Δύο μήνες πριν από τις αμερικανικές εκλογές ο Ντόναλντ Τραμπ είχε δημοσιεύσει ένα βιβλίο με πλούσια εικονογράφηση, αξίας 100 δολαρίων, με τίτλο «Save America». Μεταξύ των αυθόρμητων φωτογραφιών που καταγράφουν την πρώτη θητεία του Τραμπ ως προέδρου, ο πρώην και μελλοντικός ηγέτης είχε μια προειδοποίηση για τον Μαρκ Ζούκερμπεργκ, τον μεγιστάνα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. «Τον παρακολουθούμε στενά», δήλωσε ο Τραμπ. «Και αν κάνει κάτι παράνομο αυτή τη φορά, θα περάσει το υπόλοιπο της ζωής του στη φυλακή».

Και ερχόμαστε στην περασμένη εβδομάδα. Ο Ζούκερμπεργκ, φορώντας ένα υπερμέγεθες μπλουζάκι, μια χρυσή αλυσίδα και ένα ρολόι χειρός αξίας 900.000 δολαρίων, δημοσίευσε ένα βίντεο για να ανακοινώσει ότι διαλύει μεγάλο μέρος του οργανισμού συντονισμού περιεχομένου, αξίας πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων, που έχει περάσει χτίζοντας τα τελευταία οκτώ χρόνια στη Meta. «Εχουμε φτάσει σε ένα σημείο όπου υπάρχουν πάρα πολλά λάθη και υπερβολική λογοκρισία», δήλωσε ο Ζούκερμπεργκ.

Η αναδιάρθρωση της πολιτικής είναι σαρωτική. Ο Ζούκερμπεργκ σκοπεύει να τερματίσει τη χρήση τρίτων ελεγκτών γεγονότων, πολλοί από τους οποίους είναι ειδησεογραφικοί οργανισμοί, όπως το Reuters ή η «USA Today», οι οποίοι «ήταν, απλά, πολύ προκατειλημμένοι πολιτικά και οδήγησαν στο να χαθεί περισσότερη εμπιστοσύνη από όση δημιούργησαν». Αυτό θα τεθεί αρχικά σε ισχύ μόνο στην Αμερική.

Αντί για τους ελεγκτές γεγονότων, ο Ζούκερμπεργκ θα εγκαταστήσει τις «σημειώσεις κοινότητας» (community notes), αντιγράφοντας το άτυπο, εθελοντικό σύστημα ελέγχου που εφάρμοσε ο Ελον Μασκ στο X. Εκτός από την κατάργηση των ελεγκτών γεγονότων, το αφεντικό της Meta δήλωσε επίσης ότι θα τροποποιήσει τους αλγόριθμους για να προωθήσει και πάλι το πολιτικό περιεχόμενο, αντιστρέφοντας μια πολιτική που ίσχυε εδώ και μερικά χρόνια και είχε θέσει στο περιθώριο τις πολιτικές αναρτήσεις.

Την περασμένη Παρασκευή, η Meta προχώρησε σε περαιτέρω αλλαγές, αποκαλύπτοντας ότι καταργεί την πολιτική προσλήψεων που λαμβάνει υπόψη τη διαφορετικότητα, την ισότητα και τη συμπερίληψη, λόγω της «μεταβολής του νομικού και πολιτικού τοπίου».

