωση και χωρίς κανένα τηλεφώνημα από σουηδικό νούμερο, είχε αποδεχτεί ότι δεν θα ήταν το 2024. Τότε η σύζυγός του έλαβε ένα τηλεφώνημα. «Μπορείτε να μας δώσετε τον αριθμό τηλεφώνου του συζύγου σας;», ρώτησε η καλούσα. Προσπαθούσαν να του μεταφέρουν κάποια σημαντικά νέα από τη Σουηδία. Εκείνη δέχτηκε με χαρά.
Αν πριν από 30 χρόνια λέγατε στον Χασάμπης, τον γεννημένο στο βόρειο Λονδίνο, γιο ενός Ελληνοκύπριου πατέρα πωλητή παιχνιδιών και μιας μητέρας από την Κίνα και τη Σιγκαπούρη, ότι αυτή θα ήταν η εξέλιξη της ζωής του, τι θα σκεφτόταν; Λοιπόν, στην πραγματικότητα, μάλλον: «Λογικό». Εδώ και καιρό σχεδίαζε κάτι για τον εαυτό του αλλά και την εταιρεία του.
«Για να είμαι ειλικρινής, είμαστε λίγο-πολύ σε καλό δρόμο», δήλωσε. «Οι λεπτομέρειες διαφέρουν... αλλά πολλά πράγματα που σχεδίαζα πριν από την DeepMind ... Σε γενικές γραμμές, θα έλεγα ότι είμαστε σε εξαιρετικά καλό δρόμο». Το πρώτο μέρος του σχεδίου λειτούργησε.
Όταν ήταν 8 ετών, ο Χασάμπης αγόρασε τον πρώτο του υπολογιστή χρησιμοποιώντας τα κέρδη του από τουρνουά σκακιού. Τέσσερα χρόνια αργότερα, όταν αναδείχτηκε ο δεύτερος καλύτερος σκακιστής ηλικίας 12 ετών στον κόσμο, αποφάσισε να εγκαταλείψει το παιχνίδι επαγγελματικά, αν όχι φιλοσοφικά.
Είχε ένα σχέδιο. «Ίσως γι' αυτό χρησιμοποιώ το σκάκι. Προσπαθώ να ασχολούμαι πολύ με τον προγραμματισμό, τη σκέψη και τη στρατηγική». Το σχέδιο ξεκίνησε με τους υπολογιστές. Επικεντρώθηκε στον προγραμματισμό, ενώ αργότερα, σε ηλικία 15 ετών, συμμετείχε στην ανάπτυξη του Theme Park, ενός παιχνιδιού με υποτυπώδη τεχνητή νοημοσύνη, που κυκλοφόρησε σε 15 εκατομμύρια αντίτυπα.
Αφού ανέπτυξε πρακτικές δεξιότητες, στη συνέχεια προχώρησε σε θεωρητικές, με πτυχίο πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ. Εκεί συνειδητοποίησε κάτι. Οι υπολογιστές δεν θα γίνονταν ποτέ έξυπνοι αν βασίζονταν σε εμάς για να τους μεταδώσουμε τη λογική τους, να τους διδάξουμε όλα όσα ξέρουμε. Έπρεπε να διδαχθούν μόνοι τους, όπως και εμείς.
Πραγματοποίησε διδακτορικές σπουδές στις νευροεπιστήμες, για να κατανοήσει τον εγκέφαλο και τη νοημοσύνη. Στη συνέχεια, όταν όλα τέθηκαν στη σωστή θέση, ξεκίνησε την DeepMind. Ο στόχος; «Να λύσουμε το πρόβλημα της νοημοσύνης και στη συνέχεια να το χρησιμοποιήσουμε για να λύσουμε όλα τα υπόλοιπα».
