O Tραμπ θα μπορούσε πραγματικά να κάνει την Ευρώπη "Μεγάλη Ξανά"

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, λέει ο Ντόναλντ Τραμπ, «δημιουργήθηκε για να καταστρέψει τις Ηνωμένες Πολιτείες». Αυτός ο ισχυρισμός θα εξέπληττε τους μεταπολεμικούς Ευρωπαίους ηγέτες που δημιούργησαν την ΕΕ για να σταματήσουν την εχθρότητα και ήταν ευγνώμονες στον υπερατλαντικό σύμμαχο που βοήθησε στην ανοικοδόμηση της ηπείρου τους. Βέβαια, το σχόλιο του Τραμπ έγινε λιγότερο με γνώμονα την ιστορική ακρίβεια, παρά για να καταστήσει σαφές ότι δεν του αρέσει η Ευρώπη, οπότε είναι ειρωνικό ότι θα μπορούσε να αποτελέσει το κίνητρο που χρειάζεται για να γίνει η Ευρώπη ξανά μεγάλη.

Αυτό μπορεί να ακούγεται αδιανόητο. Η εμφανής προθυμία του Τραμπ να εγκαταλείψει τις δεσμεύσεις της Αμερικής για την ασφάλεια σημαίνει ότι η Ευρώπη θα πρέπει να δαπανήσει πολύ περισσότερα για την άμυνα. Απειλεί επίσης να επιβάλει δασμούς 25% σε προϊόντα από την Ευρώπη. Η εντύπωση που έδωσε στον Σερ Κιρ Στάρμερ ότι η Βρετανία θα μπορούσε να γλιτώσει από τους δασμούς είναι, όπως όλα τα άλλα σχετικά με τον Τραμπ, κάτι στο οποίο δεν μπορεί κανείς να βασιστεί. Αυτά τα χτυπήματα θα κοστίσουν στην Ευρώπη, αλλά μπορεί να αποφέρουν και οφέλη.

Οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να κάνουν τις οικονομίες μας πιο αποτελεσματικές, προκειμένου να πληρώσουμε τον λογαριασμό για την άμυνα. Ο πληθυσμός της Ευρώπης είναι μεγαλύτερος από αυτόν της Αμερικής και η οικονομία της είναι περίπου στο ίδιο μέγεθος, οπότε η ιδέα ότι δεν έχουμε την οικονομική δυνατότητα να αμυνθούμε είναι παράλογη. Το πρόβλημα είναι ότι η ζωή υπό την προστασία των ΗΠΑ έχει επιτρέψει έναν βαθμό πολυτέλειας που δεν είναι καθόλου ωφέλιμος.

Ο Τζορτζ Όσμπορν επεσήμανε πριν από μια δεκαετία ότι η Ευρώπη αντιπροσωπεύει το 7% του παγκόσμιου πληθυσμού, το ένα τέταρτο της παγκόσμιας οικονομίας και το ήμισυ των παγκόσμιων δαπανών κοινωνικής πρόνοιας. Οι αριθμοί έχουν αλλάξει λίγο από τότε, αλλά η ουσία παραμένει.

Αυτό θα πρέπει να αλλάξει. Η ενημέρωση ενόψει της εαρινής δήλωσης της Ρέιτσελ Ριβς δείχνει ότι η κυβέρνηση της Βρετανίας ετοιμάζεται να περικόψει τις δαπάνες για την κοινωνική πρόνοια. Άλλες χώρες, ιδίως η Γαλλία, όπου το ύψος των κοινωνικών δαπανών είναι και πάλι το μισό σε σχέση με τη Βρετανία, θα πρέπει να ακολουθήσουν το παράδειγμά της. Θα είναι μια επώδυνη διαδικασία, αλλά δεδομένου ότι η ανεργία προκαλεί κατάθλιψη, εάν επαναφέρει τους ανθρώπους στην εργασία θα ωφελήσει τόσο τα άτομα όσο και την κοινωνία.

Η Γερμανία έχει ήδη ανταποκριθεί στο «σπρώξιμο» του Τραμπ. Ο Φρίντριχ Μερτς, ο νέος καγκελάριος, επιδεικνύει την ηγετική ικανότητα που έλειπε από τη χώρα. Δεσμεύτηκε να κάνει «ό,τι χρειαστεί» για να υπερασπιστεί την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της άρσης του συνταγματικού «φρένου χρέους» που περιορίζει το ομοσπονδιακό έλλειμμα στο 0,35% και της δημιουργίας ενός ταμείου 500 δισεκατομμυρίων ευρώ για δαπάνες σε υποδομές, ενέργεια και στέγαση. Ενώ η εμπειρία του πληθωρισμού στη Γερμανία δικαιολογεί μια συντηρητική στάση απέναντι στο χρέος, όταν υπάρχει πόλεμος στην Ευρώπη και οικονομική στασιμότητα στο εσωτερικό, ο «ζουρλομανδύας» πρέπει να χαλαρώσει.

