Tο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα διοργανώνουν τις ετήσιες συναντήσεις τους στην Ουάσινγκτον αυτή την εβδομάδα, με αφορμή την 80ή επέτειο από την ίδρυση των θεσμών του Bretton Woods. Είναι απίθανο να επικρατεί εορταστικό κλίμα, καθώς οι υπουργοί Οικονομικών και οι κεντρικοί τραπεζίτες του κόσμου συναντώνται στη σκιά ενός κλιμακούμενου περιφερειακού πολέμου στη Μέση Ανατολή, ενώ οι οικοδεσπότες τους είναι απασχολημένοι με τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ σε δύο εβδομάδες.

Με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν μια μάχη στήθος με στήθος, η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ εξετάζεται σοβαρά στο εσωτερικό των θεσμών. Αν η πρώτη θητεία Τραμπ είχε μια περίπλοκη σχέση με την πολυμερή συνεργασία, μια πιθανή δεύτερη θητεία θα υιοθετήσει μια πιο κατηγορηματική στάση σχετικά με τα πλεονεκτήματα της διεθνούς συνεργασίας μέσω δανειστών, όπου οι ΗΠΑ είναι ο πλειοψηφικός μέτοχος και ο μεγαλύτερος ευεργέτης.

Δεν θα έχει περάσει απαρατήρητο από τους αξιωματούχους του ΔΝΤ ότι το έγγραφο «Project 2025» που εκπόνησε το Heritage Foundation, μια συντηρητική δεξαμενή σκέψης, προέτρεψε τον Τραμπ να σταματήσει κάθε χρηματοδότηση και να παραιτηθεί από μέλος του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, τα οποία καταγγέλλει ως «ακριβούς μεσάζοντες» και «ξένες οντότητες» που δρουν ενάντια στα συμφέροντα των ΗΠΑ. Το μανιφέστο των 920 σελίδων για την επόμενη ρεπουμπλικανική κυβέρνηση δεν υποστηρίζεται επισήμως από τον Τραμπ, ο οποίος έχει τηρήσει αποστάσεις από τμήματα του κειμένου.

Η κύρια κληρονομιά του Τραμπ από την πρώτη του θητεία ήταν ο διορισμός του συμμάχου του Ντέιβιντ Μάλπας ως επικεφαλής της Παγκόσμιας Τράπεζας, μια θητεία που βυθίστηκε σε διαμάχες, λόγω ερωτημάτων σχετικά με την πίστη του Μάλπας στην επιστημονική συναίνεση για την κλιματική αλλαγή και η οποία έληξε πρόωρα πέρυσι.

Ο πρώην πρόεδρος ενέκρινε επίσης αύξηση κεφαλαίου για την Τράπεζα υπό όρους που καθιστούσαν ακριβότερο τον δανεισμό σε χώρες μεσαίου εισοδήματος και την Κίνα. Πιο πρόσφατα, οι Ρεπουμπλικάνοι στο Κογκρέσο έχουν επανειλημμένα εμποδίσει αιτήματα για αύξηση της δύναμης χρηματοδοτικού πυρός της Παγκόσμιας Τράπεζας.

Η Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, η οποία ξεκίνησε φέτος τη δεύτερη θητεία της ως γενική διευθύντρια του ΔΝΤ, δήλωσε ότι αναμένει πως η επόμενη κυβέρνηση των ΗΠΑ θα τηρήσει μια «πολύ ρεαλιστική» στάση απέναντι στο Ταμείο. Ο Ατζάι Μπάνγκα, ο νέος επικεφαλής της Παγκόσμιας Τράπεζας, επαίνεσε τον Τραμπ για την «κατανόηση της αξίας» ενός δανειστή που μπορεί να αξιοποιήσει έως και δέκα φορές τη χρηματοδότησή του σε δολάρια για την παγκόσμια ανάπτυξη. Το ΔΝΤ έχει μια περίπλοκη σχέση με τον μεγαλύτερο μέτοχό του και τη χώρα που φιλοξενεί τα θεσμικά όργανα του Bretton Woods. Στις προβλέψεις του την άνοιξη, το Ταμείο επιτέθηκε στη δημοσιονομική πολιτική των ΗΠΑ, επιπλήττοντας την κυβέρνηση Μπάιντεν για τη μαζική επέκταση του ελλείμματος του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού, η οποία, όπως προειδοποίησε, αποτελεί απειλή για την παγκόσμια οικονομία.

dnt_pagosmia_trapeza_2

Η κριτική αυτή διαβεβαίωσε την ανεξαρτησία του Tαμείου έναντι της επιρροής της Ουάσινγκτον, αλλά πρόσφατα η Γκεοργκίεβα έχει υιοθετήσει μια πιο διαλλακτική στάση απέναντι στον εμπορικό προστατευτισμό και έχει μετριάσει τις προειδοποιήσεις για τη βιομηχανική πολιτική «made in America», δύο θέματα για τα οποία έχουν πρωτοστατήσει οι Δημοκρατικοί του Μπάιντεν. Ίσως εν αναμονή μιας αλλαγής καθεστώτος με τη νίκη των Ρεπουμπλικάνων η Γκεοργκίεβα δήλωσε ότι είναι δουλειά του Ταμείου να κατανοήσει και όχι να καταδικάσει τη στροφή προς τον προστατευτισμό.