Με το πρόγραμμά της AlphaGo νίκησε τους καλύτερους ζωντανούς παίκτες του Go. Με το πρόγραμμά του AlphaZero αναμετρήθηκε με τους μεγάλους πρωταθλητές σκακιού, τους παλιούς φίλους του Χασάμπης, και τους απέδειξε ότι ήταν κι αυτοί απλοί άνθρωποι, όπως όλοι μας. Στο εσωτερικό του, ήταν όπως το καλύτερα χρηματοδοτούμενο και πιο συναρπαστικό πανεπιστημιακό ερευνητικό τμήμα στον κόσμο. Ο Χασάμπης εμφανίζεται συχνά ως το πρόσωπο της DeepMind, αλλά η επιτυχία της προέρχεται από τη δημιουργία μιας ατμόσφαιρας που θα μπορούσε να προσελκύσει μερικούς από τους καλύτερους επιστήμονες πληροφορικής στον κόσμο, ανάμεσά τους, προφανώς, τον Τζάμπερ. Το γεγονός αυτό ήταν πολυτέλεια. Μετά την εξαγορά της από την Google, θα μπορούσε να λειτουργήσει, για μεγάλο χρονικό διάστημα, χωρίς την ανάγκη να ελέγχει τα κέρδη της.
Στη συνέχεια, το 2020, δικαιώθηκε απέναντι στους ιδιοκτήτες της δημιουργώντας κάτι χρήσιμο, με το AlphaFold2. Το πλεονέκτημα του σκακιού, για τους προγραμματιστές, είναι ότι γνωρίζουν ακριβώς πόσο καλά τα κατάφεραν και μπορούν να επαναλάβουν τις κινήσεις τους για να βελτιωθούν. Το ίδιο ισχύει και για την πρόβλεψη πρωτεϊνών.
Ο Χασάμπης θέτει, όπως λέει, κάποιους μεσοπρόθεσμους στόχους. «Ο σχεδιασμός υλικών, η σύντηξη, ο καιρός, το κλίμα, τα μαθηματικά... Νομίζω, θα είναι τεράστια πρόκληση». Διαθέτουν ένα πρόγραμμα που ανταγωνίζεται τους καλύτερους μαθηματικούς σε επίπεδο σχολικής ηλικίας στην ετήσια διεθνή μαθηματική ολυμπιάδα. «Αυτό που πραγματικά θέλω είναι να θεραπεύσω κάποιες ασθένειες».
Όμως αυτό δεν είναι το ουσιαστικό σχέδιο. Είναι απλώς ένα σημείο πορείας. Το σχέδιο είναι πολύ μεγαλύτερο. Είναι, όπως αναφέρει η δήλωση αποστολής του, η «επίλυση των προβλημάτων νοημοσύνης».
Την Τρίτη, το Νόμπελ Φυσικής απονεμήθηκε στον Τζέφρι Χίντον, έναν Βρετανό επιστήμονα, που τώρα εργάζεται στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο, ο οποίος υπήρξε πρωτοπόρος στην τεχνητή νοημοσύνη. Η πρώτη συνέντευξη του Χίντον το ίδιο πρωί ήταν λίγο ιδεαλιστική, ακόμα και για τα δεδομένα των ομιλιών αποδοχής Νόμπελ. Ευχαρίστησε την επιτροπή για το βραβείο. Στη συνέχεια, δήλωσε ότι ελπίζει πως η τεχνολογία του δεν θα μας υποτάξει όλους. «Δεν διαθέτουμε καμία εμπειρία σχετικά με το πώς είναι να υπάρχουν αντικείμενα πιο έξυπνα από εμάς [...] Ανησυχώ πάντως ότι η συνολική συνέπεια αυτού του γεγονότος μπορεί να είναι η δημιουργία συστημάτων πιο έξυπνων από εμάς, που τελικά θα αναλάβουν τον έλεγχο».
