Γιατί ο Tραμπ θα πρέπει να ανησυχεί για την αμερικανική οικονομία

Οι χρηματοοικονομικές αγορές έχουν πληγεί από τη μεταστροφή της θέσης του προέδρου Τραμπ σχετικά με τον τρόπο διαχείρισης της οικονομίας: από τις υποσχέσεις του για υπερτροφοδότηση της ανάπτυξης και της χρηματιστηριακής αγοράς πριν από τις εκλογές, μεταπήδησε στην υποδοχή μιας «μεταβατικής» περιόδου με υψηλότερο πληθωρισμό και βραδύτερη ανάπτυξη που προκαλείται από τους δασμούς και τις πολιτικές λιτότητας που εφαρμόζει.

Ο πρόεδρος δήλωσε ότι η αναταραχή θα είναι σύντομη «επειδή αυτό που κάνουμε είναι πολύ σημαντικό. Επιστρέφουμε τον πλούτο στην Αμερική. Αυτό είναι σπουδαία υπόθεση».

Ακολουθούν πέντε λόγοι για τους οποίους θα πρέπει να ανησυχεί για την κατάσταση της μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου.

1. Αβεβαιότητα πολιτικής των ΗΠΑ

Η στρατηγική του Τραμπ να «πλημμυρίσουμε τη ζώνη» (από το «flood the zone», αθλητικός όρος που σημαίνει την υπερφόρτωση ενός κρίσιμου μέρους του γηπέδου) έχει οδηγήσει την αβεβαιότητα της οικονομικής πολιτικής των ΗΠΑ στο υψηλότερο επίπεδο από την εποχή της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Αυτός ο δείκτης πολιτικού «θορύβου» - γνωστός ως δείκτης Baker, Bloom και Davis - μετρά τις αναφορές στην αβεβαιότητα σχετικά με την οικονομία στα ειδησεογραφικά πρακτορεία των ΗΠΑ.

Μεγάλο μέρος του «θορύβου» οφείλεται στη χαοτική δασμολογική στρατηγική του προέδρου, ο οποίος έχει ήδη επιβάλει και στη συνέχεια σε μεγάλο βαθμό αντιστρέψει έναν φόρο εισαγωγής 25% στο Μεξικό και τον Καναδά την περασμένη εβδομάδα. Χθες (Τρίτη), ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε ότι θα επιβάλει πρόσθετο δασμό 25% στο καναδικό αλουμίνιο.

Η μεταβλητότητα είναι πιθανό να συνεχιστεί για τουλάχιστον έναν ακόμη μήνα. Ο Τραμπ διέταξε τους αξιωματούχους του να προβούν σε συνολική επανεξέταση των εμπορικών σχέσεων των ΗΠΑ τις επόμενες εβδομάδες και δήλωσε ότι θα προχωρήσει την 1η Απριλίου σε «αμοιβαία» μέτρα για τις χώρες που επιβάλλουν εμπορικούς περιορισμούς στις ΗΠΑ.

Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει στη μεγαλύτερη ενίσχυση του εμπορικού προστατευτισμού από τη δεκαετία του 1930 και θα περιλάμβανε το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

2. Παρακολούθηση του ΑΕΠ

Από όλους τους δείκτες ύφεσης, ο πιο ακραίος ήταν μια πρώιμη εκτίμηση για την ανάπτυξη των ΗΠΑ από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Ατλάντα, η οποία δείχνει μια απότομη οικονομική συρρίκνωση άνω του 2% τους πρώτους τρεις μήνες του έτους. Αυτός ο δείκτης πρόβλεψης για το παρόν («nowcast») έχει μεταστραφεί από την εκτίμηση για ετήσια ανάπτυξη της τάξης του 4% το πρώτο τρίμηνο στη χειρότερη συρρίκνωση από την εποχή της πανδημίας.

