Κλεισμένοι από έναν μεταλλικό φράχτη ύψους περίπου 6 μέτρων, οι άνδρες που είναι κλειδωμένοι στο νέο κέντρο υποδοχής μεταναστών της Ιταλίας στο Γκιάντερ της Αλβανίας θα φορούν μπλε ή μαύρα φούτερ και θα κοιμούνται ανά τέσσερις σε ένα προκατασκευασμένο κοντέινερ, ο καθένας με μια πρίζα USB για το τηλέφωνό του.

Στους εξωτερικούς χώρους, μπορούν να συγκεντρώνονται σε μια μικρή αυλή, όπου το τσιμέντο είναι βαμμένο πράσινο λαχανί. Αν κοιτάξουν ψηλά, θα δουν κατσίκες να τους κοιτάζουν από την πλαγιά πάνω από το κέντρο. «Βάψαμε το έδαφος πράσινο γιατί θα έχει μια ηρεμιστική επίδραση στους επισκέπτες μας», δήλωσε ένας Ιταλός αξιωματούχος, που ετοιμάζεται να ανοίξει τις πύλες για τις πρώτες αφίξεις, οι οποίες αναμένονται άμεσα.

Τη Δευτέρα, το περιπολικό του ιταλικού Πολεμικού Ναυτικού «Libra» φόρτωσε ανθρώπους που είχαν εντοπιστεί σε πλοιάρια στη Μεσόγειο και απέπλευσε για το λιμάνι Σενγκίν της Βορειοδυτικής Αλβανίας, όπου αποβιβάστηκαν την Τετάρτη και αποτέλεσαν τους πρώτους μετανάστες που υποβλήθηκαν σε διαδικασία αιτήματος ασύλου στο εξωτερικό από ευρωπαϊκό κράτος.

«Είμαστε έτοιμοι, είμαστε λειτουργικοί», δήλωσε ένας δεύτερος αξιωματούχος στο λιμάνι όπου η Ιταλία άνοιξε το πρώτο από τα δύο κέντρα που η Τζόρτζια Μελόνι, η Ιταλίδα πρωθυπουργός, ελπίζει ότι θα μπορούν να επεξεργάζονται τις περιπτώσεις 36.000 μεταναστών ετησίως. Με βάση μια συμφωνία που συνήφθη με την Αλβανία πέρυσι και έχει οδηγήσει τα ευρωπαϊκά κράτη να προσπαθούν να την αντιγράψουν, τα ιταλικά κυβερνητικά σκάφη που πλέουν σε διεθνή ύδατα θα... αναχαιτίζουν τους μετανάστες που θα ταξιδεύουν από τη Λιβύη και την Τυνησία και θα διαχωρίζουν τους αρτιμελείς άνδρες, οι οποίοι, σύμφωνα με τους αξιωματούχους, μπορούν να μη λάβουν άσυλο και να επαναπατριστούν αν προέρχονται από είκοσι δύο χώρες που η Ρώμη χαρακτηρίζει «ασφαλείς», όπως το Μπανγκλαντές και η Αίγυπτος.

Ενώ οι γυναίκες, τα παιδιά, οι ευπαθείς ομάδες και οι μετανάστες από χώρες που βρίσκονται σε κίνδυνο θα μεταφερθούν στην Ιταλία και θα υποβληθούν σε τακτικό έλεγχο ασύλου, οι άνδρες θα αποβιβαστούν στο Σενγκίν, βόρεια των Τιράνων, σε απόσταση λίγων μέτρων από πολυσύχναστες τουριστικές παραλίες, και θα οδηγηθούν από την ιταλική Αστυνομία σε ένα περιφραγμένο τμήμα του λιμανιού, όπου θα τους φωτογραφίσουν, θα τους πάρουν δακτυλικά αποτυπώματα και θα τους προσφέρουν ένα ντους και ένα φούτερ. «Είναι ένας "ιμάντας μεταφοράς" και η συντριπτική πλειονότητα θα ζητήσει άσυλο εδώ», δήλωσε ο δεύτερος αξιωματούχος, ο οποίος αρνήθηκε να μιλήσει επίσημα, όπως και όλο το προσωπικό της Ιταλικής Αστυνομίας και των συνοριακών δυνάμεων που έχει αποσταλεί στο κέντρο.

