Αν ο Ντόναλντ Τραμπ κερδίσει τις εκλογές αυτή την εβδομάδα και διορίσει, όπως έχει υποσχεθεί, τον Έλον Μασκ να ηγηθεί ενός εκπληκτικού σχεδίου για τη μείωση των κρατικών δαπανών κατά σχεδόν το ένα τρίτο, τότε οι δημόσιοι υπάλληλοι καλύτερα να εφοδιαστούν με προμήθειες. Όταν ο Μασκ αγόρασε το Twitter το 2022, κινήθηκε γρήγορα και άγρια. Ξεφορτώθηκε σχεδόν το 80% των εργαζομένων και των εργολάβων της εταιρείας του στο Σαν Φρανσίσκο, έκλεισε κέντρα δεδομένων και γραφεία, σταμάτησε να πληρώνει τους ιδιοκτήτες και απέλυσε ακόμα και το προσωπικό καθαριότητας. Εκείνες τις πρώτες ημέρες, οι εργαζόμενοι έφερναν το δικό τους χαρτί υγείας στο γραφείο ελλείψει τέτοιων βασικών ειδών.
Ο Μασκ υποστήριξε ότι η θεραπεία-σοκ ήταν απαραίτητη. Παρομοίασε τη ζημιογόνο εταιρεία, η οποία έκτοτε μετονομάστηκε σε X, με ένα «αεροπλάνο που κατευθύνεται προς το έδαφος με μεγάλη ταχύτητα, με τους κινητήρες να έχουν πάρει φωτιά και τα χειριστήρια να μη λειτουργούν». Φαίνεται ότι θεωρεί πως η ομοσπονδιακή κυβέρνηση βρίσκεται σε παρόμοια κατάσταση. Στην περίφημη πλέον συγκέντρωση του Τραμπ στη Νέα Υόρκη, στο Madison Square Garden, ο Μασκ δήλωσε στο πλήθος την περασμένη εβδομάδα ότι θα μπορούσε να περικόψει «τουλάχιστον 2 τρισεκατομμύρια δολάρια» σε κυβερνητικές δαπάνες, σχεδόν το ένα τρίτο του ετήσιου προϋπολογισμού των 6,2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. «Τα χρήματά σας πάνε χαμένα», δήλωσε. «Θα απομακρύνουμε την κυβέρνηση από την πλάτη σας και από το πορτοφόλι σας».
Η ιδέα ότι ο Μασκ θα εφάρμοζε το διάσημο, βίαιο στυλ διαχείρισής του στη μεγαλύτερη επιχείρηση της Αμερικής, καθώς η ομοσπονδιακή κυβέρνηση απασχολεί περίπου τρία εκατομμύρια άτομα, έχει προκαλέσει ενθουσιασμό στους πιστούς του Τραμπ και ανησυχία στους Δημοκρατικούς, που προβλέπουν το απόλυτο χάος. Ο Μασκ δεν έχει διαψεύσει τον κόσμο για το πρώτο. Απαντώντας σε έναν χρήστη του X που προέβλεψε μια «σοβαρή υπεραντίδραση», που θα έφερνε τις αγορές σε «κατρακύλα» αν ο Μασκ πραγματοποιούσε τις υποσχέσεις του, ο 53χρονος δισεκατομμυριούχος απάντησε: «Δεν ακούγεται κακό».
Αναμφισβήτητα, ο Μασκ είναι ένας από τους μεγαλύτερους επιχειρηματίες της γενιάς του, ο οποίος έχει, περισσότερες από μία φορές, πραγματοποιήσει το σχεδόν αδύνατο. Μετέτρεψε την Tesla στην πολυτιμότερη εταιρεία αυτοκινήτων στον κόσμο και πυροδότησε την επανάσταση των ηλεκτρικών οχημάτων. Η SpaceX κατασκεύασε τον μεγαλύτερο πύραυλο όλων των εποχών και στη συνέχεια τον «έπιασε» κατά την επανείσοδό του τον περασμένο μήνα με κάτι που ουσιαστικά έμοιαζε με γιγάντια μεταλλικά ξυλάκια. Το Χ, ωστόσο, παρέχει την καλύτερη αναλογία για το πώς θα μπορούσε ο Μασκ να προσεγγίσει την ομοσπονδιακή κυβέρνηση.
Όταν πέρασε την πόρτα της πλατφόρμας κοινωνικής δικτύωσης πριν από δύο χρόνια κρατώντας έναν πορσελάνινο νεροχύτη, η πλατφόρμα θεωρούνταν μια κακόφημη πολυεθνική, που στα 16 χρόνια της ύπαρξής της δεν είχε αποφέρει ποτέ κέρδη. Η εταιρεία ήταν υπερβολικά γεμάτη, ανεπαρκής και μαστιζόμενη από το δράμα των διοικητικών συμβουλίων.
