Ρωσία: Ο Πούτιν αναβιώνει το κράτος των πληροφοριοδοτών και των χαφιέδων του Στάλιν

Κατά τη διάρκεια των σταλινικών εκκαθαρίσεων στη Σοβιετική Ένωση της δεκαετίας του 1930, ένα αγόρι ονόματι Πάβελ Μορόζοφ έγινε εθνικός ήρωας επειδή κατήγγειλε τον πατέρα του και στη συνέχεια φέρεται να σκοτώθηκε από τους συγγενείς του για εκδίκηση.

Ο Μορόζοφ, γνωστός ως Παβλίκ, λέγεται ότι είχε καταδώσει τον πατέρα του για την πώληση κρατικών εγγράφων σε «ληστές και εχθρούς του σοβιετικού κράτους». Η βαθιά μυθοποιημένη ιστορία του αγοριού χρησιμοποιήθηκε για να ενθαρρύνει άλλα παιδιά του σοβιετικού μπλοκ να καταδώσουν τους γονείς τους.

Σχεδόν έναν αιώνα αργότερα, η πρακτική της καταγγελίας γνωρίζει σημαντική αναβίωση στη Ρωσία του προέδρου Πούτιν.

Την περασμένη εβδομάδα ένας Ρώσος ανθρωπολόγος, ένας γλωσσολόγος και η ρωσική υπηρεσία του BBC ανακοίνωσαν ότι είχαν διαπιστώσει την ταυτότητα ενός «κατά συρροήν καταδότη», ο οποίος καυχιόταν ότι είχε στείλει 1.357 καταγγελίες μεταξύ Φεβρουαρίου και Σεπτεμβρίου του περασμένου έτους, αποστέλλοντάς τες σε υπηρεσίες όπως η γενική εισαγγελία, οι στρατιωτικοί εισαγγελείς, η ομοσπονδιακή υπηρεσία ασφαλείας, η υπηρεσία φυλακών και το υπουργείο Δικαιοσύνης.

Ο χαφιές παρουσιάστηκε ως μια γυναίκα με το όνομα Άννα Κορόμπκοβα, μια πατριώτισσα που απολαμβάνει να καταγγέλλει ανθρώπους για «δυσφήμιση της χρήσης των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων», ένα έγκλημα σύμφωνα με νόμο που ενέκρινε ο Πούτιν μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή του στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.

Η ανθρωπολόγος Αλεξάντρα Αρχίποβα άρχισε να ερευνά την «Κορόμπκοβα», αφού η τελευταία απέστειλε επιστολή στον εργοδότη της, ένα πανεπιστήμιο στη Μόσχα, απαιτώντας να απολυθεί η ανθρωπολόγος επειδή αναφέρθηκε στον «πόλεμο» στην Ουκρανία κατά τη διάρκεια μιας τηλεοπτικής εμφάνισης αντί να χρησιμοποιήσει τον ευφημισμό του Πούτιν, «ειδική στρατιωτική επιχείρηση». Λίγο αργότερα, η Αρχίποβα έφυγε για τη Γαλλία. Ωστόσο, η Κορόμπκοβα δήλωσε τον περασμένο Νοέμβριο ότι έξι άτομα απολύθηκαν από τη δουλειά τους και σε άλλα 15 επιβλήθηκαν διοικητικές επιβαρύνσεις και πρόστιμα λόγω των καταγγελιών «της», οι οποίες συνεχίζονται.

Χρησιμοποιώντας συγκριτική ανάλυση της γλώσσας που χρησιμοποιούσε ο πολυγραφότατος πληροφοριοδότης σε 74 καταγγελίες και άλλα μηνύματα, η Αρχίποβα και ο γλωσσολόγος Ντανιήλ Σκορίνκιν κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η «Κορόμπκοβα» ήταν ο Ιβάν Αμπατούροφ, πρώην λέκτορας πανεπιστημίου στο Γεκατερινμπούργκ στα Ουράλια και θαυμαστής του Στάλιν. Το BBC δήλωσε ότι επιβεβαίωσε το γεγονός ότι η επιστολή του Αμπατούροφ και η καταγγελία της «Κορόμπκοβα» στάλθηκαν από την ίδια διεύθυνση IP, έναν μοναδικό αριθμό που ταυτοποιεί μια συσκευή.