Ο Χίντον είναι, φυσικά, φίλος του Χασάμπης: «Τον αγαπώ τον Τζεφ... είναι εκκεντρικός». Χάρη στο τμήμα που ίδρυσε στο Πανεπιστήμιο UCL, το οποίο συνδύαζε τις νευροεπιστήμες και τους υπολογισμούς, ο Χασάμπης γνώρισε τον Σέιν Λεγκ, τον συνιδρυτή της DeepMind. Ωστόσο, διαφοροποιούνται όσον αφορά τον βαθμό κινδύνου από την τεχνητή νοημοσύνη. «Βρίσκομαι σε μέτρια, ενδιάμεση στάση». Βλέπει τεράστια οφέλη, αλλά και κινδύνους, που πρέπει να γίνουν κατανοητοί. «Υπάρχουν άγνωστα στοιχεία παντού. Ο Τζεφ δεν γνωρίζει. Δεν ξέρω. Κανείς δεν ξέρει. Και κατά την άποψή μου, θα πρέπει να είμαστε συγκρατημένα αισιόδοξοι σε αυτή τη στάση».
Ωστόσο, δεν διαφωνούν με το γεγονός ότι μια γενική νοημοσύνη, ευφυής, με τον τρόπο που είναι οι άνθρωποι, και στη συνέχεια πολύ πιο ευφυής με τον τρόπο που δεν είναι οι άνθρωποι, βρίσκεται καθ' οδόν.
Ο ίδιος πιστεύει ότι μπορεί να έχει βρει έτοιμα τα κομμάτια που χρειάζονται. Θα χρειαστεί λίγη προσπάθεια από το AlphaGo, το πρόγραμμα Go, όσον αφορά τον προγραμματισμό, και λίγη από το AlphaZero, το σκακιστικό του πρόγραμμα, όσον αφορά τον βρόχο αυτομάθησης, δηλαδή τη δημιουργία των δικών του δεδομένων και τη μάθηση μέσω αυτών με έξυπνο τρόπο. Λίγη προσπάθεια, επίσης, από το Astra, το επόμενο έργο της Google, πάνω στο οποίο δούλευε στις 2 τα ξημερώματα της Τετάρτης, θα φανεί χρήσιμη, καθώς μπορεί να λαμβάνει δεδομένα από τον κόσμο σε πολλές μορφές και να τα αξιοποιεί.
Τέλος, πιστεύει ότι θα χρειαστεί να αξιοποιήσει αυτά που σπούδαζε στο Πανεπιστήμιο UCL. Ο τίτλος του διδακτορικού του το 2009 ήταν «Οι νευρωνικές διεργασίες που υποστηρίζουν την επεισοδιακή μνήμη», με θέμα την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι εγκέφαλοι διαθέτουν φαντασία και μπορούν να σχεδιάζουν.
Ίσως αυτό να είναι το τελευταίο κομμάτι που απαιτείται για να δημιουργηθεί μια τεχνητή νοημοσύνη που να έχει γενική νοημοσύνη, όπως ο άνθρωπος, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του. Στη συνέχεια, φυσικά, «δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο θα έπρεπε να σταματήσει εκεί».
ΠΗΓΗ: Times Media Ltd / News Licensing
«Ένας από τους καλούς μου φίλους στο σκάκι διοργανώνει βραδιά πόκερ», δήλωσε ο Χασάμπης το απόγευμα της Πέμπτης, μία ημέρα αφότου κέρδισε το βραβείο Νόμπελ Χημείας για τη δημιουργία ενός προγράμματος υπολογιστή που προέβλεπε τα σχήματα των πρωτεϊνών. Θα ήταν όμως αρκετά έξυπνος; Τη στιγμή που μιλάμε, έχει περάσει πάνω από μία ημέρα από τότε που ο ίδιος και ο συνάδελφός του, ο Τζον Τζάμπερ, διευθυντής της DeepMind, έμαθαν τα ευχάριστα νέα. Μεταξύ των διαφόρων διαχειριστικών ενεργειών για την απόκτηση της μεγαλύτερης τιμής στην επιστήμη, παραπονιέται ότι ο εγκέφαλός του δεν είναι σε πλήρη λειτουργία και ανησυχεί ότι η βραδιά πόκερ μπορεί να είναι λίγο απαιτητική.