Ομοίως, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση είναι μια επιχείρηση που χάνει χρήματα. Πέρυσι ξόδεψε 6,2 τρισεκατομμύρια δολάρια, αλλά εισέπραξε 4,5 τρισεκατομμύρια δολάρια. Με άλλα λόγια, χάνει 5.000 δολάρια για κάθε πολίτη στην Αμερική. Εν τω μεταξύ, το εθνικό χρέος έχει ανέλθει στα 35 τρισεκατομμύρια δολάρια, εκτοξεύοντας τον ετήσιο λογαριασμό των τόκων πάνω από το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια, πολλά περισσότερα από ολόκληρο τον αμυντικό προϋπολογισμό.
Σε όλες τις εταιρείες του, ο Μασκ είναι διάσημος γι' αυτό που η πρώην φίλη του, Γκράιμς, και μητέρα των τριών από τα 11 παιδιά του αποκαλούσε «δαιμονική λειτουργία». Ο όρος περιγράφει τις εξάρσεις μανιακής βιασύνης του, τις σπασμωδικές απολύσεις και το ανελέητο κατσάδιασμα των υπαλλήλων του. Έχει κανείς την αίσθηση ότι η επίλυση του «προβλήματος» της κυβέρνησης θα ξεσηκώσει τον δαίμονα. Σε ένα πρόσφατο τεχνολογικό συνέδριο, ο Μασκ δήλωσε ότι το «Τμήμα Κυβερνητικής Αποδοτικότητάς» του, με το ακρωνύμιο DOGE, που αποτελεί λογοπαίγνιο του αγαπημένου του κρυπτονομίσματος Dogecoin, θα έχει μια μοναδική ευκαιρία να αναδιαμορφώσει το κυβερνητικό «λειτουργικό σύστημα». Θα επικεντρωθεί σε δύο τομείς: το κουβάρι των κανονισμών που παράγει και επιβάλλει και το μέγεθος της κυβέρνησης.
Σχετικά με το πρώτο, ο Μασκ, ο οποίος ήταν κάποτε Δημοκρατικός, αλλά έχει εξελιχθεί στον πιο επιφανή δημόσιο υποστηρικτή του Τραμπ και έναν από τους κορυφαίους δωρητές του, παρομοίασε την Αμερική με τον «Γκιούλιβερ, που είναι δεμένος με ένα εκατομμύριο μικρά κορδόνια». Ο Μασκ συγκρούεται τακτικά με τις ρυθμιστικές Αρχές, από το παρατηρητήριο του χρηματιστηρίου μέχρι τη διοίκηση ασφάλειας των μεταφορών. Αναφερόμενος στο πρόσφατο πρόστιμο που επέβαλε η ρυθμιστική Αρχή περιβάλλοντος στη SpaceX για τη διαρροή υγρών αποβλήτων, είπε: «Αυτό που συμβαίνει τώρα είναι ότι οι κανονισμοί και οι νόμοι συσσωρεύονται κάθε χρόνο, ώσπου τελικά όλα γίνονται παράνομα».
Πώς θα ξεμπλέξει λοιπόν αυτό το κουβάρι; Το Χ, και πάλι, παρέχει ένα σχέδιο. Λίγο μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, εισήγαγε νέα χαρακτηριστικά σε πραγματικό χρόνο και ακύρωσε άλλα, σηματοδοτώντας μια έντονη αλλαγή σε σχέση με την πιο προσεκτική, αν και σκληρή, προσέγγιση της προηγούμενης διοίκησης του Twitter. Κάποια από αυτά τα χαρακτηριστικά έπρεπε να ανατραπούν ή να αλλάξουν μέρες ή εβδομάδες μετά την κυκλοφορία τους, προς μεγάλη χαρά των πολλών επικριτών του.
Με τους κυβερνητικούς κανόνες, δήλωσε ότι απλώς θα αρχίσει να περικόπτει και θα το κάνει «πολύ δημόσια». «Θα μπορούσαμε απλώς να ρωτήσουμε: “Ποιος από αυτούς τους κανόνες σάς αρέσει;”. Εάν το κοινό ενθουσιάζεται πραγματικά με έναν κανόνα και θέλει να τον διατηρήσει, θα τον διατηρήσουμε. Και αν η κατάργηση του κανόνα αποδειχθεί κακή, θα τον επαναφέρουμε αμέσως. Το πρόβλημα λύθηκε. Είναι εύκολο να προσθέτουμε κανόνες, αλλά στην πραγματικότητα δεν υπάρχει διαδικασία για να τους ξεφορτωθούμε. Αυτό είναι το θέμα. Δεν υπάρχει συλλογή απορριμμάτων γι' αυτό».