Στους φερόμενους στόχους του Αμπατούροφ περιλαμβάνονται δάσκαλοι, ακαδημαϊκοί, καθηγητές, ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων, γιατροί και δικηγόροι, αλλά ο ίδιος έχει δηλώσει ότι δεν εμπλέκεται. Την Κυριακή αρνήθηκε τους ισχυρισμούς με ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, λέγοντας ότι οι ερευνητές έκαναν λάθος και πρόσθεσε: «Δεν αποδέχομαι ότι έγραψα οποιοδήποτε κείμενο στο όνομα της Άννας Κορόμπκοβα».

Η αλήθεια της ιστορίας του Παβλίκ Μορόζοφ και ο υποτιθέμενος ηρωισμός του τέθηκαν υπό αμφισβήτηση με την περεστρόικα τη δεκαετία του 1980. Μπορεί να μην παρείχε καμία πληροφορία, όπως αποκαλύφθηκε, αλλά η λατρεία της καταγγελίας οδήγησε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους στα γκουλάγκ.

Μετά την εισβολή στην Ουκρανία, ο ρόλος του πληροφοριοδότη έγινε και πάλι θέμα υπερηφάνειας. Στις επιστολές που υπογράφει η Κορόμπκοβα, ο συγγραφέας αναφέρει ότι το ταλέντο του να καρφώνει προήλθε από το γεγονός ότι ο παππούς του ήταν πληροφοριοδότης της σοβιετικής NKVD, δηλαδή της μυστικής αστυνομίας.

Ο Πούτιν καλεί να «φτύσουν τα αποβράσματα και τους προδότες» σαν «σκνίπα» στο πλαίσιο μιας «αναγκαίας αυτο-αποτοξίνωσης της κοινωνίας» και υπάρχουν πολλοί πρόθυμοι εθελοντές.

Η Άννα Αλεξάντροβα, 46 ετών, κομμώτρια από την Αγία Πετρούπολη, διώκεται για «δημόσια διάδοση» ψευδών πληροφοριών για τον ρωσικό στρατό σε διαδικτυακά μηνύματα, μετά από καταγγελία ενός γείτονα στις αρχές.

Ο γείτονας, ο οποίος είναι μάρτυρας κατηγορίας, φέρεται να είχε διαφορές με την Αλεξάντροβα για ένα οικόπεδο. Αναλυτές έχουν πει ότι οι μνησικακίες αποτελούν συχνά τροφή για τους stukach ή τους knocker, όπως αποκαλούνται οι πληροφοριοδότες στα ρωσικά.

Σε μια άλλη περίπτωση, ένας 68χρονος παιδίατρος στη Μόσχα στάλθηκε σε ποινική αποικία για πεντέμισι χρόνια τον περασμένο μήνα, επειδή φέρεται να είπε στη μητέρα ενός ασθενούς ότι ο σύζυγός της «ήταν νόμιμος στόχος της Ουκρανίας», αφού πέθανε πολεμώντας εκεί. Η γυναίκα κατήγγειλε τον γιατρό, ο οποίος αρνήθηκε ότι είχε κάνει το εν λόγω σχόλιο.

Ο Κονσταντίν Σόνιν, Ρώσος οικονομολόγος και πολιτικός σχολιαστής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, δήλωσε ότι η έρευνα της Αρχίποβα για την Κορόμπκοβα είναι «καταπληκτική» και θα μπορούσε να υποδείξει ότι το φαινόμενο του καρφώματος είναι πιο οργανωμένο από ό,τι υποπτεύονταν στο παρελθόν. «Υπάρχει ένα απλό συμπέρασμα: οι καταγγελίες δεν γράφονται από όλους ή από πολλούς Ρώσους, αλλά από μια μικρή ομάδα ακτιβιστών», είπε.