Μπορεί ο Ζελένσκι να διαπραγματευτεί μια ειρηνευτική συμφωνία και να παραμείνει στην εξουσία;
Ο Ουκρανός ηγέτης αντιμέτωπος με το δυσκολότερο δίλημμα της πολιτικής του ζωής
Έχοντας χαρακτηριστεί ως ήρωας του πολέμου, πρέπει τώρα να αποφασίσει πόσο μακριά θα φτάσει στην αναζήτηση λύσης με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, έναν άνθρωπο που περιφρονεί και δεν εμπιστεύεται
Με την κυβέρνηση Τραμπ να χρησιμοποιεί όλες τις δυνάμεις της για να αναγκάσει τον πρόεδρο Ζελένσκι να προσέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, ο Ουκρανός ηγέτης βρίσκεται αντιμέτωπος με το δυσκολότερο δίλημμα της πολιτικής του ζωής.
Έχοντας χαρακτηριστεί ως ήρωας του πολέμου, πρέπει τώρα να αποφασίσει πόσο μακριά θα φτάσει στην αναζήτηση λύσης με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, έναν άνθρωπο που περιφρονεί και δεν εμπιστεύεται.
Η περασμένη εβδομάδα έκλεισε με αισιόδοξες δηλώσεις Αμερικανών αξιωματούχων σχετικά με την προφανή αλλαγή στάσης του Ζελένσκι όσον αφορά τις ειρηνευτικές συνομιλίες. Η αλλαγή, όπως δήλωσε ο Αμερικανός απεσταλμένος Κιθ Κέλογκ, επήλθε με την αφαίρεση ζωτικής σημασίας αμερικανικών πληροφοριών, με βίαιο τρόπο.
Όμως, η μετατόπιση του Ζελένσκι δεν ισοδυναμεί με παράδοση των βασικών του αξιών όσον αφορά τον τερματισμό του πολέμου. Υπήρξε μια σαφής αίσθηση του «ναι μεν αλλά» σχετικά με την επίλυση των διαφορών του με τον πρόεδρο Τραμπ. «Οι Ουκρανοί θέλουν πραγματικά την ειρήνη, αλλά όχι με το κόστος της παραίτησης από την Ουκρανία», διαβίβασε ο Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο την περασμένη εβδομάδα. «Το πραγματικό ερώτημα για οποιαδήποτε διαπραγμάτευση είναι αν η Ρωσία είναι σε θέση να εγκαταλείψει τον πόλεμο». Η έμφαση που δίνει στον Πούτιν δεν είναι απλώς μια τακτική για να περιορίσει τις δικές του παραχωρήσεις, αλλά απορρέει από μια αμείλικτη δυσπιστία προς τον Ρώσο.
Εν μέρει, ο Ουκρανός πρόεδρος απλώς εκφράζει το τραύμα του έθνους του, το οποίο περιλαμβάνει ένα εύρος απωλειών και μίσους για τον εισβολέα, που τον καθιστά δύσκολο να συμφωνήσει σε οτιδήποτε που μοιάζει με έναν συγκεχυμένο συμβιβασμό, πόσο μάλλον σε μια ήττα. Όμως, εκφράζοντας αυτό το αίσθημα εθνικού παράπονου, ακόμη και ορισμένοι σύμμαχοι που θαυμάζουν τον Ζελένσκι πιστεύουν ότι η πολιτική του επιβίωση μπορεί να κινδυνεύει.
Το περασμένο φθινόπωρο ένας Βρετανός υπουργός μου περιέγραψε τον Ζελένσκι ως «εμπόδιο για την ειρήνη». Το γεγονός ότι κάτι τέτοιο ειπώθηκε στο παρασκήνιο και όχι για λόγους αναφοράς, ενώ δεν αποτελεί μεμονωμένη άποψη στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, καταδεικνύει το χάσμα μεταξύ των δημόσιων δηλώσεων και των ιδιωτικών σκέψεων για τον πόλεμο.
Παρόλο που ο υπουργός τον επαίνεσε ως έναν απαράμιλλο ηγέτη πολέμου, το θέμα έγκειται στο ότι ο Ζελένσκι είχε αρνηθεί να εμπλακεί διπλωματικά με τους Ρώσους μετά την κατάρρευση των συνομιλιών αρκετές εβδομάδες μετά την έναρξη του πολέμου.
Ένας άλλος Βρετανός αξιωματούχος, ενώ απέρριπτε την ιδέα ότι ο Ζελένσκι ήταν ανίκανος να συνάψει ειρήνη με τον Πούτιν, μου μίλησε για τις επιπτώσεις των περισσότερων από τρία χρόνια βίαιων συγκρούσεων. «Πρέπει να είναι τόσο βαθιά εξαντλημένος», τόνισε ο ειδικός σε θέματα Ρωσίας. «Κινδυνεύει από τη λήψη κακών αποφάσεων».
Ορισμένοι από τους συμμάχους του Τραμπ στο Maga πρότειναν να φύγει ο Ζελένσκι, γεγονός που αποτελεί επίσης ρωσική απαίτηση, ή ζήτησαν νέες εκλογές στην Ουκρανία.