Ποιο είναι το μέλλον ενός θεσμού που δημιουργήθηκε πριν από 80 χρόνια σε μια εποχή κυριαρχίας των ΗΠΑ στον κόσμο; Οι προκλήσεις για την ηγεμονία των ΗΠΑ από την Κίνα και τη Ρωσία και ένα εσωτερικό κλίμα που γίνεται όλο και πιο επιφυλακτικό απέναντι στην ηγεσία των ΗΠΑ στον κόσμο σημαίνουν ότι το ΔΝΤ κινδυνεύει να μετατραπεί σε κατάλοιπο μιας περασμένης εποχής της παγκοσμιοποίησης και ενός νεοφιλελεύθερου δόγματος που του επέτρεπε να επιβάλλει τιμωρητικές «διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις» σε υπερχρεωμένες χώρες με αντάλλαγμα τη βοήθεια. Η αλλαγή των δεδομένων ανάγκασε το Ταμείο να απαντήσει στους επικριτές των πρακτικών δανεισμού του. Την περασμένη εβδομάδα το ΔΝΤ δήλωσε ότι θα μεταρρυθμίσει το σύστημά του για την επιβολή προσαυξήσεων στις πιο αδύναμες χρεωμένες οικονομίες του, οι οποίες αναγκάζονται να πληρώνουν κλιμακούμενα επιτόκια για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές τους. Ήταν μια μερική παραχώρηση στα αιτήματα για περισσότερη ισότητα στις διαδικασίες που στοχεύουν δυσανάλογα τα έθνη με το χαμηλότερο εισόδημα, τα οποία διαμαρτύρονται εδώ και καιρό ότι δεν τους παρέχεται δίκαιη εκπροσώπηση στα μεταπολεμικά θεσμικά όργανα.

Αυτή η στροφή προς την πολυπολικότητα θα παρουσιαστεί με σαφήνεια κατά τη διάρκεια των ετήσιων συναντήσεων, οι οποίες θα συμπέσουν με τη φιλοξενία των ηγετών της Κίνας, της Ινδίας, της Βραζιλίας, της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων από τον πρόεδρο Πούτιν στην ετήσια σύνοδο κορυφής των BRICS, σήμερα (Τρίτη) και αύριο (Τετάρτη). Ενώ οι υπουργοί Οικονομικών και οι κεντρικοί τραπεζίτες τους βρίσκονται στην Ουάσινγκτον, ο πρόεδρος Σι και ο πρόεδρος Ναρέντρα Μόντι θα ταξιδέψουν στο Καζάν, 550 μίλια ανατολικά της Μόσχας, δίνοντας στον Πούτιν το μεγαλύτερο διπλωματικό πραξικόπημα από την εισβολή του στην Ουκρανία το 2022.

Η Κίνα και η Ρωσία αποτελούν ευαίσθητα σημεία επαφής για το Ταμείο. Οι αξιωματούχοι του ΔΝΤ έχουν ήδη αναγκαστεί να εγκαταλείψουν μια επίσκεψη προσωπικού στη Ρωσία -την πρώτη μετά την εισβολή- έπειτα από διαμαρτυρίες από πλήθος ευρωπαϊκών χωρών. Η λεγόμενη αποστολή του Άρθρου IV υποτίθεται ότι θα αποτελούσε μέρος μιας δοκιμαστικής επαναπροσέγγισης της ρωσικής οικονομίας, η οποία τερματίστηκε γρήγορα από τους Ευρωπαίους μετόχους.

Όσον αφορά την Κίνα, η κυβέρνηση Μπάιντεν θέλει η Γκεοργκίεβα να ακολουθήσει μια πιο σκληρή γραμμή όσον αφορά τον δανεισμό του Πεκίνου προς τα κράτη διάσωσης. Ο Brent Neiman, ένας από τους οικονομικούς διπλωμάτες του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ, δήλωσε ότι το Ταμείο είναι πολύ «ευγενικό» όσον αφορά τις διαβεβαιώσεις των Κινέζων πιστωτών προς τις χώρες-οφειλέτες και είπε στην Γκεοργκίεβα να κατονομάσει και να ντροπιάσει το Πεκίνο όταν πραγματοποιεί συμφωνίες αναδιάρθρωσης χρέους. Η Ουάσινγκτον θέλει επίσης το Ταμείο να καταδικάσει σθεναρά τις κινεζικές κρατικές επιδοτήσεις στο χρηματοπιστωτικό της σύστημα.

Οι πρόσφατες Παγκόσμιες Οικονομικές Προοπτικές του ΔΝΤ θα αποτελέσουν ένα ενδιαφέρον ανάγνωσμα, αφού η Κίνα έδωσε αυτόν τον μήνα το έναυσμα για να αναζωογονήσει την οικονομία της και να δώσει ώθηση στις καταναλωτικές δαπάνες. Η ετυμηγορία του Ταμείου σχετικά με τα μέτρα, τα οποία χαιρετίστηκαν ως αναγκαία, αλλά ανεπαρκή από τις χρηματοπιστωτικές αγορές, θα παρακολουθείται στενά από Δημοκρατικούς και Ρεπουμπλικάνους.

ΠΗΓΗ: Times Media Ltd / News Licensing