ΗΠΑ: Πώς ο Ντόναλντ Τραμπ κέρδισε τις εκλογές όπως κανείς άλλος

Κατά τη διάρκεια της πιο έντονης εβδομάδας της ταραχώδους προεκλογικής εκστρατείας στις ΗΠΑ, ο Ντόναλντ Τραμπ ξεγέλασε οριακά τον θάνατο, χαιρετίστηκε ως ο σίγουρος νικητής και στη συνέχεια είδε το σαφές δημοσκοπικό προβάδισμά του να εξαφανίζεται, σε άλλη μία αναπάντεχη ανατροπή.

Υπήρξαν πολλές ακόμα αξιομνημόνευτες στιγμές κατά τη διάρκεια της απίθανης πορείας του προς τον Λευκό Οίκο (η πρώτη ποινική καταδίκη πρώην προέδρου, ένα τηλεοπτικό ντιμπέιτ που κέρδισε η Κάμαλα Χάρις, ένα δεύτερο σχέδιο δολοφονίας, μια υβριστική συγκέντρωση στο Madison Square Garden, που απογοήτευσε τους ισπανόφωνους), αλλά στο τέλος οι Αμερικανοί ψήφισαν οριακά, επαναφέροντας στην εξουσία τον άνθρωπο που πίστευαν ότι ασκούσε καλύτερη οικονομική διαχείριση και διαφύλαττε τα σύνορα καλύτερα από τους Δημοκρατικούς. Ξεχάστε την εμμονή του με τα μεγαλύτερα πλήθη. Ο Τραμπ είχε σχεδόν όλες τις μεγαλύτερες πολιτικές ιδέες. Ακριβώς όπως και με το «μεγάλο, όμορφο τείχος» το 2016, οι υπερμεγέθεις υποσχέσεις του είχαν απήχηση στους Αμερικανούς: μαζικές απελάσεις, εντατικές γεωτρήσεις για πετρέλαιο και φυσικό αέριο, το τέλος όλων των πολέμων.

Η Χάρις δεν μπόρεσε να κερδίσει τις εντυπώσεις, παρότι προσπάθησε να πλασάρει τη μεγαλύτερη ιδέα όλων: τη διάσωση της αμερικανικής Δημοκρατίας. Το ότι ο Τραμπ ήταν ανταγωνιστικός ακόμα και μετά τη σοκαριστική εισβολή των υποστηρικτών του στο Καπιτώλιο, στις 6 Ιανουαρίου 2021, λέει πολλά για τον τρόπο με τον οποίο γοήτευσε το μισό αμερικανικό εκλογικό σώμα. Όταν έφτασε στο Μπάτλερ της Πενσιλβάνια για μια συνηθισμένη ομιλία πριν από το Συνέδριο των Ρεπουμπλικανών, φαινόταν ότι είχε ήδη τις εκλογές στο τσεπάκι του μετά την κατάρρευση του αντιπάλου του, Τζο Μπάιντεν, στο τηλεοπτικό τους ντιμπέιτ δύο εβδομάδες νωρίτερα. «Ο Τραμπ είχε τις δικές του αλλοπρόσαλλες στιγμές σε αυτό το ντιμπέιτ», δήλωσε ο Τσαρλς Φράνκλιν, διευθυντής δημοσκοπήσεων στη Νομική Σχολή Μαρκέτ, στο Μιλγουόκι. «Είπε πολλές αναλήθειες. Αλλά έδωσε την εντύπωση του πιο ικανού, του πιο συνεπούς στην επικοινωνία και γενικά με πιο έντονο προεδρικό προφίλ».

