Κατασκευασμένος σε συνθήκες ακραίου ψύχους κατά τις δεκαετίες του 1970 και 1980, ο σιδηρόδρομος Βαϊκάλης-Αμούρ, μήκους 2.600 μιλίων, διασχίζει την ανατολική Σιβηρία και φτάνει μέχρι την Ιαπωνική Θάλασσα. Αποτελεί ένα από τα αμέτρητα τεχνολογικά επιτεύγματα που είδαμε κατά τη διάρκεια του διαστημικού αγώνα ΗΠΑ-Σοβιετικής Ένωσης, που επιτάχυναν την ανάπτυξη των προσωπικών ηλεκτρονικών συσκευών. Σε μια οικονομία διοίκησης που περιελάμβανε διάφορες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της ΕΣΣΔ, οι πόροι κάθε κράτους μέλους διοχετεύονταν συνήθως για την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων που είχαν καθοριστεί από μια κεντρική πολιτική επιτροπή.

Όταν το Σιδηρούν Παραπέτασμα χώριζε ακόμα την Ανατολή από τη Δύση, η Πολωνία είχε κεντρικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία και, όσον αφορά τα καινοτόμα επιτεύγματα, ξεπέρασε πολλά από τα πρώην Σοβιετικά κράτη. Η χαλυβουργία Tadeusz Sendzimir στη Nowa Huta, μια περιοχή της Κρακοβίας, που κατασκευάστηκε στα μέσα του 20ου αιώνα, ήταν πλήρως λειτουργική μέχρι το 2020 ως η δεύτερη μεγαλύτερη χαλυβουργία της Πολωνίας, προτού η ArcelorMittal, η οποία απέκτησε το εργοστάσιο πριν από 19 χρόνια, μεταφέρει την παραγωγή στη χαλυβουργία DÄ...browa Gornicza, ένα άλλο απομεινάρι της σοβιετικής εποχής.

Οι δρόμοι και οι γέφυρες που κατασκευάστηκαν κατά τη διάρκεια της συμμετοχής της Πολωνίας στο Συμβούλιο Αμοιβαίας Οικονομικής Βοήθειας, μια ομάδα χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης με τις οποίες η Μόσχα προσπάθησε να δημιουργήσει στενότερους οικονομικούς δεσμούς μέσω τεράστιων έργων, εξακολουθούν να διαδραματίζουν σημαίνοντα ρόλο για τη λειτουργία της οικονομίας μετά τον εκσυγχρονισμό των υποδομών. Αυτά τα επιτεύγματα της Μηχανικής αποδεικνύουν την εργατικότητα των Πολωνών, που κατάφεραν να φτάσουν σε τόσο υψηλά οικονομικά επίπεδα τη χώρα τους εν μέσω περιορισμένης πρόσβασης σε δυτικούς πόρους. Αυτό το νήμα της μεταποιητικής, τεχνολογικής και επιστημονικής καινοτομίας τροφοδότησε την ανάπτυξη της Πολωνίας μετά τη μετάβασή της από το σοβιετικό κράτος στην οικονομία της αγοράς. Από το 1990 έως το 2023, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Πολωνίας αυξήθηκε από 6.200 δολάρια σε 48.000 δολάρια, μια από τις καλύτερες βελτιώσεις βιοτικού επιπέδου σε ολόκληρο τον κόσμο.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εκτιμά ότι το πολωνικό ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 3% φέτος, κατά 3,5% το επόμενο έτος και κατά 3,4% το 2026. Πολλοί υπουργοί Οικονομικών της G7 θα ζήλευαν αυτά τα ποσοστά. Όλως περιέργως, παρουσιάζουν μικρή επιβράδυνση από τα πρόσφατα υψηλά επίπεδα. Μεταξύ 2004 και 2019, η πολωνική οικονομία αναπτύχθηκε με μέσο ετήσιο ρυθμό περίπου 4%, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του ΟΟΣΑ. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας, υπάρχει πιθανότητα το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Πολωνίας να ξεπεράσει το ΑΕΠ του Ηνωμένου Βασιλείου τα επόμενα χρόνια, εάν η κάθε χώρα παραμείνει στην παρούσα τάση ανάπτυξης.