Αναρωτιέται κανείς πώς θα λειτουργούσε αυτό στην πραγματικότητα, κυρίως επειδή τόσο πολλοί κανόνες, όπως αυτοί που ρυθμίζουν τα αυτοκινούμενα αυτοκίνητα, τη ρύπανση ή τα πρότυπα προϊόντων, έχουν σχεδιαστεί για τη δημόσια ασφάλεια. Η άλλη προτεραιότητά του θα ήταν να συρρικνώσει δραματικά την κυβέρνηση, απολύοντας ενδεχομένως εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους. Ο Μασκ δήλωσε ότι δεν θα πετάξει τους ανθρώπους στον δρόμο, αλλά θα τους δώσει «μια λογική διέξοδο, όπου θα εξακολουθούν να εισπράττουν χρήματα, αλλά θα έχουν ένα ή δύο χρόνια για να βρουν δουλειά στον ιδιωτικό τομέα». Ωστόσο, αντιτάχθηκε στην ιδέα ότι οι περικοπές θα μπορούσαν να γίνουν σταδιακά. Καλύτερα να το κάνετε γρήγορα και σε μεγάλη κλίμακα, όπως έκανε στο Twitter. «Αν υπάρχει μια μοναδική ευκαιρία για μια γενιά, και δεν αναλάβετε σοβαρή δράση, τότε έχετε τέσσερα ολόκληρα χρόνια για να την περιμένετε. Και μετά, αν δεν γίνει ...» είπε, πριν σταματήσει. Οι πολιτικοί, πρόσθεσε, «σφυρίζουν αδιάφορα», επιτρέποντας την αύξηση των δαπανών. Επίσης, πρόσθεσε: «Αυτό δεν θα έχει καλό τέλος».
Ο Τραμπ δεν είναι ο πρώτος προεδρικός υποψήφιος που υπόσχεται μια εκ βάθρων αναθεώρηση της κυβέρνησης. Τόσο ο Ρόναλντ Ρέιγκαν όσο και ο Μπιλ Κλίντον ξεκίνησαν τέτοιες προσπάθειες. Η πρώτη ήταν σε μεγάλο βαθμό άκαρπη, επειδή οι περισσότερες συστάσεις απαιτούσαν αλλαγές στη νομοθεσία, που κρίθηκαν ανέφικτες ή πολύ δύσκολες. Η προσπάθεια του Κλίντον ήταν πιο επιτυχημένη, οδηγώντας σε μείωση περισσότερων από 400.000 θέσεων εργασίας σε οκτώ χρόνια, που είχε ως αποτέλεσμα τον μικρότερο ομοσπονδιακό μηχανισμό των τελευταίων 40 ετών.
Σε συνέντευξή του στον τηλεοπτικό παρουσιαστή Τάκερ Κάρλσον την περασμένη εβδομάδα, ο Τραμπ δήλωσε ότι ο Μασκ «δεν θέλει να γίνει υπουργός», υπονοώντας ότι θα μπορούσε να τον περιμένει ένας πιο άτυπος ρόλος στην κυβέρνηση. Αυτό θα μπορούσε να καθησυχάσει τους επενδυτές στις διάφορες εταιρείες του Μασκ, στις οποίες ήδη δραστηριοποιείται σε πολλαπλά επίπεδα. Εκτός από τις χρονοβόρες θέσεις εργασίας στις Tesla, SpaceX και X, ο Μασκ είναι διευθύνων σύμβουλος της Boring Company, η οποία ανοίγει σήραγγες, ιδρυτής της Neuralink, η οποία δημιουργεί ηλεκτρονικά εμφυτεύματα εγκεφάλου, και ιδρυτής της xAI, μιας νεοσύστατης εταιρείας τεχνητής νοημοσύνης, η οποία από την περασμένη εβδομάδα λέγεται ότι βρίσκεται σε συζητήσεις για έναν γύρο χρηματοδότησης που θα μπορούσε να την αποτιμήσει στα 45 δισεκατομμύρια δολάρια.
Για τους επικριτές, η ανησυχία είναι ότι αν όντως ο Μασκ γίνει ο κύριος του DOGE, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα μπορούσε να γίνει σαν το X. Η εταιρεία έχει δει τα έσοδα να μειώνονται κατά περίπου 50% από την εξαγορά του, καθώς οι διαφημιστές έχουν εγκαταλείψει μια πλατφόρμα που μοιάζει πιο χαοτική και λιγότερο πολιτισμένη από ό,τι παλιά. Η αξία της εταιρείας μειώθηκε κατά 80%. Ο Μασκ, ωστόσο, εμφανίστηκε ατάραχος. «Στην πραγματικότητα, αν απαλλαγούμε από τους ανούσιους κανονισμούς και μεταφέρουμε τους ανθρώπους από τον κυβερνητικό τομέα στον ιδιωτικό, θα έχουμε τεράστια ευημερία», δήλωσε. «Νομίζω ότι θα ζήσουμε μια χρυσή εποχή σε αυτή τη χώρα».