Αυτό αντικατοπτρίστηκε αμέσως στις δημοσκοπήσεις, αφού έπειτα από μια σχεδόν ισόπαλη κούρσα ο Τραμπ άρχισε να προηγείται. Αυτό που συνέβη στο Μπάτλερ στις 6.10 το απόγευμα φάνηκε να επιβεβαιώνει ότι ο πρώην πρόεδρος δεν ήταν απλώς σε καλό δρόμο για την επιστροφή του στο Οβάλ Γραφείο, αλλά θα εκλεγόταν σίγουρα. Μια σφαίρα χτύπησε το αυτί του, εκείνος έπεσε κάτω και πάνω του έπεσαν όλοι οι πράκτορες των μυστικών υπηρεσιών. Ωστόσο, σηκώθηκε ως εκ θαύματος αμέσως και κατάφερε να πάρει και μια προκλητική πόζα, σαν να έδειχνε ότι δεν τον φοβίζει τίποτα. «Το συμπέρασμα είναι ότι αυτό είναι προορατικό», δήλωσε στους «Times» η Μπρουκ Ρόλινς, μια Τεξανή δικηγόρος, που διετέλεσε επικεφαλής της εσωτερικής πολιτικής του Τραμπ -και υποψήφια για τη θέση προσωπάρχη του Λευκού Οίκου- στο συνέδριο του κόμματος, λίγες ημέρες αργότερα. «Νομίζω ότι ο Θεός κάλεσε τους ιδρυτές πατέρες μας, τον Τόμας Τζέφερσον, τον Τζορτζ Ουάσινγκτον και τον Αλεξάντερ Χάμιλτον, όταν έπρεπε και τώρα βρισκόμαστε σε μια παρόμοια κατάσταση».

Ωστόσο, κατά τη διάρκεια μιας θριαμβευτικής εβδομάδας για τον Τραμπ στο Μιλγουόκι, όταν οι αντιπρόσωποι άρχισαν να φορούν λευκοπλάστ στο δεξί αυτί, όπως ακριβώς και εκείνος, σε ένδειξη σεβασμού, το Δημοκρατικό Κόμμα βρισκόταν στην πιο έντονη διαδικασία επαναφοράς που έχει δει η Αμερική σε ένα εκλογικό έτος. Την Κυριακή, ο Μπάιντεν ανακοίνωσε ότι αποσύρεται και ότι υποστηρίζει τη Χάρις, με το κόμμα να σπεύδει να συσπειρωθεί γύρω της, αντί να διεξαγάγει μια ανταγωνιστική προκριματική διαδικασία νέου υποψηφίου. Ο Τραμπ νίκησε τον Μπάιντεν, όπως είχαν προβλέψει οι Ρεπουμπλικάνοι «μάντεις», αλλά όχι με τον τρόπο που φανταζόταν. Θα έπρεπε να τα κερδίσει όλα από την αρχή. «Η Χάρις είχε τις καλύτερες πρώτες 60 ημέρες από οποιονδήποτε άλλον προεδρικό υποψήφιο στη σύγχρονη ιστορία», δήλωσε ο Φρανκ Λουντζ, βετεράνος δημοσκόπος και αναλυτής. Ο Τραμπ έγινε έξαλλος.


Σε μια συγκέντρωση στο Μίσιγκαν παραπονέθηκε ότι «ξόδεψα 100 εκατομμύρια δολάρια για να τον πολεμήσω (τον Μπάιντεν)... Εμείς δεν πολεμούσαμε την αντιπρόεδρο, δεν ξέραμε καν ποια στο διάολο ήταν και ξαφνικά λένε: “Τζο, χάνεις έδαφος και πρέπει να φύγεις”». Ο ενθουσιασμός για τη Χάρις ήταν τόσο μεγάλος, που, μέχρι να επιβεβαιωθεί με ψηφοφορία των πολιτειακών αντιπροσωπειών στις αρχές Αυγούστου, είχε συγκεντρώσει πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια - το πιο γρήγορα συλλεχθέν ποσό ποτέ σε προεδρική εκστρατεία. «Δεν έχουμε ξαναδεί κάτι παρόμοιο. Ήταν σαν τσουνάμι», δήλωσε ο Λουντζ. «Ηταν ακόμα καλύτερη και από τον Ομπάμα. Τα σάρωσε όλα». Ο «μήνας του μέλιτος» περιλάμβανε ένα εντυπωσιακό εθνικό συνέδριο, το οποίο ακολουθήθηκε από μια υποδειγματική εμφάνιση στο ένα και μοναδικό τηλεοπτικό ντιμπέιτ με τον Τραμπ. Προσπάθησε να κινητοποιήσει τη βάση του επαναλαμβάνοντας ψευδείς φήμες για τους Αϊτινούς μετανάστες στο Σπρίνγκφιλντ του Οχάιο και είπε: «Τρώνε τα σκυλιά. Οι μετανάστες τρώνε τις γάτες. Τρώνε τα κατοικίδια των ανθρώπων που ζουν εκεί».