Ωστόσο, ο συνήθως αξιόπιστος δείκτης του ΑΕΠ έχει στρεβλωθεί τις τελευταίες εβδομάδες από την «πλημμύρα» των εισαγωγών χρυσού στις ΗΠΑ που προκλήθηκε από τις δασμολογικές πολιτικές. Οι περισσότεροι οικονομολόγοι εξακολουθούν να αναμένουν ότι η αμερικανική οικονομία θα αναπτυχθεί φέτος, κατά περίπου 1,5 έως 2% το πρώτο τρίμηνο, αλλά πολλοί τοποθετούν χαμηλότερα τις εκτιμήσεις τους για το έτος. Ακόμη και αν δεν επίκειται ύφεση, η κύρια κινητήρια δύναμη ανάπτυξης της οικονομίας, ο Αμερικανός καταναλωτής, επιβραδύνεται. Η Goldman εκτιμά τώρα ότι η ανάπτυξη θα είναι 1,7% το 2025, πέφτοντας κάτω από τις συγκλίνουσες εκτιμήσεις της Wall Street για πρώτη φορά εδώ και δύο χρόνια.

3. Προσδοκίες για τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ

Ο Τραμπ έκανε προεκλογική εκστρατεία με την υπόσχεση να μειώσει τις τιμές των τροφίμων και συγκεκριμένα τις τιμές των αυγών, οι οποίες έχουν διπλασιαστεί τους τελευταίους 12 μήνες. Ωστόσο, οι τιμές των αυγών, λόγω της έξαρσης της γρίπης των πτηνών, εξακολουθούν να ανεβαίνουν και οι Αμερικανοί ανησυχούν τώρα ότι ο πληθωρισμός θα επιστρέψει το 2025.

Οι προσδοκίες των καταναλωτών για τον πληθωρισμό έχουν εκτιναχθεί σε σημαντικό βαθμό από την αρχή του έτους, καθώς οι απειλές για δασμούς ανάγκασαν τα νοικοκυριά να προβούν σε αγορές μεγάλου όγκου εισαγόμενων αγαθών για να προλάβουν τα μέτρα στην αρχή του έτους. Οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό έχουν σημασία, επειδή μπορούν να ενθαρρύνουν ή να αποτρέψουν τους καταναλωτές από το να ξοδέψουν τώρα ή στο μέλλον.

Οι περισσότεροι οικονομολόγοι πιστεύουν ότι οι αμερικανικοί δασμοί θα κάνουν τα εισαγόμενα αγαθά πιο ακριβά για τον μέσο Αμερικανό καταναλωτή, καθώς οι πωλητές θα μετακυλήσουν το αυξανόμενο κόστος τους. Οι δασμοί του Τραμπ είναι πιθανό να είναι πιο περιεκτικοί από τις προεκλογικές του δεσμεύσεις, πλήττοντας όλους τους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ με λίγες εξαιρέσεις για οποιαδήποτε αγαθά.

Οι αναλυτές της Goldman Sachs έχουν τώρα επανεκτιμήσει την πρόβλεψή τους για τον δομικό πληθωρισμό στο 3% φέτος, από περίπου 2,5% που ήταν, ως αποτέλεσμα των σαρωτικών δασμολογικών απειλών. Ο Χάουαρντ Λούτνικ, ο υπουργός Εμπορίου, έχει ήδη προειδοποιήσει για μια μεγάλη και εφάπαξ απότομη αύξηση των τιμών των εισαγόμενων προϊόντων ως αποτέλεσμα της εμπορικής πολιτικής.

Ο κολλώδης πληθωρισμός θα μπορούσε να προκαλέσει οικονομική και πολιτική αναταραχή για τον πρόεδρο. Εάν οι τιμές καταναλωτή ανεβαίνουν, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ δεν θα είναι σε θέση να προβεί σε μεγάλες μειώσεις των επιτοκίων. Ο υψηλός πληθωρισμός και το κόστος διαβίωσης έχουν πλήξει τις εν ενεργεία κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο τον τελευταίο χρόνο και θα αποτελέσουν το σκηνικό για την πρώτη μεγάλη εκλογική δοκιμασία του Τραμπ στις ενδιάμεσες εκλογές του επόμενου έτους.