Ίσως όμως για καλό σκοπό. «Ο Μάγκνους θα είναι εκεί». Αυτός είναι ο Μάγκνους Κάρλσεν, ο σκακιστής με την υψηλότερη κατάταξη στην ιστορία. «Και ορισμένοι παγκόσμιοι πρωταθλητές του πόκερ». Παύση. «Θα είναι σκέτη τρέλα». Αλλά με την καλή έννοια. «Αυτός», προσθέτει, «είναι ο δικός μου τρόπος εορτασμού». Όλα με μέτρο, όμως. Επιστρέφοντας από την πιο τρομακτική βραδιά πόκερ στην ιστορία, θα έκανε, όπως ανέφερε, αυτό που κάνει πάντα γύρω στα μεσάνυχτα. Θα άρχιζε να εργάζεται.
Η περασμένη εβδομάδα υπήρξε μια εξαιρετική εβδομάδα για τον Χασάμπη, 48 ετών, επικεφαλής του τμήματος τεχνητής νοημοσύνης της Google. Εκείνος και ο Τζάμπερ, ο οποίος κατάγεται από τις ΗΠΑ, αλλά σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, έχουν κατασκευάσει πολλές δημιουργίες. Το AlphaFold2, το πρόγραμμα πρόβλεψης πρωτεϊνικών δομών, αποτέλεσε ήδη το πιο επιτυχημένο από αυτά.
Οι πρωτεΐνες είναι ο μοριακός μηχανισμός που εμπλέκεται σε κάθε διαδικασία στο σώμα. Η δράση τους εξαρτάται από το σχήμα που παίρνουν. Εντούτοις, η επεξεργασία αυτού του σχήματος, που αποτελεί βασικό στόχο για την κατανόηση του σώματος και τον σχεδιασμό φαρμάκων, εξαρτάται παραδοσιακά από εξαιρετικά επίπονες πειραματικές μεθόδους. Η εξεύρεση ενός τρόπου καλύτερης λειτουργίας συνιστούσε μια μεγάλη πρόκληση για τη βιολογία επί δεκαετίες. Αυτό ακριβώς κατάφεραν οι Χασάμπης, Τζάμπερ και η ομάδα τους. Πριν από το AlphaFold2, η ανθρωπότητα γνώριζε το σχήμα 200.000 πρωτεϊνών. Στη συνέχεια, είχαν μια καλή ιδέα για τη δομή των 200 εκατομμυρίων.
Στα τέσσερα χρόνια λειτουργίας του AlphaFold2, το έχουν χρησιμοποιήσει δύο εκατομμύρια ερευνητές, ενώ έχει συμπεριληφθεί σε χιλιάδες δημοσιεύσεις. Κατόπιν, την Τετάρτη, η επιτροπή Νόμπελ τού απένειμε την απόλυτη επιβεβαίωση. Το έργο τους, δήλωσε ο Χάινερ Λίνκε, πρόεδρος της επιτροπής Νόμπελ Χημείας, «αφορούσε την εκπλήρωση ενός ονείρου 50 ετών».
Μοιράστηκαν το βραβείο με τον Ντέιβιντ Μπέικερ από το Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον, για μια εργασία που έκανε το ακριβώς αντίθετο: σχεδίαζε πρωτεΐνες με τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών. «Και οι δύο αυτές ανακαλύψεις ανοίγουν τεράστιες δυνατότητες», δήλωσε ο Λίνκε.
Ήταν, λοιπόν, μια καλή εβδομάδα. Ήταν όμως μια εβδομάδα-έκπληξη; «Σίγουρα, η επίλυση του προβλήματος της πρόβλεψης της πρωτεϊνικής δομής αξίζει Νόμπελ», δήλωσε ο Χασάμπης. Ήξερε ότι ήταν πιθανό να κερδίσει το Νόμπελ. Ωστόσο, δεν ήξερε το πότε.
Οπότε στις 2 τα ξημερώματα της Τετάρτης ο Χασάμπης βρισκόταν ξύπνιος και αναρωτιόταν αν σύντομα θα έπαιρνε το βραβείο. Δεν ήταν όμως αυτός ο λόγος που ήταν ξύπνιος. Είναι πάντα ξύπνιος στις 2 το πρωί.