Μια δημοσκόπηση της YouGov για τους «Times» ανέδειξε τη Χάρις ως νικήτρια του ντιμπέιτ με 55%-25%. Για να ολοκληρώσει τη θετική αυτή βραδιά, η Τέιλορ Σουίφτ υποστήριξε τη Χάρις με μια ανάρτησή της προς τους 283 εκατομμύρια οπαδούς της στο Instagram. Η Χάρις κατέγραψε το μεγαλύτερο προβάδισμά της έναντι του Τραμπ, με 3,7 μονάδες, στο σύνολο 538 δημοσκοπήσεων στις 23 Αυγούστου, την επομένη του Συνεδρίου της, προτού αρχίσει να πέφτει, αλλά ανέκαμψε και έφτασε σε άλλο μέγιστο 3,3 μονάδων στις 18 Σεπτεμβρίου, μία εβδομάδα μετά το ντιμπέιτ. Και τότε ήταν που έχασε την ψυχραιμία της. Ποτέ δεν ξεπέρασε ξανά τις τρεις μονάδες και οι κρίσιμες αναποφάσιστες πολιτείες άρχισαν να γέρνουν προς την πλευρά του Τραμπ.

Οι δημοσκόποι είδαν τα προειδοποιητικά σημάδια κατά τη διάρκεια του «μήνα του μέλιτος». «Το Συνέδριο των Δημοκρατικών φάνηκε σε πολλούς επιτυχημένο», δήλωσε ο Καρλ Μπίαλικ, αντιπρόεδρος της Επιστήμης Δεδομένων και συντάκτης περί αμερικανικής πολιτικής στο YouGov. «Υπήρχε σειρά ομιλητών που ο κόσμος πίστευε ότι ήταν πειθαρχημένοι στο να επιμείνουν σε ένα θετικό, σχετικά κεντρώο μήνυμα. Παρ’ όλα αυτά, η Χάρις δεν είχε καμία αισθητή άνοδο στις δημοσκοπήσεις». Η Χάρις δεν μπόρεσε να εκμεταλλευτεί την αρχική δυναμική της.

Η προεκλογική εκστρατεία του Τραμπ ξεκίνησε την αντεπίθεση την τελευταία ημέρα του Συνεδρίου, αποκαλύπτοντας και τη στήριξη του Ρόμπερτ Φ. Κένεντι τζούνιορ, μετά το τέλος της δικής του, ανεξάρτητης εκστρατείας. Τα μηνύματα του Τραμπ σχετικά με την «εγκληματικότητα των μεταναστών», που προκλήθηκε από την αθρόα εισροή, και η υπόσχεσή του να μειώσει τον πληθωρισμό με τον τερματισμό των «πράσινων» στόχων και την αύξηση των δασμών στις εισαγωγές έκαναν θραύση, ακόμα και αν οι ειδικοί την αποκαλούσαν «οικονομία-βουντού», που το μόνο που θα πετύχαινε θα ήταν να αυξήσει τον πληθωρισμό. Συνέχισε να αποκαλεί τη Χάρις και τους Δημοκρατικούς «σοσιαλιστές» ή ακόμα και «κομμουνιστές» - μια γλώσσα που δεν απευθυνόταν τόσο στο ευρύ κοινό όσο στην ψήφο των ισπανόφωνων, πολλοί από τους οποίους είχαν γνώση του πώς είναι να ζεις πραγματικά υπό καθεστώς σοσιαλισμού. Μία από τις μεγάλες τάσεις των εκλογών ήταν η αύξηση της υποστήριξης του Τραμπ από τους ισπανόφωνους Αμερικανούς, παρότι τάσσεται εναντίον των μεταναστών. «Η ψήφος των Λατίνων ήταν πιο αμφίρροπη από ποτέ, για δύο λόγους», δήλωσε ο Λουντζ.

