Κολόν - Παναμάς: Όταν ο Μπομπ Μπάρνετ έκανε κράτηση για μία χειμερινή κρουαζιέρα από το Λος Αντζελες στο Μαϊάμι, το σχέδιο ήταν να χαλαρώσει και να μην ανησυχεί για τα πολιτικά δρώμενα. Ποτέ δεν φαντάστηκε ότι το κρουαζιερόπλοιο θα περνούσε διαμέσου μιας χώρας στην οποία ο επερχόμενος πρόεδρος της δικής του χώρας απειλούσε να εισβάλει. «Μην υποτιμάτε την ικανότητα του Τραμπ να προκαλεί αναταραχή», είπε ο 68χρονος από το Μιζούρι, ατενίζοντας τη διώρυγα του Παναμά. Μπροστά βρισκόταν ένα τεράστιο πετρελαιοφόρο, που κινείτο προς το πρώτο φράγμα της διώρυγας. Τα τρία ρυμουλκά που το έσπρωχναν στη θέση του έφεραν σημαίες Παναμά.

Τον περασμένο μήνα ο Τραμπ δήλωσε ότι η κυβέρνησή του θα απαιτήσει την επιστροφή του ελέγχου της διώρυγας στις Ηνωμένες Πολιτείες «πλήρως, γρήγορα και χωρίς αμφισβήτηση». Στις 7 Ιανουαρίου, ερωτηθείς για το αν θα απέκλειε τη χρήση «στρατιωτικού ή οικονομικού καταναγκασμού» για να θέσει είτε τη διώρυγα του Παναμά είτε τη Γροιλανδία υπό τον έλεγχο των ΗΠΑ, η κοφτή απάντησή του ήταν: «Όχι».

Η απειλή του απογοήτευσε τη φιλοαμερικανική κυβέρνηση του Παναμά, ο πρόεδρος της οποίας, Χοσέ Ραούλ Μουλίνο, δεσμεύτηκε έκτοτε ότι «κάθε τετραγωνικό μέτρο της διώρυγας ανήκει στον Παναμά».

Η πλωτή αυτή οδός αποτέλεσε ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της μηχανικής κατά τον 20ό αιώνα, μειώνοντας τους χρόνους πλεύσης των διερχόμενων πλοίων κατά εβδομάδες.

Οι Γάλλοι εγκατέλειψαν την προσπάθειά τους να συνδέσουν τον Ατλαντικό με τον Ειρηνικό το 1889, με 20.000 ζωές να χάνονται, κυρίως από ασθένειες. Τελικά το έργο ολοκληρώθηκε από τις ΗΠΑ το 1914.

Η διώρυγα και η ζώνη γύρω από αυτήν παρέμειναν υπό αμερικανικό έλεγχο, έως ότου μεταβιβάστηκαν πλήρως στον Παναμά το 1999, στο πλαίσιο μιας συμφωνίας που υπογράφτηκε το 1977 από τον Τζίμι Κάρτερ. Ο Τραμπ χαρακτήρισε τη συμφωνία αυτή «μέγα λάθος».

Τα τελευταία 25 χρόνια η διώρυγα έχει επεκταθεί, με διευρυμένα φράγματα, ώστε να μπορεί να εξυπηρετεί τα μεγαλύτερα πλοία του κόσμου. Διακινεί το 6% του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου και αποφέρει στον Παναμά κέρδη 2,8 δισεκατομμυρίων λιρών ετησίως. Το 70% των εμπορευματοκιβωτίων ταξιδεύει από ή προς τις ΗΠΑ.

Ο Τραμπ έκανε δύο συγκεκριμένες καταγγελίες: πρώτον, ότι οι αμερικανικές εταιρείες και οι καταναλωτές επιβαρύνονται με χρεώσεις δυσανάλογα υψηλές για τη χρήση της διώρυγας και, δεύτερον, ότι η διώρυγα ουσιαστικά τελεί υπό τον έλεγχο της Κίνας.

Η κυβέρνηση του Παναμά απορρίπτει και τις δύο καταγγελίες, επιμένοντας ότι τα τέλη, τα οποία ανέρχονται κατά μέσο όρο σε 400.000 δολάρια ανά διέλευση, είναι τα ίδια για όλους τους χρήστες. Παραδέχεται ότι οι τιμές αυξήθηκαν απότομα κατά το τελευταίο έτος, επειδή η ξηρασία περιόρισε τον αριθμό των διελεύσεων ανά ημέρα και οδήγησε σε πόλεμο προσφορών μεταξύ των ναυτιλιακών εταιρειών.