4. Αμερικανικές μετοχές

Κατά τη διάρκεια της πρώτης του θητείας, ο Τραμπ αυτοχρίστηκε ως πρόεδρος των χρηματιστηρίων, χαιρετίζοντας την άνοδο των τιμών των μετοχών ως δικαίωση των οικονομικών και πανδημικών πολιτικών του. Ο δείκτης S&P 500, ο δείκτης αναφοράς για τις μεγαλύτερες αμερικανικές εταιρείες, κέρδισε ένα αξιοσέβαστο 20% κατά την πρώτη θητεία του προέδρου.

Αυτή τη φορά είναι διαφορετικά. Ο Τραμπ αποδεικνύεται ότι είναι λιγότερο υπόχρεος στο χρηματιστήριο ως βαρόμετρο της επιτυχίας και οι αγορές μετοχών δεν αποτελούν πλέον προστατευτικό κιγκλίδωμα για τις αλλοπρόσαλλες ενέργειες του προέδρου. Το πιο ανησυχητικό για τους επενδυτές είναι ότι ο Τραμπ έχει αρχίσει να επιτίθεται στην πτώση των τιμών των μετοχών που έρχεται ως απάντηση στα δασμολογικά του σχέδια, καταφερόμενος κατά των «οπαδών της παγκοσμιοποίησης» που προσπαθούν να θέσουν σε κίνδυνο την κυβέρνηση.

Αυτή η αλλαγή στους τόνους αντανακλάται στις αποτιμήσεις των μετοχών. Μετά από μια «γλυκιά» φρενίτιδα με τεράστια κέρδη στα τέλη του περασμένου έτους, ο S&P 500 έχει επιστρέψει στα προεκλογικά επίπεδα. Ο Τραμπ υστερεί επίσης σε σχέση με τους Ρεπουμπλικάνους προκατόχους του και πρόκειται να είναι ένας από τους χειρότερους προέδρους για τις αγορές. Το διάγραμμα δείχνει επίσης τη μέση απόδοση του δείκτη υπό ρεπουμπλικανικές κυβερνήσεις που παραλαμβάνουν την εξουσία από τους Δημοκρατικούς.

5. Δείκτης δολαρίου

Αυτό θα μπορούσε να είναι καλά ή κακά νέα για τον πρόεδρο. Έχει πει ότι θέλει ένα «ισχυρό» νόμισμα και το δολάριο να διατηρήσει τον ηγεμονικό του ρόλο στην παγκόσμια οικονομία. Οι αξιωματούχοι του Τραμπ, ωστόσο, διαμαρτύρονται για την άνοδο του δολαρίου τον τελευταίο χρόνο, η οποία πλήττει τους εξαγωγείς των ΗΠΑ και επιδεινώνει τα στοιχεία του εμπορικού ελλείμματος που η κυβέρνηση θέλει απεγνωσμένα να συρρικνώσει.

Το σταθμισμένο δολάριο υποχώρησε στα προεκλογικά επίπεδα και αποδυναμώθηκε κατά 3,5% την προηγούμενη εβδομάδα, την τρίτη χειρότερη εβδομάδα από την χρηματοπιστωτική κρίση. Συνήθως αποτελεί ασφαλές καταφύγιο σε περιόδους αβεβαιότητας, αλλά οι επενδυτές απορρίπτουν το δολάριο, παρά το γεγονός ότι οι δασμοί παραδοσιακά δρουν ενισχυτικά για το νόμισμα. Αυτό υποδηλώνει μια ευρύτερη απώλεια εμπιστοσύνης στη χάραξη οικονομικής πολιτικής των ΗΠΑ.

Ο Μαρκ Σόμπελ, πρώην αξιωματούχος του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών, υποστηρίζει ότι οι απειλές του Τραμπ ενάντια στην Ουκρανία και την Ευρώπη σημαίνουν ότι «ο κόσμος αμφισβητεί ανοιχτά αν οι ΗΠΑ είναι αξιόπιστος εταίρος. Το συμπέρασμα είναι ότι ο κόσμος χάνει την εμπιστοσύνη του στην Αμερική».