«Ο πρώτος είναι ότι ψήφιζαν πάντα Δημοκρατικούς, αλλά ποτέ δεν κέρδιζαν τίποτα με αυτή τους την ψήφο. Ο δεύτερος είναι ότι κινούνται προς την ιδεολογία της ελεύθερης αγοράς». Η ένδειξη εμφανίστηκε στις 18 Σεπτεμβρίου, όταν το συνδικάτο Teamsters, που αριθμεί 1,3 εκατομμύρια μέλη, δήλωσε ότι δεν θα υποστηρίξει κανέναν από τους δύο υποψηφίους, αφού υποστήριζε τους Δημοκρατικούς από το 2000. Σύμφωνα με εσωτερική δημοσκόπηση, το 59,6% υποστήριξε τον Τραμπ και μόλις το 34% τη Χάρις. Η θέση του συνδικάτου αντανακλούσε την απήχηση του Τραμπ στους άνδρες ψηφοφόρους της εργατικής τάξης, που αποτελούν το θεμέλιο του κινήματός του, MAGA (Make America Great Again).

Η στιγμή που κατέδειξε την αδυναμία της Χάρις να απογειωθεί ήρθε κατά τη διάρκεια της πιο ήπιας από τις λίγες ραδιοτηλεοπτικές συνεντεύξεις που έδινε σε εκείνη τη φάση. Στις 8 Οκτωβρίου εμφανίστηκε στο «The View», ένα ημερήσιο chat show, με οικοδέσποινα τη Γούπι Γκόλντμπεργκ, μαζί με άλλες πέντε γυναίκες. Ρωτήθηκε: «Υπάρχει κάτι που θα κάνατε διαφορετικά σε σχέση με τον Μπάιντεν κατά τη διάρκεια των τελευταίων τεσσάρων ετών;». Η Χάρις ανοιγόκλεισε τα μάτια της μερικές φορές. «Δεν υπάρχει κάτι που να μου έρχεται στο μυαλό», είπε. «Συμμετείχα στις περισσότερες αποφάσεις που είχαν σημαντικό αντίκτυπο στην κοινωνία». Την απάντηση αυτή εκμεταλλεύτηκε δεόντως ο Τραμπ, ο οποίος ήθελε να συνδέσει τη Χάρις στενά με τον υψηλό πληθωρισμό και το ρεκόρ παράνομων διελεύσεων στα σύνορα κατά τη διακυβέρνηση Μπάιντεν.

Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του, ο Τραμπ ξόδεψε 10 εκατομμύρια δολάρια για να «τρέξει» μια τηλεοπτική διαφήμιση 30 δευτερολέπτων στις αναποφάσιστες πολιτείες, με μια φράση της Χάρις μαζί με εικόνες μεταναστών, ακριβά προϊόντα σούπερ μάρκετ και μια πυραυλική επίθεση, με την εξής αφήγηση: «Άπειροι παράνομοι μετανάστες. Εκτίναξη τιμών. Παγκόσμιο χάος. Και η Κάμαλα δεν θα άλλαζε τίποτα». Ένας από τους ανώτερους συμβούλους του Τραμπ επεσήμανε τη σημασία της καμπάνιας. «Ποιος θα πίστευε ότι η Σάνι Χόστιν από το “The View” θα κατέστρεφε την υποψηφιότητα της Κάμαλα Χάρις;». Ο Τζέισον Μίλερ δήλωσε στο podcast «Playbook Deep Dive»: «Αλλά μπορείτε να κάνετε την υπόθεση που έκανε η Σάνι». Η Χάρις το ήξερε ήδη αυτό. Προσπαθούσε ακόμα να κλείσει με φινέτσα την τελική της επιχειρηματολογία κατά την ομιλία της στο Ellipse, κοντά στον Λευκό Οίκο, στις 29 Οκτωβρίου, μια τοποθεσία που επιλέχθηκε για να θυμίζει στους θεατές τον τρόπο με τον οποίο ο Τραμπ στάθηκε εκεί στις 6 Ιανουαρίου 2021, προτού εκατοντάδες υποστηρικτές του επιστρατευθούν κατά του Κογκρέσου. «Η προεδρία μου θα είναι διαφορετική, επειδή οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε είναι διαφορετικές», δήλωσε.