Την ίδια ημέρα κυκλοφόρησε μια τρίωρη συνέντευξη μέσω διαδικτυακής ραδιοφωνικής μετάδοσης με τον Ζούκερμπεργκ και τον Τζο Ρόγκαν. Σε μια εκτεταμένη και βαθιά αποκαλυπτική συζήτηση έγινε σαφές το μέγεθος της απογοήτευσης του Ζούκερμπεργκ από την κυβέρνηση του προέδρου Μπάιντεν. Περιέγραψε πώς οι αξιωματούχοι της κυβέρνησης Μπάιντεν προσπάθησαν να κατευθύνουν τη Meta κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορoνοϊού, απαιτώντας να αφαιρέσουν περιεχόμενο που δεν ήταν θετικό για τα εμβόλια. «Θα καλούσαν τα παιδιά της ομάδας μας και θα τους φώναζαν ... απειλώντας με συνέπειες», είπε στον Ρόγκαν. «Και μας πίεσαν πάρα πολύ σκληρά να κατεβάσουμε πράγματα που ήταν ειλικρινά αληθινά: “Οτιδήποτε λέει ότι τα εμβόλια μπορεί να έχουν παρενέργειες πρέπει να το κατεβάσετε”». Αναγνώρισε επίσης ότι ο περιορισμός του περιεχομένου του Facebook είχε παρατραβήξει τα τελευταία χρόνια, περιγράφοντάς τον ως «κάτι που βγήκε από το “1984”».

Μια άλλη μικρή, αλλά πολιτισμικά σημαντική αλλαγή αναφέρθηκε στους «New York Times» την περασμένη Παρασκευή: οι υπεύθυνοι εγκαταστάσεων στα γραφεία της Meta στην Αμερική έλαβαν εντολή να αφαιρέσουν τα ταμπόν από τις ανδρικές τουαλέτες, τα οποία η εταιρεία είχε προβλέψει για τους μη δυαδικούς και τους διαφυλικούς εργαζομένους. «Είναι σαν να βρισκόμαστε σε μια νέα εποχή», πρόσθεσε ο Ζούκερμπεργκ στο βίντεό του.

Πράγματι, μια νέα εποχή. Τι ευθύνεται λοιπόν για την αξιοσημείωτη αλλαγή του Ζούκερμπεργκ; Πρόκειται για μια πραγματική αλλαγή γνώμης ή για ένα κυνικό, επιχειρηματικό παιχνίδι;

Μια ερμηνεία της συμπάθειας του Ζούκερμπεργκ για τον επερχόμενο πρόεδρο είναι μάλλον απλή. Ο ισχυρότερος άνθρωπος στον πλανήτη έχει απειλήσει, περισσότερες από μία φορές, να τον βάλει στη φυλακή. Ετσι, αυτός, μαζί με τον Τζεφ Μπέζος, τον ιδρυτή της Amazon, τον Τιμ Κουκ, τον επικεφαλής της Apple, τον Σαμ Αλτμαν της OpenAI και άλλους προσέγγισαν τον φημισμένα συναλλακτικό επερχόμενο πρόεδρο με έναν τρόπο που καταλαβαίνει. Καθένας από τους προαναφερθέντες, είτε προσωπικά είτε μέσω των εταιρειών του, παρέδωσε επιταγές αξίας μεταξύ 1 και 2 εκατομμυρίων δολαρίων στο ταμείο για την ορκωμοσία του Τραμπ.

Μετά τη νίκη του Τραμπ, ο Ζούκερμπεργκ πέταξε προς το Μαρ-α-Λάγκο, στη Φλόριντα, για να δειπνήσει μαζί του. Επίσης, μόλις διόρισε τον Ντάνα Γουάιτ, τον μυώδη επικεφαλής του Ultimate Fighting Championship και σύμμαχο του Τραμπ, στο Διοικητικό του Συμβούλιο και αντικατέστησε τον επικεφαλής εταιρικών υποθέσεων, σερ Νικ Κλεγκ, πρώην φιλελεύθερο ηγέτη των Δημοκρατικών, με τον συνεργάτη των Ρεπουμπλικανών Τζόελ Κάπλαν.

«Ο Ζούκερμπεργκ πιάνει με το καλό τον τραμπούκο», λέει ο Χάνι Φαρίντ, καθηγητής Πληροφορικής στο Μπέρκλεϊ, Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια. «Πρόκειται για μια απλή κίνηση εξουσίας. Ξέρουν ότι, αν πληρώσουν τον Τραμπ, αν κάνουν ό,τι θέλει, δεν θα τους κάνει κακό».