Λέει επίσης ότι οι ΗΠΑ είναι η μόνη χώρα στην οποία προσφέρεται σημαντική έκπτωση - το Ναυτικό της λαμβάνει μειωμένους ναύλους και διέλευση κατά προτεραιότητα ως μέρος της συμφωνίας παράδοσης.

Ο ισχυρισμός του Τραμπ ότι η διώρυγα τελεί κρυφά υπό τον έλεγχο της Κίνας αμφισβητείται ευρέως. «Δεν ελέγχεις μια διώρυγα από ένα λιμάνι», δήλωσε ο Τζον Φίλι, πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στον Παναμά. «Υπάρχει μια πολύ σταθερή σχέση πληροφοριών και θαλάσσιας ασφάλειας, που έχει δημιουργηθεί μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Παναμά εδώ και πολλά χρόνια. Βρισκόμαστε σε επαγρύπνηση».

Ορισμένοι, ωστόσο, εξακολουθούν να αναρωτιούνται αν οι ΗΠΑ βρίσκονται πραγματικά σε εγρήγορση. Τον Νοέμβριο, ο Κινέζος πρόεδρος Σι εγκαινίασε ένα λιμάνι βαθέων υδάτων στο Περού, μέρος μιας επένδυσης ύψους 1,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η στρατηγός Λόρα Ρίτσαρντσον, πρώην επικεφαλής της Νότιας Διοίκησης των ΗΠΑ, είχε προειδοποιήσει τότε ότι το λιμάνι μπορεί μια μέρα να χρησιμοποιηθεί από το κινεζικό Ναυτικό.

«Η Κίνα έχει παγκόσμιους στόχους και εμείς είμαστε σαφώς μέρος αυτών των παγκόσμιων στόχων», δήλωσε ο Ευκλείδης Ταπία, καθηγητής στη Σχολή Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου του Παναμά, και πρόσθεσε: «Τις τελευταίες δεκαετίες, οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν τη Λατινική Αμερική σαν να μην υπάρχει στον χάρτη. Η Κίνα έχει εκμεταλλευτεί αυτή την κατάσταση και έχει εισχωρήσει κρυφά». Το 2017 ο Παναμάς διέκοψε τους δεσμούς του με την Ταϊβάν και ενίσχυσε αυτούς με την Κίνα. Στην ακρόαση για την έγκρισή του από τη Γερουσία την περασμένη εβδομάδα, ο Μάρκο Ρούμπιο, υποψήφιος υπουργός Εξωτερικών, χαρακτήρισε την αυξανόμενη παγκόσμια επιρροή της Κίνας ως «την καθοριστική πρόκληση του 21ου αιώνα».

Από τα πέντε λιμάνια της διώρυγας του Παναμά, τα δύο τελούν υπό τη διαχείριση μιας θυγατρικής της C.K. Hutchison Holdings, με έδρα το Χονγκ Κονγκ. Το ένα βρίσκεται από την πλευρά της Καραϊβικής και το άλλο στον Ειρηνικό. Η Κίνα, λοιπόν, θα ελέγχει οτιδήποτε περνά από τη δίοδο αυτή.

Από την πλευρά της Καραϊβικής, το λιμάνι του Κολόν ήταν κάποτε ένας ανθηρός εμπορικός κόμβος και «παιδική χαρά» για τους Αμερικανούς. Πλέον αντιμετωπίζει τεράστιες οικονομικές δυσκολίες, με την ανεργία να βρίσκεται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. Τα περισσότερα από τα Αrt Deco κτίρια που είναι χτισμένα εκεί έχουν διαβρωθεί από τη θαλασσινή αύρα.

Όσοι ντόπιοι έκαναν δηλώσεις σε ανταποκριτές των «Times» στο Κολόν είπαν ότι νοσταλγούσαν τις ημέρες πριν από το 1999, όταν η διώρυγα διοικείτο από τις ΗΠΑ, υπήρχε εκεί αμερικανική στρατιωτική βάση και οι θέσεις εργασίας ήταν πάρα πολλές.

Πολλοί φάνηκε να πιστεύουν ότι ήταν ρεαλιστική η πιθανότητα να επιστρέψουν οι «γκρίνγκος» και ότι ο Τραμπ μιλούσε σοβαρά όταν είπε ότι η διώρυγα θα επανέλθει στον έλεγχο των ΗΠΑ. «Είμαι έτοιμος να αγωνιστώ γι' αυτόν», δήλωσε ο Ρικάρντο Μπράουν Μπράβο, 68 ετών. Αν ο κύριος στόχος του Τραμπ είναι να προκαλέσει αναταραχή, το έχει ήδη πετύχει στον Παναμά.

ΠΗΓΗ: Times Media Ltd / News Licensing