Η συμμετοχή σε έναν άλλο συγκεντρωτικό οργανισμό, την Ευρωπαϊκή Ένωση, βοήθησε την ταχεία οικονομική ανάπτυξη της Πολωνίας. Μετά την ένταξή της το 2004, η χώρα επωφελήθηκε αμέσως από την πρόσβαση στην ενιαία αγορά, την ευρωπαϊκή εργασία, περισσότερα δημόσια κονδύλια, ροές άμεσων ξένων επενδύσεων και μεγαλύτερο επενδυτικό ενδιαφέρον. «Είναι δύσκολο να υπερεκτιμηθεί η σημασία της ένταξης στην ΕΕ για την οικονομική ανάπτυξη της Πολωνίας», δήλωσε ο Κέβιν Ντέιλι, συν-επικεφαλής της οικονομικής ομάδας που καλύπτει την κεντρική και ανατολική Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική στην Goldman Sachs. «Η εύκολη πρόσβαση στην ενιαία αγορά της ΕΕ ήταν σημαντικός πόλος έλξης για τις άμεσες ξένες επενδύσεις στην Πολωνία, οι οποίες και αποτελούν τον κύριο μοχλό της οικονομικής ανάπτυξης».

donald_tusk_polonia

Κατά την πρώτη δεκαετία της ένταξης στην ΕΕ, πολλοί Πολωνοί μετανάστευσαν σε άλλες χώρες για να επωφεληθούν από το μεγαλύτερο εύρος ευκαιριών απασχόλησης και τους υψηλότερους μισθούς. Τα πλουσιότερα μέλη της ΕΕ, όπως η Βρετανία και η Γερμανία, επωφελήθηκαν από αυτή την εισροή εργατικού και εξειδικευμένου δυναμικού, κυρίως στους κατασκευαστικούς κλάδους. Αρχικά, οι Πολωνοί ομογενείς έστελναν πολλά χρήματα πίσω στις οικογένειές τους. «Κατόπιν επέστρεψαν στην πατρίδα τους, έχοντας πείρα και νέες δεξιότητες και ιδρύοντας νέες επιχειρήσεις στην Πολωνία», δήλωσε ο Tomasz Wieladek, επικεφαλής οικονομολόγος της T Rowe Price, του παγκόσμιου διαχειριστή περιουσιακών στοιχείων. Η διάδοση αυτών των δεξιοτήτων στους βασικούς κλάδους της Πολωνίας έχει ενισχύσει την οικονομία.

Η ενσωμάτωση των δημοκρατικών θεσμών, προϋπόθεση για την ένταξη στην ΕΕ, ήταν σημαντική για τη «βιώσιμη ανάπτυξη», δήλωσε ο Ραφάλ Μπενέκι, επικεφαλής οικονομολόγος στην Πολωνία της ολλανδικής τράπεζας ING. Η αξία των δημοκρατικών θεμελίων έχει βρεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος εν μέσω της σχεδόν δεκαετούς διακυβέρνησης του λαϊκιστικού Κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη, το οποίο προσπάθησε να υπονομεύσει τη δικαστική ανεξαρτησία και τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων. Ο Συνασπισμός των Πολιτών, ένα συνονθύλευμα κομμάτων με επικεφαλής τον πρωθυπουργό Ντόναλντ Τουσκ, που σχημάτισε κυβέρνηση πλειοψηφίας μετά τις εκλογές του περασμένου έτους, προσπάθησε να αντιστρέψει ορισμένες από αυτές τις δημοκρατικές επιθέσεις.

Ο Νίκολας Φαρ, οικονομολόγος της Capital Economics για την αναδυόμενη Ευρώπη, δήλωσε: «Αν και είναι δύσκολο να γνωρίζουμε πώς θα είχε αποδώσει η οικονομία της χωρίς την ένταξη στην ΕΕ, η σύγκριση με τις χώρες της ανατολικής Ευρώπης που δεν είναι μέλη της ΕΕ δείχνει ότι η Πολωνία έχει αποκομίσει ιδιαίτερα μεγάλα οφέλη από την ενσωμάτωση με τη δυτική Ευρώπη». Η σύνθεση της παραγωγής της Πολωνίας είναι χαρακτηριστική μιας οικονομίας που μετακινείται από το μεσαίο στο υψηλό εισόδημα. Η μεταποίηση παραμένει βασικός πυρήνας, αλλά υπάρχει μια ταχέως αναπτυσσόμενη βιομηχανία υπηρεσιών, κυρίως στον χρηματοπιστωτικό και τεχνολογικό τομέα. Η Blik, πάροχος υπηρεσιών εξουσιοδότησης πληρωμών που θεωρείται το «πολωνικό PayPal», και η TenderHut, μια εταιρεία ανάπτυξης λογισμικού, είναι οι κορυφαίοι τεχνολογικοί φορείς. Το BiaÅ'ystok, μια πόλη στα βορειοανατολικά της χώρας, έχει ονομαστεί «Silicon forest» λόγω της υψηλής συγκέντρωσης ταχέως αναπτυσσόμενων τεχνολογικών start-up εταιρειών.