Κατά τη διάρκεια της ημέρας ασχολείται με τα διοικητικά καθήκοντα της εργασίας του: διευθύνει τη θυγατρική της Google για θέματα τεχνητής νοημοσύνης με έδρα το Λονδίνο. Τη νύχτα ασχολείται με την έρευνά του και, ίσως στις 4 το πρωί, κοιμάται λίγο. Και ναι, γνωρίζει ότι πιθανότατα αυτό κάνει κακό στον εγκέφαλό του. Εξάλλου έχει διδακτορικό στις νευροεπιστήμες. Είναι όμως και η στιγμή που καταφέρνει να συγκεντρωθεί.
Πλέον, οι επικεφαλής του, παρόλο που βρίσκονται οκτώ ώρες πίσω, στη Silicon Valley, γνωρίζουν τις συνήθειές του. Συνεχώς, η μέρα του διακόπτεται από τηλεφωνήματα από την Καλιφόρνια.
Εκείνο το συγκεκριμένο πρωινό ήταν, όπως εξομολογείται, λίγο νευρικός εξαιτίας μιας διαφορετικής παρέμβασης. «Η διαδικασία ήταν σχετικά γρήγορη από τη στιγμή της ανακάλυψης μέχρι την τελική αναγνώρισή της. Η επιτροπή θα μπορούσε να αφιερώσει άλλα δέκα χρόνια έως ότου αποφασίσει. Δεν είχα ιδέα ότι θα ήταν αυτή η χρονιά».
Λίγα λεπτά πριν από τη δημόσια ανακοίνωση και χωρίς κανένα τηλεφώνημα από σουηδικό νούμερο, είχε αποδεχτεί ότι δεν θα ήταν το 2024. Τότε η σύζυγός του έλαβε ένα τηλεφώνημα. «Μπορείτε να μας δώσετε τον αριθμό τηλεφώνου του συζύγου σας;», ρώτησε η καλούσα. Προσπαθούσαν να του μεταφέρουν κάποια σημαντικά νέα από τη Σουηδία. Εκείνη δέχτηκε με χαρά.
Αν πριν από 30 χρόνια λέγατε στον Χασάμπης, τον γεννημένο στο βόρειο Λονδίνο, γιο ενός Ελληνοκύπριου πατέρα πωλητή παιχνιδιών και μιας μητέρας από την Κίνα και τη Σιγκαπούρη, ότι αυτή θα ήταν η εξέλιξη της ζωής του, τι θα σκεφτόταν; Λοιπόν, στην πραγματικότητα, μάλλον: «Λογικό». Εδώ και καιρό σχεδίαζε κάτι για τον εαυτό του αλλά και την εταιρεία του.
«Για να είμαι ειλικρινής, είμαστε λίγο-πολύ σε καλό δρόμο», δήλωσε. «Οι λεπτομέρειες διαφέρουν... αλλά πολλά πράγματα που σχεδίαζα πριν από την DeepMind ... Σε γενικές γραμμές, θα έλεγα ότι είμαστε σε εξαιρετικά καλό δρόμο». Το πρώτο μέρος του σχεδίου λειτούργησε.
Όταν ήταν 8 ετών, ο Χασάμπης αγόρασε τον πρώτο του υπολογιστή χρησιμοποιώντας τα κέρδη του από τουρνουά σκακιού. Τέσσερα χρόνια αργότερα, όταν αναδείχτηκε ο δεύτερος καλύτερος σκακιστής ηλικίας 12 ετών στον κόσμο, αποφάσισε να εγκαταλείψει το παιχνίδι επαγγελματικά, αν όχι φιλοσοφικά.
Είχε ένα σχέδιο. «Ίσως γι' αυτό χρησιμοποιώ το σκάκι. Προσπαθώ να ασχολούμαι πολύ με τον προγραμματισμό, τη σκέψη και τη στρατηγική». Το σχέδιο ξεκίνησε με τους υπολογιστές. Επικεντρώθηκε στον προγραμματισμό, ενώ αργότερα, σε ηλικία 15 ετών, συμμετείχε στην ανάπτυξη του Theme Park, ενός παιχνιδιού με υποτυπώδη τεχνητή νοημοσύνη, που κυκλοφόρησε σε 15 εκατομμύρια αντίτυπα.