Με την ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι «κανείς μας δεν θέλει έναν ατελείωτο πόλεμο», δηλώνοντας έτοιμος να υπογράψει τη συμφωνία για τα ορυκτά με τις ΗΠΑ και στη συνέχεια με την επιστολή του προς τον πρόεδρο, ο Ζελένσκι κράτησε μακριά κάθε άμεση απειλή.
Ωστόσο, οι συχνά μεταβαλλόμενες θέσεις του Τραμπ σημαίνουν ότι η ηγεσία στο Κίεβο δύσκολα μπορεί να χαλαρώσει. Την Παρασκευή, ίσως έχοντας κατά νου την ανάγκη να φανεί πιο δίκαιος, ο Τραμπ επέπληξε τη Ρωσία για το αδιάκοπο «σφυροκόπημα» της Ουκρανίας και απείλησε με περαιτέρω εμπορικές και τραπεζικές κυρώσεις, αλλά αργότερα ανέφερε: «Είναι πιο δύσκολο για μένα να ασχοληθώ με την Ουκρανία παρά με τη Ρωσία». Πίσω από αυτό το διπλωματικό πισωγύρισμα υπάρχουν δύο σκληρές πραγματικότητες: η πιθανότητα να συμφωνήσουν η Ρωσία και η Ουκρανία όταν αρχίσουν σοβαρές διαπραγματεύσεις παραμένει μικρή και ο Ζελένσκι μπορεί να ποντάρει στην αποτυχία, επειδή δεν μπορεί να συμφωνήσει σε οτιδήποτε που μοιάζει με συνθηκολόγηση.
Στρατιωτικά και διπλωματικά εγκλωβισμένος, έχει μάθει την αξία των προσφορών που δεν θα χρειαστεί να τιμήσει. Πρόσφατο παράδειγμα ήταν η δήλωσή του ότι θα παραιτηθεί από πρόεδρος με αντάλλαγμα την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ στο πλαίσιο μιας ειρηνευτικής συμφωνίας, κάτι που γνωρίζει ότι είναι τόσο πιθανό όσο το να ξυπνήσει αύριο ο Πούτιν και να διατάξει όλα τα στρατεύματά του να αποχωρήσουν.
Ο Ζελένσκι κατέχει επίσης την τέχνη του να εισηγείται στη Ρωσία πράγματα που δεν επιθυμεί να κάνει, όπως να συμφωνήσει στην απελευθέρωση όλων των εναπομεινάντων κρατουμένων ή να σταματήσει τις επιθέσεις στις υποδομές της χώρας του. Με τη φράση ότι τέτοιες κινήσεις θα αποκαλύψουν αν ο Πούτιν ασχολείται σοβαρά με την ειρήνη, ελπίζει να διατηρήσει την πρωτοβουλία καθώς αυξάνεται η πίεση από τον Τραμπ. Μέχρι στιγμής, αυτοί οι ελιγμοί έχουν κρατήσει τον Ζελένσκι ασφαλή στο σπίτι του. Η προκλητική του στάση απέναντι στον πρόεδρο των ΗΠΑ τον έχει στείλει ξανά ψηλά στις δημοσκοπήσεις.
Για τον Ζελένσκι ο περιορισμός της ανταλλαγής πληροφοριών από τους Αμερικανούς θα αποτελέσει πλήγμα, ιδίως καθώς οι επιχειρήσεις στο περίχωρο του Κουρσκ, που ξεκίνησαν οι Ουκρανοί τον περασμένο Αύγουστο, δεν πάνε καλά.
Υπάρχει ο κίνδυνος ότι μια μεγάλη ανατροπή στο πεδίο της μάχης θα φέρει στο φως τις υποκείμενες πολιτικές διαιρέσεις στην Ουκρανία, προκαλώντας πιο ανοιχτή αμφισβήτηση του Ζελένσκι και των πολιτικών του. Ωστόσο, αν ο στρατός του μπορέσει να κρατήσει τη γραμμή όσο οι συζητήσεις συνεχίζονται και οι Ουκρανοί αντέχουν τις αυξανόμενες απώλειες από τις πυραυλικές επιδρομές, καθώς οι αμερικανικές προμήθειες όπλων μειώνονται, θα ελπίζει ότι θα εκθέσει τις ρωσικές απαιτήσεις που είναι πολύ μεγάλες ακόμη και για τον Τραμπ για να τις αποδεχτεί.
Και αν ο πόλεμος συνεχιστεί, ίσως με τις αμερικανικές παροχές να ενεργοποιούνται και πάλι από απογοήτευση για τον Πούτιν, ποιος θα είναι ο στόχος; Η ελπίδα δεν αποτελεί στρατηγική, όπως συνηθίζει να λέει ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζέι Ντι Βανς. Όμως για τον Ζελένσκι, που φοβάται την ατίμωση αν υπογράψει μια συνθηκολόγηση, η τελευταία ευκαιρία που απομένει είναι ότι οι αυξανόμενες απώλειες και οι οικονομικές δυσκολίες θα υπονομεύσουν τελικά τη διαπραγματευτική θέση του Πούτιν.