Η ομιλία αυτή επισκιάστηκε αμέσως μετά, όταν ο Μπάιντεν εμφανίστηκε να χαρακτηρίζει τους υποστηρικτές του Τραμπ ως «σκουπίδια», απαντώντας στο αστείο ενός κωμικού στη συγκέντρωση του Τραμπ στο Madison Square Garden, ότι το Πουέρτο Ρίκο είναι ένα «πλωτό νησί σκουπιδιών». Ο Τραμπ συνέχισε να λέει εξωφρενικά πράγματα: θα προστάτευε τις γυναίκες «είτε τους αρέσει είτε όχι», προσέβαλε τη Χάρις ως άτομο με «χαμηλό IQ» και «τεμπέλα», ενώ είπε ότι η εχθρός του, Λιζ Τσέινι, θα έπρεπε να στηθεί στο απόσπασμα, ως πολεμοχαρής. Ο Λουντζ παραδέχτηκε ότι δεν μπορούσε να καταλάβει πώς ο Τραμπ τη γλίτωσε. Δεν ανακαλεί ποτέ και συχνά εντείνει τις απόψεις του, όπως για παράδειγμα όταν εξακολούθησε τους ψευδείς ισχυρισμούς του για τους Αϊτινούς, υποσχόμενος να καταργήσει το προσωρινό καθεστώς προστασίας τους, ώστε να απελαθούν.

Το μόνο συμπέρασμα που μπορούν να βγάλουν οι αναλυτές είναι ότι ένας μεγάλος αριθμός Αμερικανών απλώς δεν ενδιαφέρεται αρκετά για τη γλώσσα του Τραμπ -ή τη συμπεριφορά του στις 6 Ιανουαρίου-, ώστε να του αρνηθεί την ψήφο του για τις πολιτικές του. Ο Τραμπ προχώρησε επίσης σε ενέργειες για να μπλοκάρει τη Χάρις. «Στις περισσότερες προεκλογικές εκστρατείες θα είχαμε περισσότερα από ένα ντιμπέιτ μεταξύ των δύο υποψηφίων», δήλωσε ο Μπίαλικ. «Υπήρχε συζήτηση για ακόμα ένα ντιμπέιτ, ίσως στο Fox News. Με βάση το πώς θεωρήθηκε ότι τα κατάφερε η Χάρις στο πρώτο, φαίνεται πιθανό ότι και ένα δεύτερο θα μπορούσε να τη βοηθήσει». Ο Τραμπ επικρίθηκε για την άρνησή του να συζητήσει ξανά, αλλά αποδείχθηκε η σωστή στρατηγική απόφαση. Ο Μπίαλικ πιστεύει ότι «στέρησε μια ευκαιρία από την εκστρατεία της» για να πείσει περισσότερους αναποφάσιστους ψηφοφόρους.

Ο Τραμπ απολάμβανε επίσης τον ρόλο του σόουμαν. Φόρεσε μια στολή McDonald’s για να σερβίρει πατάτες σε ένα εξαιρετικά σκηνοθετημένο, αλλά και ευρέως προβεβλημένο κόλπο, για να αναδείξει τα ψέματα που είπε η Χάρις, ότι δήθεν κάποτε εργαζόταν εκεί. Μετά το σχόλιο του Μπάιντεν περί «σκουπιδιών», ο Τραμπ εμφανίστηκε στην καμπίνα ενός απορριμματοφόρου, φορώντας ένα φωσφοριζέ πορτοκαλί γιλέκο σκουπιδιάρη κατά τη διάρκεια της συγκέντρωσής του στο Γουισκόνσιν. Αυτά τα τεχνάσματα δημιούργησαν πολυεπίπεδες εντυπώσεις και αντιδράσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης - ακόμα και αν πολλές από αυτές τον γελοιοποιούσαν. Ενώ η Χάρις είχε την Τέιλορ Σουίφτ, οι διασημότητες που τάχθηκαν στο πλευρό του Τραμπ τον στήριξαν χρηματικά, αλλά και προσεγγίζοντας τη δύσπιστη μερίδα των νέων ανδρών. Ο Έλον Μασκ, ο πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου, εξέφρασε στο Χ την υποστήριξή του το βράδυ των πυροβολισμών στο Μπάτλερ και δώρισε 118 εκατομμύρια δολάρια για να ενθαρρύνει τους ψηφοφόρους να ψηφίσουν τον Τραμπ.