Από το λιμάνι, τα λεωφορεία θα μεταφέρουν τους μετανάστες περνώντας από αμπελώνες και αγροκτήματα στο Γκιάντερ, 14 μίλια μέσα στην ενδοχώρα, όπου έχει κατασκευαστεί ένα κύριο κέντρο υποδοχής στη θέση μιας παλιάς αλβανικής αεροπορικής βάσης, ως μέρος μιας επιχείρησης που επρόκειτο να ανοίξει τον Μάιο και θα κοστίσει στην Ιταλία 670 εκατομμύρια ευρώ σε πέντε χρόνια. Πίσω από τον ψηλό φράχτη, όπου ισχύει η ιταλική δικαιοδοσία, οι μετανάστες θα περιμένουν μόνο είκοσι οκτώ ημέρες για να μάθουν αν τους χορηγήθηκε ή απορρίφθηκε το άσυλο, χάρη σε μια επείγουσα διαδικασία που θέσπισε πέρυσι η κυβέρνηση της Τζόρτζια Μελόνι.

Αξιωματούχοι δήλωσαν στους «Times» ότι 400 μετανάστες μπορούν να φιλοξενηθούν στα κλιματιζόμενα προκατασκευασμένα κοντέινερ προς το παρόν, ενώ με τη συνέχιση της κατασκευής θα φτάσουν τους 880. Κάθε χώρος διαβίωσης διαθέτει τέσσερις κουκέτες με λεπτά, πυράντοχα στρώματα και ένα μικρό τραπέζι, όπου τέσσερις άνδρες θα τρώνε τα γεύματα που τους παραδίδουν οι υπεύθυνοι εστίασης. Αυτό αφήνει ελάχιστους κοινόχρηστους χώρους όπου μπορούν να κοινωνικοποιηθούν, εκτός από μόλις λίγα κοντέινερ με καρέκλες, ως μέρος ενός υπολογισμένου σχεδίου για να σταματήσουν οι μετανάστες να συναθροίζονται σε μεγάλους αριθμούς και έτσι να αποφευχθούν οι ταραχές, παραδέχτηκαν οι αξιωματούχοι.

Για τυχόν ταραχοποιούς έχει προβλεφθεί μια πτέρυγα φυλακής με χώρο για 20 άτομα, με αίθουσα τηλεδιάσκεψης για τη διεξαγωγή δικών από δικαστή της Ρώμης. Οι αξιωματούχοι δήλωσαν ότι ο νόμος τούς επιτρέπει να κρατούν τους μετανάστες εκεί έως και τρεις μήνες καθώς η Ρώμη θα διαπραγματεύεται την αποστολή τους στην πατρίδα, αν και ένας ειδικός σε θέματα μετανάστευσης δήλωσε ότι τα αιτήματα επαναπατρισμού συχνά αγνοούνται, δημιουργώντας ένα δυνητικά τεράστιο πρόβλημα για το γενικό σχέδιο μετανάστευσης της Μελόνι. Ο Ματέο Βίλα, ερευνητής στην ιταλική δεξαμενή σκέψης ISPI, δήλωσε: «Η Ιταλία χρειάζεται καλύτερες συμφωνίες επαναπατρισμού, όχι νέα κέντρα».

Ο ίδιος επισήμανε τις επίσημες ιταλικές στατιστικές επαναπατρισμού, που δείχνουν ότι στα πέντε χρόνια πριν από την πανδημία του κορονοϊού η Ιταλία κατάφερε να στείλει λίγους μετανάστες στις πατρίδες τους σε υποτιθέμενες «ασφαλείς» χώρες - μόνο το 24% των αφίξεων επέστρεψε στην Τυνησία, το 13% στη Νιγηρία και το 7% στο Μπανγκλαντές. Το ποσοστό επαναπατρισμού για το Μάλι και τη Γουινέα ήταν 1%. «Τα ποσοστά αυτά επιτυγχάνονται σε διάστημα τριών έως έξι μηνών. Εάν χρειαστεί να διώξετε τους μετανάστες από την Αλβανία πριν από τότε, θα πρέπει να τους στείλετε πίσω στην Ιταλία και να τους δώσετε την ελευθερία να κυκλοφορούν, γεγονός που αναιρεί εντελώς το αποτρεπτικό αποτέλεσμα που είχε σκοπό να επιτύχει εξαρχής το σχέδιο της Αλβανίας», είπε.

«Η Αυστραλία είχε το πλεονέκτημα να τοποθετεί τους μετανάστες σε νησιά και να μπορεί να τους κρατά εκεί επ’ αόριστον - η Ιταλία δεν το έχει», πρόσθεσε. Μια συμφωνία που λειτούργησε είναι αυτή της Ε.Ε. και της Ιταλίας να πληρώσουν τον πρόεδρο της Τυνησίας, Σαΐντ, για να σταματήσει τις διελεύσεις πλοίων, γεγονός που συνέβαλε στη μείωση των αφίξεων στην Ιταλία σε 53.324 φέτος, από 139.000 πέρυσι τέτοια εποχή. «Εδωσαν στην Τυνησία περίπου 200 εκατ. ευρώ, το ένα τρίτο του κόστους της Αλβανίας, οπότε η συμφωνία με την Τυνησία αποδείχθηκε πολύ φθηνότερη», δήλωσε ο Βίλα. Ενας άλλος πονοκέφαλος για τη Μελόνι έρχεται από μια απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης αυτόν τον μήνα, σύμφωνα με την οποία μια ασφαλής χώρα προέλευσης -στην οποία μπορούν να επαναπατριστούν οι μετανάστες- πρέπει να είναι ασφαλής σε όλη την επικράτειά της.