Σύμφωνα με την Goldman Sachs, η μεταποίηση αντιπροσωπεύει περίπου το 20% του ΑΕΠ, δηλαδή περίπου το διπλάσιο του ΑΕΠ του Ηνωμένου Βασιλείου. Η Orlen και η KGHM ηγούνται του κλάδου. Σε γενικές γραμμές, αυτό το επίπεδο μεταποιητικής παραγωγής είναι το ίδιο με αυτό της Ουγγαρίας, της Τσεχικής Δημοκρατίας και της Ρουμανίας, συγκρίσιμων πρώην σοβιετικών χωρών της ΕΕ. Η μεγαλύτερη εξάρτηση από την παραγωγή σημαίνει ότι η Πολωνία είναι μια εμπορική δύναμη -περίπου το 30% του ΑΕΠ προέρχεται από εξαγωγές αγαθών, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων διοχετεύεται στην Ευρώπη. Ο κλάδος των κατασκευών συνεχίζει να αποτελεί τον κινητήριο μοχλό της οικονομίας, γεγονός που οφείλεται, σύμφωνα με τον Μπενέκι, εν μέρει στην κληρονομιά του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. «Η Πολωνία ήταν μια από τις πιο κατεστραμμένες ευρωπαϊκές οικονομίες. Η πολωνική κοινωνία υπέστη αναγκαστική εκτόπιση, γι' αυτό και είχε μεγάλη έλλειψη διαμερισμάτων μετά το 1989».

Το σχετικά φθηνό κόστος εργασίας σε συνδυασμό με την ισχυρή παραγωγικότητα βοήθησαν τους Πολωνούς κατασκευαστές να διατηρήσουν τις τιμές τους ανταγωνιστικές, δίνοντας κίνητρα στους Ευρωπαίους γείτονες να αξιοποιήσουν τις εξαγωγές της. Ωστόσο, ο Φαρ δήλωσε ότι «αυτό είναι μόνο ένα μέρος της ιστορίας. Η Πολωνία επικεντρώθηκε στη βελτίωση της παραγωγικότητας του εργατικού δυναμικού της και αυτό τη βοήθησε να ξεχωρίσει σε σχέση με άλλες χώρες της ανατολικής Ευρώπης. Η Πολωνία διαθέτει ένα πολύ καλό εκπαιδευτικό σύστημα για μια χώρα στο δικό της στάδιο ανάπτυξης». Η φοίτηση στο πανεπιστήμιο είναι δωρεάν για τους Πολωνούς πολίτες.

Οι χώρες που εξαρτώνται από τις εξαγωγές, πολλές από τις οποίες βρίσκονται στην Ευρώπη, όπως η Γερμανία, θα αντιμετωπίσουν την επιβολή μεγάλων δασμών από την Αμερική, μόλις αναλάβει και πάλι τα ηνία ο Τραμπ τον επόμενο μήνα. «Η Πολωνία είναι εκτεθειμένη σε αυτό, αλλά όχι πολύ σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες», δήλωσε ο Ντέιλι, κυρίως λόγω του περιορισμένου εμπορίου μεταξύ της Πολωνίας, των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας. Δεδομένης της έμφασης που δίνει η κυβέρνηση των Εργατικών στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου στο Ηνωμένο Βασίλειο, η Ρέιτσελ Ριβς και ο Sir Κίερ Στάρμερ θα πρέπει να πάρουν μαθήματα από χώρες, όπως η Πολωνία, που επιτυγχάνουν αυτό το στόχο. Ο Wieladek δήλωσε ότι η νομοθεσία του ΗΒ θα πρέπει «να προστατεύει τους καταναλωτές, αλλά και να προωθεί ταυτόχρονα την ανάπτυξη», κάτι που αποτελεί κεντρικό στοιχείο της χάραξης πολιτικής της Πολωνίας.

Ο Ντέιλι ήταν πιο συνοπτικός: «Ενώ η Πολωνία συνεχίζει να επωφελείται από τη συμμετοχή της στην ΕΕ, το σχετικό βιοτικό επίπεδο του Ηνωμένου Βασιλείου έχει υποστεί ζημιά από την αποχώρησή του. Ο πιο προφανής τρόπος για να αντιστραφεί αυτή η ζημιά θα ήταν η επανένταξη του ΗΒ στην ενιαία αγορά της ΕΕ».

ΠΗΓΗ: Times Media Ltd / News Licensing