Φυσικά, ο Ζούκερμπεργκ δεν είναι ο πρώτος επιχειρηματίας που καλοπιάνει έναν επερχόμενο πρόεδρο. Τι διαφορετικό έχει το κόλπο του; Οι τεράστιες, παγκόσμιες συνέπειες που το συνοδεύουν. Οι εφαρμογές της Meta, δηλαδή Facebook, Instagram, Threads, Messenger και WhatsApp, χρησιμοποιούνται από περισσότερους από 3,3 δισεκατομμύρια ανθρώπους κάθε μέρα ή περίπου τα τρία τέταρτα του κοινού που επισκέπτεται το Διαδίκτυο εκτός Κίνας (όπου η Meta έχει απαγορευτεί). Χαμηλώνοντας τις προστατευτικές μπάρες σχετικά με το τι επιτρέπεται, μειώνοντας τα φίλτρα περιεχομένου και επαναφέροντας την πολιτική στις ροές των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ολόκληρος ο χαρακτήρας του Διαδικτύου θα αλλάξει. Οι συντηρητικοί στην Αμερική, οι οποίοι θεωρούσαν επί μακρόν τους ελεγκτές γεγονότων της Meta ως φιλελεύθερη αστυνομία σκέψης, είναι ενθουσιασμένοι με την απόφαση. «Ολες οι αλλαγές που ανακοινώθηκαν είναι σωτήριες, ανεξαρτήτως του κινήτρου», δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ο συντηρητικός αρθρογράφος Τσαρλς Κουκ. «Πρόκειται για επιθυμητές και καλές αλλαγές, που θα έπρεπε να αποτελούν την πολιτική της Meta εδώ και πολύ καιρό. Ετσι θα έπρεπε να λειτουργούν οι ιδιωτικές εταιρείες στις Ηνωμένες Πολιτείες, που είναι μια ελεύθερη χώρα».

Υπήρξε επίσης θύελλα επικρίσεων. Ο Αρτούρο Μπεζάρ, ανώτερο στέλεχος ασφαλείας της Meta και μάρτυρας δημοσίου συμφέροντος, χαρακτήρισε την ανακοίνωση του Ζούκερμπεργκ «αισχρή». Επίσης προσέθεσε: «Αυτό που πραγματικά λένε οι αλλαγές είναι: “Δεν μας ενδιαφέρει να παρέχουμε ένα ασφαλές περιβάλλον”».

Από την άλλη πλευρά, ο Τραμπ επαίνεσε τη μεταστροφή του Ζούκερμπεργκ. Δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ότι η εταιρεία «τα έχει πάει πολύ καλά». Νόμισε ότι ήταν απάντηση στις απειλές του; «Πιθανόν».

Μια άλλη ερμηνεία της κίνησης του Ζούκερμπεργκ είναι ότι ο συντονισμός του περιεχομένου δεν έχει λειτουργήσει πολύ καλά ούτως ή άλλως. Οι συνωμοσίες εξακολουθούν να κυκλοφορούν ελεύθερα στο Facebook.

Αυτό που εξέπληξε πολλούς παρατηρητές, ωστόσο, ήταν ότι η απάντηση που έδωσε ο Ζούκερμπεργκ ήταν στην ουσία η συνθηκολόγηση. «Η πραγματικότητα είναι ότι πρόκειται για έναν συμβιβασμό», εξήγησε ο Ζούκερμπεργκ. «Αυτό σημαίνει ότι θα πιάνουμε λιγότερα κακά πράγματα, αλλά θα μειώσουμε επίσης τον αριθμό των αναρτήσεων και των λογαριασμών αθώων ανθρώπων που κατά λάθος καταργούμε». Η πορεία του Ζούκερμπεργκ προς αυτή την απόφαση ήταν δύσκολη. Οταν ο Τραμπ νίκησε τη Χίλαρι Κλίντον το 2016, υπήρξε έντονη αντίδραση κατά του Facebook, το οποίο θεωρήθηκε ότι αποτέλεσε πλατφόρμα για εκτεταμένη παραπληροφόρηση και ρωσική ανάμειξη στις εκλογές. Ο Ζούκερμπεργκ αρχικά απέρριψε την ιδέα ότι το Facebook είχε επηρεάσει τις εκλογές ως «αρκετά τρελή», αλλά σύντομα ξεκίνησε αυτό που θα γινόταν η μεγαλύτερη και πιο ολοκληρωμένη επιχείρηση συντονισμού περιεχομένου στον κόσμο.

