Μέσα σε λίγες ώρες από την είσοδο των Σύρων ανταρτών στη Δαμασκό, η ρωσική κρατική τηλεόραση προσπάθησε να υποβαθμίσει τη σημασία που έχει για τη Μόσχα η κατάρρευση του καθεστώτος του προέδρου Άσαντ, του μεγαλύτερου συμμάχου του Κρεμλίνου στη Μέση Ανατολή.

Ήταν μια επιθετική τακτική. Όταν ο πρόεδρος Πούτιν ξεκίνησε στρατιωτική εκστρατεία στη Συρία το 2015, η κίνηση αυτή παρουσιάστηκε στη Μόσχα ως απόδειξη ότι η Ρωσία επανεμφανίζεται ως παγκόσμια δύναμη με τη δυνατότητα να προκαλέσει τη Δύση. Τα επόμενα χρόνια, το Κρεμλίνο ξόδεψε δισεκατομμύρια λίρες για να στηρίξει τον Άσαντ, ενώ παράλληλα εκμεταλλεύτηκε την οπτική της στρατιωτικής του επέμβασης, μεταφέροντας ακόμη και δυτικούς δημοσιογράφους στις αεροπορικές και ναυτικές βάσεις του στη Συρία. Το μήνυμα ήταν σαφές: Η Ρωσία ήταν στη Συρία για να μείνει.

Ωστόσο, μέχρι το βράδυ της Κυριακής, αφού ο Άσαντ και η οικογένειά του είχαν λάβει άσυλο στη Μόσχα, η προπαγάνδα του Κρεμλίνου είχε αλλάξει λέγοντας στους Ρώσους ότι τα δραματικά γεγονότα στη Δαμασκό ήταν σχετικά ασήμαντα. «Για εμάς η προτεραιότητα είναι η ασφάλεια της ίδιας της Ρωσίας, το τι συμβαίνει στη ζώνη της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης [στην Ουκρανία]», δήλωσε ο Ντμίτρι Κισέλιοφ στους τηλεθεατές της εκπομπής του για θέματα επικαιρότητας. Το επιχείρημα αυτό επαναλήφθηκε από άλλα μέσα ενημέρωσης στη Μόσχα. Ωστόσο, δεν ήταν όλοι οι υποστηρικτές του Κρεμλίνου τόσο πρόθυμοι να αγνοήσουν την πτώση του Άσαντ. Αν και η Ρωσία έχει δηλώσει ότι σχεδιάζει να διαπραγματευτεί με τους νέους κυβερνώντες της Συρίας σχετικά με το μέλλον των στρατιωτικών βάσεών της στη ρημαγμένη από τον πόλεμο χώρα, το μέλλον τους δεν είναι καθόλου ασαφές.

«Είναι μια κολοσσιαία γεωπολιτική ήττα και η απώλεια της στρατιωτικής μας παρουσίας στη Μέση Ανατολή, για την οποία αγωνιστήκαμε τόσο σκληρά τα τελευταία εννέα χρόνια», δήλωσε το Voyennyy Osvedomitel [Στρατιωτικός Πληροφοριοδότης], ένα σημαίνον ρωσικό κανάλι Telegram. Αν και η Ρωσία έχει δηλώσει ότι σχεδιάζει να διαπραγματευτεί με τους νέους κυβερνώντες της Συρίας σχετικά με το μέλλον των στρατιωτικών βάσεών της εκεί, το μέλλον τους δεν είναι καθόλου σαφές. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι για τον Πούτιν ο πόλεμος στην Ουκρανία υπερισχύει όλων των άλλων ανησυχιών. Ωστόσο, η σκοτεινή εμμονή του να υποτάξει το Κίεβο έχει συμβάλει, λένε οι αναλυτές, στη μείωση της ικανότητας της Ρωσίας να επηρεάζει τα γεγονότα σε άλλους τομείς.

Ο Ρουσλάν Πούχοφ, επικεφαλής της δεξαμενής σκέψης με την ονομασία Κέντρο Ανάλυσης Στρατηγικών και Τεχνολογιών της Μόσχας, δήλωσε ότι ο ολοκληρωτικός πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία οδήγησε σε «αποδυνάμωση» των στρατιωτικών και στρατηγικών δυνατοτήτων του Κρεμλίνου στη Συρία, που τελικά οδήγησε στην κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ. Με εκατοντάδες χιλιάδες στρατιώτες να έχουν αναπτυχθεί στην Ουκρανία, η Μόσχα δεν ήταν σε θέση να δεσμεύσει πρόσθετες δυνάμεις στη Συρία. Η αναδιάταξη των μισθοφόρων της ομάδας Βάγκνερ από τη χώρα της Μέσης Ανατολής στην ανατολική Ουκρανία άφησε επίσης στο Κρεμλίνο λιγότερες επιλογές για να υποστηρίξει τον Άσαντ, είπε.

«Τα διδάγματα από την επέμβαση στον πόλεμο της Συρίας είναι προφανή. Το πρώτο και σημαντικότερο βρίσκεται στην επιφάνεια, καταδεικνύοντας τους μεγάλους περιορισμούς της «μεγάλης δύναμης» και της παρεμβατικής πολιτικής της Ρωσίας στο εξωτερικό», έγραψε ο Πούχοφ στη ρωσική εφημερίδα Kommersant. «Η Μόσχα δεν διαθέτει επαρκή στρατιωτική δύναμη, πόρους, επιρροή ή εξουσία για αποτελεσματικές επεμβάσεις με τη βία εκτός της πρώην Σοβιετικής Ένωσης... Είναι απολύτως δυνατό να μπλοφάρεις για τη δύναμη και τις ικανότητές σου στην παγκόσμια σκηνή, αλλά είναι σημαντικό να μην αρχίσεις να πιστεύεις στη δική σου μπλόφα».