Η Ευρώπη συσπειρώνεται. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ανακοίνωσε τη δημιουργία αμυντικού ταμείου ύψους 800 δισεκατομμυρίων ευρώ. Δεδομένου ότι η Βρετανία είναι η μεγαλύτερη στρατιωτική δύναμη στην Ευρώπη, κατέχει κεντρική θέση στα σχέδια επανεξοπλισμού της ηπείρου. Ο Στάρμερ ήταν αυτός που συγκάλεσε διάσκεψη των Ευρωπαίων ηγετών για την Ουκρανία και αυτός και ο πρόεδρος Μακρόν συνέταξαν το ειρηνευτικό σχέδιο που συζητείται τώρα. Η προσπάθεια αυτή θα συμβάλει στην αποκατάσταση των δεσμών μεταξύ της Βρετανίας και της Ευρώπης, οι οποίοι ανακόπηκαν λόγω του Brexit. Όποιος πιστεύει ότι αυτό είναι κακό για κάποιο από τα δύο μέρη είναι ανόητος.

Οι οικονομικές πολιτικές του Τραμπ, εν τω μεταξύ, μπορεί ήδη να αποδυναμώνουν την Αμερική. Η εμπιστοσύνη των καταναλωτών τον Φεβρουάριο σημείωσε τη μεγαλύτερη βουτιά των τελευταίων τεσσάρων ετών και οι καταναλωτικές δαπάνες μειώθηκαν. Ο πληθωρισμός διαγράφει ανοδική πορεία και οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό έχουν αυξηθεί. Η Fed της Ατλάντα - μέρος του κεντρικού τραπεζικού συστήματος των ΗΠΑ - προβλέπει ότι η αμερικανική οικονομία θα συρρικνωθεί με ετήσιο ρυθμό 2,8% το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους.

Αν η Αμερική οδεύει προς τον στασιμοπληθωρισμό ή ακόμη και την ύφεση, δεν είναι κάτι που θα αποτελούσε έκπληξη. Οι δασμοί αυξάνουν το κόστος, καθιστούν τους καταναλωτές φτωχότερους και αποθαρρύνουν τις επιχειρήσεις να επενδύσουν. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση κάνει και άλλα πράγματα που θέτουν υπό αμφισβήτηση τη μελλοντική υγεία της αμερικανικής οικονομίας: αιχμαλωτίζει το ομοσπονδιακό σύστημα πληρωμών, δημιουργεί ένα «στρατηγικό αποθεματικό κρυπτονομισμάτων» για να εξαπατήσει τους φορολογούμενους και να ωφελήσει τους δημιουργούς κρυπτονομισμάτων και διαλύει δύο επιτροπές των οποίων η δουλειά είναι να διασφαλίζουν την ποιότητα των κυβερνητικών οικονομικών δεδομένων. Αυτή η συμπεριφορά είναι αναμενόμενη από τις κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής με τα καλάθια αγαθών.

Η Αμερική δεν πρόκειται να μετατραπεί γρήγορα σε Βενεζουέλα, αλλά ο φόβος ότι η οικονομία της δεν διοικείται πλέον από ενήλικες αντανακλάται στις σχετικές επιδόσεις των αμερικανικών και ευρωπαϊκών χρηματιστηρίων μετά την ορκωμοσία του Τραμπ. Ενώ ο S&P 500 έχει υποχωρήσει κατά 4%, ο FTSE έχει αυξηθεί κατά 1% και ο γερμανικός Dax κατά 11% - μια σημαντική ψήφος εμπιστοσύνης στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Και στοιχηματίζω ότι, με την πάροδο του χρόνου, ο ενθουσιασμός των επενδυτών για την Ευρώπη θα ενισχυθεί από την εισροή ερευνητών επιστημόνων των οποίων η χρηματοδότηση έχει διακοπεί από τον Τραμπ.

Αυτό που συμβαίνει στο δολάριο είναι επίσης ενδιαφέρον. Οι δασμοί γενικά αυξάνουν την αξία του νομίσματος της χώρας που τους επιβάλλει, επειδή μειώνουν τη ζήτηση για εισαγωγές και, συνεπώς, για άλλα νομίσματα. Αλλά από τότε που ανακοινώθηκαν οι δασμοί του Τραμπ, το δολάριο έχει πέσει. Κανονικά, θεωρείται ασφαλές καταφύγιο σε περιόδους προβλημάτων, αλλά τώρα που η Αμερική προκαλεί τα προβλήματα μπορεί να χάνει αυτήν την ιδιότητα.

Επειδή οι ευρωπαϊκές αγορές ομολόγων είναι κατακερματισμένες, δεν προσφέρουν στους διεθνείς επενδυτές τη σταθερότητα που προσφέρουν οι αμερικανικές. Αυτό μπορεί να αλλάξει. Τα ομόλογα που εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να συμβάλει στην πληρωμή του κόστους της πανδημίας ήταν εξαιρετικά δημοφιλή. Τα ομόλογα που θα εκδοθούν για την κάλυψη των νέων αμυντικών αναγκών της θα απορροφηθούν πιθανότατα με παρόμοιο ενθουσιασμό. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει την ευκαιρία να δημιουργήσει μια μεγάλη αγορά χρέους με ρευστότητα που θα υπονομεύσει την κυριαρχία της Αμερικής στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Ίσως η Ευρώπη να καταστρέψει πραγματικά τις Ηνωμένες Πολιτείες. MEGA (Make Europe Great Again)!