Αφού ανέπτυξε πρακτικές δεξιότητες, στη συνέχεια προχώρησε σε θεωρητικές, με πτυχίο πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ. Εκεί συνειδητοποίησε κάτι. Οι υπολογιστές δεν θα γίνονταν ποτέ έξυπνοι αν βασίζονταν σε εμάς για να τους μεταδώσουμε τη λογική τους, να τους διδάξουμε όλα όσα ξέρουμε. Έπρεπε να διδαχθούν μόνοι τους, όπως και εμείς.
Πραγματοποίησε διδακτορικές σπουδές στις νευροεπιστήμες, για να κατανοήσει τον εγκέφαλο και τη νοημοσύνη. Στη συνέχεια, όταν όλα τέθηκαν στη σωστή θέση, ξεκίνησε την DeepMind. Ο στόχος; «Να λύσουμε το πρόβλημα της νοημοσύνης και στη συνέχεια να το χρησιμοποιήσουμε για να λύσουμε όλα τα υπόλοιπα».
Με το πρόγραμμά της AlphaGo νίκησε τους καλύτερους ζωντανούς παίκτες του Go. Με το πρόγραμμά του AlphaZero αναμετρήθηκε με τους μεγάλους πρωταθλητές σκακιού, τους παλιούς φίλους του Χασάμπης, και τους απέδειξε ότι ήταν κι αυτοί απλοί άνθρωποι, όπως όλοι μας. Στο εσωτερικό του, ήταν όπως το καλύτερα χρηματοδοτούμενο και πιο συναρπαστικό πανεπιστημιακό ερευνητικό τμήμα στον κόσμο. Ο Χασάμπης εμφανίζεται συχνά ως το πρόσωπο της DeepMind, αλλά η επιτυχία της προέρχεται από τη δημιουργία μιας ατμόσφαιρας που θα μπορούσε να προσελκύσει μερικούς από τους καλύτερους επιστήμονες πληροφορικής στον κόσμο, ανάμεσά τους, προφανώς, τον Τζάμπερ. Το γεγονός αυτό ήταν πολυτέλεια. Μετά την εξαγορά της από την Google, θα μπορούσε να λειτουργήσει, για μεγάλο χρονικό διάστημα, χωρίς την ανάγκη να ελέγχει τα κέρδη της.
Στη συνέχεια, το 2020, δικαιώθηκε απέναντι στους ιδιοκτήτες της δημιουργώντας κάτι χρήσιμο, με το AlphaFold2. Το πλεονέκτημα του σκακιού, για τους προγραμματιστές, είναι ότι γνωρίζουν ακριβώς πόσο καλά τα κατάφεραν και μπορούν να επαναλάβουν τις κινήσεις τους για να βελτιωθούν. Το ίδιο ισχύει και για την πρόβλεψη πρωτεϊνών.
Ο Χασάμπης θέτει, όπως λέει, κάποιους μεσοπρόθεσμους στόχους. «Ο σχεδιασμός υλικών, η σύντηξη, ο καιρός, το κλίμα, τα μαθηματικά... Νομίζω, θα είναι τεράστια πρόκληση». Διαθέτουν ένα πρόγραμμα που ανταγωνίζεται τους καλύτερους μαθηματικούς σε επίπεδο σχολικής ηλικίας στην ετήσια διεθνή μαθηματική ολυμπιάδα. «Αυτό που πραγματικά θέλω είναι να θεραπεύσω κάποιες ασθένειες».
Όμως αυτό δεν είναι το ουσιαστικό σχέδιο. Είναι απλώς ένα σημείο πορείας. Το σχέδιο είναι πολύ μεγαλύτερο. Είναι, όπως αναφέρει η δήλωση αποστολής του, η «επίλυση των προβλημάτων νοημοσύνης».