«Πολλές από τις 22 χώρες που θεωρούνται “ασφαλείς” από την Ιταλία θα αφαιρεθούν από τον κατάλογό της, καθώς οι Ιταλοί δικαστές ακολουθούν την ευρωπαϊκή απόφαση», δήλωσε ο Γκουίντο Σάβιο, δικηγόρος σε θέματα μετανάστευσης. «Η Νιγηρία και η Αίγυπτος βρίσκονται στον κατάλογο της Ιταλίας, αλλά είναι 100% ασφαλείς; Οχι», πρόσθεσε. Αμφιβολίες όπως αυτές ώθησαν τους Ιταλούς βουλευτές της αντιπολίτευσης να υποστηρίξουν ότι τα χρήματα που δαπανήθηκαν για τα κέντρα μεταναστών θα ήταν καλύτερο να χρησιμοποιηθούν για την ενίσχυση των υπηρεσιών Υγείας της Ιταλίας, αλλά τα ευρωπαϊκά κράτη ζητούν λεπτομέρειες από τότε που η Ε.Ε. επαίνεσε το σχέδιο της Μελόνι ως μια «πρωτότυπη προσέγγιση». Αυτό που κάνει το σχέδιο της Αλβανίας πιο «εύπεπτο» για τους ηγέτες της Ε.Ε. σε σχέση με το εγκαταλελειμμένο σχέδιο του Ηνωμένου Βασιλείου να στείλει μετανάστες στη Ρουάντα είναι ότι όσοι μετανάστες σταλούν στην Αλβανία και κερδίσουν άσυλο θα γίνουν δεκτοί στην Ιταλία, ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο σχεδίαζε να εγκαταλείψει μετανάστες στη Ρουάντα όπως και να έχει.

Αλλά ενώ η Αλβανία, υπό τον πρωθυπουργό Εντι Ράμα, έχει φιλοξενήσει στο παρελθόν Αφγανούς πρόσφυγες για λογαριασμό των ΗΠΑ, ο ίδιος έχει υποσχεθεί ότι η συμφωνία του με τη Μελόνι για τα κέντρα μεταναστών είναι μία και μοναδική, εξανεμίζοντας τις ελπίδες των κρατών της Ε.Ε. να ακολουθήσουν το παράδειγμά της και να ανοίξουν τα δικά τους κέντρα εκεί. Αυτό ενθάρρυνε τους Ευρωπαίους αξιωματούχους να εξετάσουν άλλα βαλκανικά κράτη που επιθυμούν να ενταχθούν στην Ε.Ε. ως πιθανές χώρες υποδοχής για την επεξεργασία αιτημάτων ασύλου μεταναστών στο εξωτερικό. Ωστόσο, η Σάντου, πρόεδρος της Μολδαβίας, η οποία ελπίζει να ενταχθεί στην Ε.Ε., απάντησε έντονα και δήλωσε ότι θα αρνηθεί να στεγάσει τους μετανάστες κάποιου άλλου.

Στο Σενγκίν, οι μετοχές της Μελόνι έχουν αυξηθεί στη «Rozafa», μια ψαροταβέρνα, που πρόσφατα διακόσμησε τους τοίχους της με δεκάδες πίνακες της Ιταλίδας πρωθυπουργού, ενισχύοντας την επιχείρηση. Ωστόσο, τουλάχιστον μία πελάτισσα δήλωσε διχασμένη όσον αφορά τα νέα κέντρα της Ιταλίδας πρωθυπουργού. Η Dorina Lekaj, δικηγόρος που γευμάτιζε με τρεις φίλους της, είπε: «Η Μελόνι είναι ισχυρή. Είναι η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της Ιταλίας και για τον λόγο αυτόν τη στηρίζω. Αλλά πραγματικά δεν είμαι σίγουρη για αυτό το κέντρο μεταναστών. Αυτή είναι η χώρα μας και δεν νομίζω ότι πρέπει να φιλοξενούμε κάτι που κάνει απλώς καλό στις δημόσιες σχέσεις της».

ΠΗΓΗ: Times Media Ltd / News Licensing