Πέρα από τις καθημερινές ανατροπές μιας έντονης προεκλογικής εκστρατείας, η Χάρις δεν μπόρεσε ποτέ να ξεπεράσει το προβάδισμα του Τραμπ στα προβλήματα που ανησυχούσαν περισσότερο τους ψηφοφόρους. «Για μένα δεν είχε να κάνει τόσο με γεγονότα όσο με την πολιτική ατζέντα», δήλωσε ο Φράνκλιν. «Και ο Τραμπ κέρδιζε πάντα στην ατζέντα. Αυτή κέρδιζε με την προσωπικότητά της. Το ερώτημα ήταν: Πώς οι άνθρωποι θα εξισορροπούσαν αυτά τα δύο πράγματα;». Στα κύρια θέματα της ατζέντας: «Ήταν το ίδιο με τη Χάρις, όπως και με τον Μπάιντεν: Ο Τραμπ ήταν πάντα καλύτερος στην οικονομία, τη μετανάστευση και τον πόλεμο σε Ισραήλ/Γάζα. Εκείνη ήταν καλύτερη στην πολιτική για τις αμβλώσεις, την υγειονομική περίθαλψη και την κοινωνική ασφάλιση», δήλωσε ο Φράνκλιν. Καθ’ όλη τη διάρκεια της διακυβέρνησης Τραμπ, περίπου το 60% των ερωτηθέντων στην πόλη Μαρκέτ δήλωσε ότι ζει άνετα, σε αντίθεση με το να τα βγάζει απλώς πέρα ή να αγωνίζεται να τα βγάλει πέρα.

«Σήμερα το 44% ζει άνετα», δήλωσε ο Φράνκλιν. «Αυτό σημαίνει πτώση κατά 16 μονάδες στην αίσθηση της οικονομικής ευημερίας. Οποιοδήποτε κατεστημένο κόμμα θα δυσκολευόταν με τέτοιου είδους οικονομική αντίληψη». Το τελικό μήνυμα του Τραμπ έπαιξε με τους φόβους των ψηφοφόρων για τον πληθωρισμό και την παράνομη μετανάστευση: «Η Κάμαλα το χάλασε, ο Τραμπ θα το διορθώσει». Ο Λουντζ συμφώνησε ότι η απογοήτευση από την κυβέρνηση Μπάιντεν ήταν πολύ βαθιά και συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στην ερμηνεία της νίκης του Τραμπ. «Πολλοί Αμερικανοί είναι πραγματικά απογοητευμένοι με τις συνθήκες υπό τις οποίες ζουν», είπε. «Είναι πρόθυμοι να ψηφίσουν έναν καταδικασμένο για κακούργημα, επειδή η Χάρις τούς θυμίζει πολύ το status quo. Είχε την ευκαιρία να είναι διαφορετική, αλλά έπειτα από 45 ημέρες μετετράπη πάλι στο κατεστημένο».

Ο Τραμπ, παρά το γεγονός ότι ήταν πρόεδρος, παρέμεινε αουτσάιντερ, παρουσιάζοντας τις ποινικές κατηγορίες εναντίον του, τις παραπομπές και κάθε κριτική ως δίωξη από το «βαθύ κράτος» σε ένα μεγάλο, δεκτικό ακροατήριο. Στηρίχθηκε στον επίλογο του Ρόναλντ Ρέιγκαν για να υπενθυμίσει στους Αμερικανούς τον πληθωρισμό της εποχής Μπάιντεν: «Αναρωτηθείτε: είστε σε καλύτερη κατάσταση απ' ό,τι ήσασταν πριν από τέσσερα χρόνια;». Η επιστροφή του Τραμπ ύστερα από τόσο πολλές ανατροπές και «αυτοτραυματισμούς» ήταν εξαιρετική. Στο τέλος, η εικόνα του να υψώνει μια προκλητική γροθιά και να φωνάζει: «Αγωνιστείτε, αγωνιστείτε, αγωνιστείτε» συνόψισε γιατί τόσο πολλοί Αμερικανοί τον ήθελαν πίσω.

ΠΗΓΗ: Times Media Ltd / News Licensing