Είναι σχετικά σπάνιο για τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης να δημοσιεύουν τόσο ανοιχτά επικριτικά άρθρα, εκτός εάν η Μόσχα αισθάνεται την ανάγκη να επιτρέψει στους επικριτές να εκτονωθούν. «Η Ρωσία είναι παρούσα στη Συρία από τη σοβιετική εποχή. Και ο Πούτιν τα σκ***ε όλα μέσα σε δύο εβδομάδες. Και για ποιο λόγο; Για να καταλάβει άλλο ένα χωριό στην Ουκρανία;», δήλωσε ένας Ρώσος δημοσιογράφος στη Μόσχα.

Θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι για τον Πούτιν η Συρία ήταν σημαντική επειδή του επέτρεψε να προκαλέσει τη Δύση και να δοκιμάσει νέα όπλα, δύο πράγματα που μπορεί τώρα να κάνει σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα στην Ουκρανία. Υπάρχουν επίσης ανησυχίες ότι αν η Ρωσία αποσυρθεί πλήρως από τη Συρία, θα μεταφέρει τις δυνάμεις της στα πεδία μάχης του Ντονμπάς, ασκώντας περαιτέρω πίεση στον ουκρανικό στρατό. Η προσπάθεια του Πούτιν να ανακτήσει και να επεκτείνει την επιρροή της Ρωσίας πέραν των συνόρων της φαινόταν να βρίσκεται σε ανοδική πορεία μετά την κατάληψη εδαφών της Γεωργίας από το Κρεμλίνο το 2008, την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 και την ανάπτυξη στρατιωτικών δυνάμεων στο Καζακστάν στις αρχές του 2022 προκειμένου να βοηθήσει στην καταστολή αντικυβερνητικών διαδηλώσεων.

Ωστόσο, από την έναρξη της εισβολής του στην Ουκρανία πριν από σχεδόν τρία χρόνια, ο Πούτιν βιώνει ένα σερί από ήττες. Παρά τα αξιοσημείωτα κέρδη που σημείωσε στην Ουκρανία τους τελευταίους μήνες, η Ρωσία δεν μπόρεσε να ανατρέψει τον πρόεδρο Ζελένσκι ή να καταλάβει μεγάλες πόλεις από τους πρώτους μήνες του πολέμου.

Η οπισθοδρόμηση της Ρωσίας στη Συρία έρχεται αφότου η ύποπτη ανάμειξη του Κρεμλίνου στη Μολδαβία απέτυχε να εκτροχιάσει την προσπάθεια της πρώην σοβιετικής χώρας να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση και να ανατρέψει τον φιλοδυτικό ηγέτη της. Την περασμένη εβδομάδα, η γειτονική Ρουμανία ακύρωσε τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών που κατέληξαν σε νίκη του Καλίν Τζορτζέσκου, ενός υπερεθνικιστή που είχε επικρίνει το ΝΑΤΟ, την ΕΕ και τη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία. Οι ρουμανικές υπηρεσίες πληροφοριών ισχυρίστηκαν ότι η εκστρατεία του είχε υποστηριχθεί από μια «επιθετική» ρωσική εκστρατεία παραπληροφόρησης.

Αν και δεν υπάρχει πάντα άμεση σύνδεση μεταξύ του πολέμου και της αδυναμίας του Κρεμλίνου να διατηρήσει την επιρροή του πέρα από τα σύνορά του, οι μαζικές απώλειες της Ρωσίας στην Ουκρανία έχουν αμαυρώσει την αξιοπιστία της και την ικανότητά της να προβάλλει δύναμη, δήλωσε ο Μπεν Ντάμποου, ανώτερος συνεργάτης του Κέντρου Ανάλυσης Ευρωπαϊκής Πολιτικής. «Ο Πούτιν ξόδεψε μεγάλο μέρος των δύο πρώτων δεκαετιών της θητείας του στην εξουσία για την ανοικοδόμηση της ρωσικής ταυτότητας ως ένα έθνος κοσμοϊστορικής σημασίας, το οποίο θα έβαζε τέλος στη δυτική ηγεμονία και θα δημιουργούσε μια πολυπολική παγκόσμια τάξη. Αυτό το όραμα έχει πλέον καταρρεύσει», είπε.

Για τον Πούτιν, το θέαμα του Άσαντ να τρέπεται σε φυγή για να σωθεί, θα αναζωπυρώσει τις μνήμες της ανταρσίας της Βάγκνερ πέρυσι, η οποία απείλησε για λίγο να βυθίσει τη Ρωσία σε εμφύλιο πόλεμο. Οι βαριά οπλισμένοι μισθοφόροι έγιναν δεκτοί με πανηγυρισμούς από τα πλήθη στη νότια Ρωσία και έφθασαν σε απόσταση 125 μιλίων από τη ρωσική πρωτεύουσα προτού ματαιώσουν την εξέγερσή τους. «Αξίζει να το θυμόμαστε αυτό όταν ένας ακόμη ειδικός μάς διαβεβαιώνει για τη δύναμη του καθεστώτος Πούτιν», δήλωσε ο Αντρέι Πιβοβάροφ, στέλεχος της ρωσικής αντιπολίτευσης.

ΠΗΓΗ: Times Media Ltd / News Licensing