Ωστόσο, αντί για επαίνους, ο Ζούκερμπεργκ έλαβε περισσότερη περιφρόνηση. Οι Ρεπουμπλικανοί ισχυρίστηκαν ότι το νέο σύστημα αστυνομεύει υπερβολικά τις απόψεις της Δεξιάς. Οι Δημοκρατικοί τον κατηγόρησαν για δημοκρατική παρακμή. Ο πόλεμος παραπληροφόρησης κορυφώθηκε κατά τη διάρκεια του κορονοϊού, όταν η Meta δέχτηκε επικρίσεις για τη συχνά σκληρή αντιμετώπιση του περιεχομένου, όπως η απαγόρευση αναρτήσεων που υποστήριζαν ότι ο ιός μπορεί να ήταν ανθρώπινο προϊόν.

Κάπου στην πορεία, ο Ζούκερμπεργκ φαίνεται να κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν θα ικανοποιούσε κανέναν. Ο Στίβεν Λέβι, συγγραφέας του βιβλίου «Facebook: Τhe inside story», που δημοσιεύτηκε το 2020, δήλωσε: «Μετά τις εκλογές του 2016, καθώς όλοι τον έδειχναν με το δάχτυλο, πρέπει να πω ότι ήταν πραγματικά πολύ προσεκτικός σε αυτό. Τουλάχιστον ψέλλισε ότι είχε τύψεις για τα τοξικά πράγματα που συνέβαιναν στην πλατφόρμα του. Πιθανώς η μεγαλύτερη αλλαγή στον Ζούκερμπεργκ τώρα είναι ότι νίπτει τας χείρας του αναφορικά με την κριτική. Ξέρει ότι θα τον κατακρίνουν. Δεν τον νοιάζει». Ένα μέρος αυτής της στάσης έχει αναπτυχθεί με την ηλικία, καθώς και μέσα από αμέτρητες ακροάσεις στο Κογκρέσο και ανελέητη κριτική. Ο Ζούκερμπεργκ δεν είναι ο χλωμός προγραμματιστής του παρελθόντος, ο οποίος ήταν τόσο νευρικός πριν από συνεντεύξεις ώστε έβαζε τους υπεύθυνους δημοσίων σχέσεων να του στεγνώνουν τις μασχάλες. Πέρυσι έκλεισε τα 40. Η τεράστια καθαρή θέση του (216 δισεκατομμύρια δολάρια) ανταγωνίζεται το ΑΕΠ της Ελλάδας, ενώ πέρυσι παρέλαβε ένα mega yacht 118 μέτρων, αξίας 300 εκατομμυρίων δολαρίων. Έχει γίνει φανατικός των μικτών πολεμικών τεχνών και τα κοντοκουρεμένα μαλλιά στο στυλ του Ιούλιου Καίσαρα που είχε για χρόνια έχουν αντικατασταθεί από μπούκλες.

Πέρα από την εξωτερική «αδελφοποίηση», ωστόσο, ο Ζούκερμπεργκ παραμένει έντονα επικεντρωμένος στην εξουσία και τη νίκη. Πρόκειται για έναν άνθρωπο που ονόμασε τα τρία παιδιά του, Μαξίμα, Αουρέλια και Αύγουστο, από Ρωμαίους αυτοκράτορες και παρήγγειλε ένα χάλκινο άγαλμα της συζύγου του, Πρισίλα Τσαν, ύψους 2,13 μέτρων.

Επί μήνες, ο Ζούκερμπεργκ παρακολουθούσε τον αντίπαλό του Μασκ να επωφελείται από τη φιλία του με τον επερχόμενο πρόεδρο. Ο Μασκ έβαλε 270 εκατομμύρια δολάρια από δικά του μετρητά στην προεκλογική εκστρατεία του Τραμπ και έκτοτε είδε την καθαρή του αξία να αυξάνεται πάνω από 170 δισεκατομμύρια δολάρια, εν μέσω προσδοκιών ότι οι εταιρείες του θα επωφεληθούν από την ιδιότητά του ως «πρώτου φίλου».