Την Τρίτη, το Νόμπελ Φυσικής απονεμήθηκε στον Τζέφρι Χίντον, έναν Βρετανό επιστήμονα, που τώρα εργάζεται στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο, ο οποίος υπήρξε πρωτοπόρος στην τεχνητή νοημοσύνη. Η πρώτη συνέντευξη του Χίντον το ίδιο πρωί ήταν λίγο ιδεαλιστική, ακόμα και για τα δεδομένα των ομιλιών αποδοχής Νόμπελ. Ευχαρίστησε την επιτροπή για το βραβείο. Στη συνέχεια, δήλωσε ότι ελπίζει πως η τεχνολογία του δεν θα μας υποτάξει όλους. «Δεν διαθέτουμε καμία εμπειρία σχετικά με το πώς είναι να υπάρχουν αντικείμενα πιο έξυπνα από εμάς [...] Ανησυχώ πάντως ότι η συνολική συνέπεια αυτού του γεγονότος μπορεί να είναι η δημιουργία συστημάτων πιο έξυπνων από εμάς, που τελικά θα αναλάβουν τον έλεγχο».
Ο Χίντον είναι, φυσικά, φίλος του Χασάμπης: «Τον αγαπώ τον Τζεφ... είναι εκκεντρικός». Χάρη στο τμήμα που ίδρυσε στο Πανεπιστήμιο UCL, το οποίο συνδύαζε τις νευροεπιστήμες και τους υπολογισμούς, ο Χασάμπης γνώρισε τον Σέιν Λεγκ, τον συνιδρυτή της DeepMind. Ωστόσο, διαφοροποιούνται όσον αφορά τον βαθμό κινδύνου από την τεχνητή νοημοσύνη. «Βρίσκομαι σε μέτρια, ενδιάμεση στάση». Βλέπει τεράστια οφέλη, αλλά και κινδύνους, που πρέπει να γίνουν κατανοητοί. «Υπάρχουν άγνωστα στοιχεία παντού. Ο Τζεφ δεν γνωρίζει. Δεν ξέρω. Κανείς δεν ξέρει. Και κατά την άποψή μου, θα πρέπει να είμαστε συγκρατημένα αισιόδοξοι σε αυτή τη στάση».
Ωστόσο, δεν διαφωνούν με το γεγονός ότι μια γενική νοημοσύνη, ευφυής, με τον τρόπο που είναι οι άνθρωποι, και στη συνέχεια πολύ πιο ευφυής με τον τρόπο που δεν είναι οι άνθρωποι, βρίσκεται καθ' οδόν.
Ο ίδιος πιστεύει ότι μπορεί να έχει βρει έτοιμα τα κομμάτια που χρειάζονται. Θα χρειαστεί λίγη προσπάθεια από το AlphaGo, το πρόγραμμα Go, όσον αφορά τον προγραμματισμό, και λίγη από το AlphaZero, το σκακιστικό του πρόγραμμα, όσον αφορά τον βρόχο αυτομάθησης, δηλαδή τη δημιουργία των δικών του δεδομένων και τη μάθηση μέσω αυτών με έξυπνο τρόπο. Λίγη προσπάθεια, επίσης, από το Astra, το επόμενο έργο της Google, πάνω στο οποίο δούλευε στις 2 τα ξημερώματα της Τετάρτης, θα φανεί χρήσιμη, καθώς μπορεί να λαμβάνει δεδομένα από τον κόσμο σε πολλές μορφές και να τα αξιοποιεί.
Τέλος, πιστεύει ότι θα χρειαστεί να αξιοποιήσει αυτά που σπούδαζε στο Πανεπιστήμιο UCL. Ο τίτλος του διδακτορικού του το 2009 ήταν «Οι νευρωνικές διεργασίες που υποστηρίζουν την επεισοδιακή μνήμη», με θέμα την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι εγκέφαλοι διαθέτουν φαντασία και μπορούν να σχεδιάζουν.
Ίσως αυτό να είναι το τελευταίο κομμάτι που απαιτείται για να δημιουργηθεί μια τεχνητή νοημοσύνη που να έχει γενική νοημοσύνη, όπως ο άνθρωπος, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του. Στη συνέχεια, φυσικά, «δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο θα έπρεπε να σταματήσει εκεί».
ΠΗΓΗ: Times Media Ltd / News Licensing