Τώρα, ο Ζούκερμπεργκ αποτελεί μια φιλική εναλλακτική λύση. Από τις αλλαγές που ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα οι ειδικοί του κλάδου βρήκαν πιο ανησυχητικές τις πιο ανεπαίσθητες. Ο Ζούκερμπεργκ δήλωσε ότι θα «περιορίσει» τα αυτοματοποιημένα φίλτρα περιεχομένου, που, όπως είπε, «επιβάλλουν υπερβολικά» τους κανόνες της Meta. Τι σημαίνει αυτό; Τον Δεκέμβριο η Meta κατέβαζε εκατομμύρια αναρτήσεις κάθε μέρα. Αυτές αντιστοιχούσαν σε λιγότερο από το 1% του συνόλου. Η Meta εκτιμά ότι από αυτά τα εκατομμύρια αφαιρέσεων το 10%-20% ήταν «λάθη».

Η λύση του Ζούκερμπεργκ; Να καταργήσει μεγάλο μέρος του ελέγχου, ώστε οι αναρτήσεις να περνούν, αλλάζοντας παράλληλα την προσέγγισή του από το να διαλέγει περιεχόμενο για ευαίσθητα θέματα, όπως η μετανάστευση και το φύλο, στο να αφαιρεί αναρτήσεις μόνο αφού κάποιος διαμαρτυρηθεί (το μπλοκάρισμα αναρτήσεων «υψηλής σοβαρότητας» και παράνομων αναρτήσεων, όπως η απάτη, η σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών και η τρομοκρατία, θα παραμείνει αμετάβλητο). Οι αλλαγές αυτές θα εφαρμοστούν σε παγκόσμιο επίπεδο, όχι μόνο στην Αμερική.

Για το ανώτερο στέλεχος ασφαλείας της Meta, Αρτούρο Μπεζάρ, αυτό ισοδυναμεί με πρόσκληση σε έναν κατακλυσμό εκφοβισμού και άλλων επιβλαβών καταστάσεων. Σύμφωνα με τους νέους κανόνες, το κοινό μπορεί, για παράδειγμα, να ζητά να αποκλείονται οι ομοφυλόφιλοι από ορισμένες θέσεις εργασίας ή να αναφέρεται σε ορισμένες εθνοτικές ομάδες ως «βρωμιά».

«Θα αποτελέσει έναν καταρράκτη αυτού του είδους περιεχομένου, που θα εισχωρεί στα κεφάλια των παιδιών, που θα απευαισθητοποιεί, θα ριζοσπαστικοποιεί», δήλωσε ο Μπεζάρ. «Η κατάσταση ήταν ήδη άσχημη πριν ανακοινώσουν αυτό. Αυτό θα την κάνει πολύ χειρότερη», πρόσθεσε.

Ο Ζούκερμπεργκ δεν έχει αποφύγει τους κινδύνους. Τον Απρίλιο, η αγωγή της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Εμπορίου για τη διάσπαση της Meta οδηγείται σε δίκη. Η εταιρεία προετοιμάζεται επίσης για την εκδίκαση μιας υπόθεσης από περισσότερες από 30 πολιτείες σχετικά με τους ισχυρισμούς ότι τροφοδότησε την κρίση ψυχικής υγείας των εφήβων με τον εθισμό τους στις πλατφόρμες της, κάτι που η ίδια αρνείται σθεναρά.

Μήπως η φιλία του Ζούκερμπεργκ με τον Τραμπ θα αποδώσει καρπούς στις δίκες που έρχονται; Ισως. Το βέβαιο είναι ότι, είτε το θέλουμε είτε όχι, δισεκατομμύρια από εμάς επηρεάζονται από την τροπή των πραγμάτων.

ΠΗΓΗ: Times Media Ltd / News Licensing