Θα μπορούσαν η Πολωνία και η Γερμανία να αποκτήσουν πυρηνικές βόμβες;

Ο απερχόμενος αρχηγός του κράτους της Πολωνίας απηύθυνε έκκληση στον πρόεδρο Τραμπ να τοποθετήσει αμερικανικά ατομικά όπλα σε πολωνικό έδαφος, ώστε να λειτουργήσουν ως αποτρεπτικός παράγοντας σε κοντινή απόσταση έναντι της Ρωσίας.

Το ρήγμα μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρώπης έχει ανοίξει μια ευρεία συζήτηση σχετικά με το πώς μπορεί να ενισχυθεί η πυρηνική αποτρεπτική δύναμη του ΝΑΤΟ. Ο πιθανός επόμενος καγκελάριος της Γερμανίας έχει εκφράσει ενδιαφέρον για την κοινή χρήση του οπλοστασίου της Γαλλίας ή της Βρετανίας.

Η Βαρσοβία, ωστόσο, παραμένει σταθερά ένα από τα πιο φιλοατλαντικά μέλη της συμμαχίας και επιδιώκει να χρησιμοποιήσει την καλή της σχέση με την κυβέρνηση Τραμπ για να κρατήσει τις ΗΠΑ στο πλευρό της.

Ο πρόεδρος Ντούντα δήλωσε ότι είχε πει στον Κιθ Κέλογκ, τον απεσταλμένο του Τραμπ για την Ουκρανία, ότι η Πολωνία είναι έτοιμη να φιλοξενήσει αμερικανικές πυρηνικές βόμβες ή πυραύλους.

Θα ήταν τα πρώτα πυρηνικά που θα είχαν ως βάση το πρώην ανατολικό μπλοκ της εποχής του Ψυχρού Πολέμου και τα πρώτα που θα στέλνονταν σε ένα μέλος του ΝΑΤΟ που συνορεύει με τη Ρωσία, καθώς η Πολωνία μοιράζεται σύνορα 130 μιλίων με το φυλάκιο του Καλίνινγκραντ.

Στο πλαίσιο του προγράμματος «κοινής χρήσης πυρηνικών» του ΝΑΤΟ, πιστεύεται ότι οι ΗΠΑ διαθέτουν «τακτικά» (χαμηλής απόδοσης) ατομικά όπλα σε έξι βάσεις στο Βέλγιο, στη Γερμανία, στην Ολλανδία, στην Ιταλία και στην Τουρκία.

Ο Ντούντα δήλωσε στους Financial Times: «Τα σύνορα του ΝΑΤΟ μετατοπίστηκαν ανατολικά το 1999, επομένως, 26 χρόνια αργότερα, θα πρέπει να μετατοπιστεί και η υποδομή του ΝΑΤΟ ανατολικά... Πιστεύω ότι δεν έχει έρθει απλώς η ώρα, αλλά ότι θα ήταν ασφαλέστερο αν αυτά τα όπλα ήταν ήδη εδώ».

Δεν πρόκειται για μια καινούργια ιδέα. Το 2023, αφότου ο Πούτιν άρχισε να τοποθετεί ατομικά όπλα στη Λευκορωσία, ο Ματέους Μοραβιέτσκι, ο τότε πρωθυπουργός της Πολωνίας, ζήτησε δημοσίως μερίδιο στην πυρηνική αποτρεπτική δύναμη των ΗΠΑ.

Ωστόσο, ο Ντούντα επέλεξε να αναβιώσει την ιδέα σε μια ευαίσθητη στιγμή, όταν η χώρα του προσπαθεί να χρησιμοποιήσει την ιδιότητά της ως «πρότυπο συμμάχου» των ΗΠΑ, καθώς και την προσωπική σχέση του Ντούντα με τον Τραμπ, για να διασώσει τον διατλαντικό δεσμό.

Η έκκλησή του έλαβε χώρα λίγες ημέρες αφότου ο Ντόναλντ Τουσκ, πρωθυπουργός και πολιτικός αντίπαλος του Ντούντα, πήγε ένα βήμα παραπέρα και δήλωσε στο κοινοβούλιο ότι είναι καιρός η Πολωνία να αρχίσει να εξετάζει την ανάπτυξη των δικών της πυρηνικών όπλων.

Ο Ντούντα, ο οποίος θα αποσυρθεί μετά τη λήξη της δεύτερης θητείας του τον Αύγουστο, απέρριψε την ιδέα, λέγοντας: «Νομίζω ότι θα χρειαστούν δεκαετίες για να αποκτήσουμε δικό μας πυρηνικό οπλοστάσιο».

Με τις εκλογές που θα διεξαχθούν τον Μάιο για την ανάδειξη του διαδόχου του Ντούντα, είναι δύσκολο να γνωρίζουμε πόσο σοβαρά να λάβουμε υπόψη την πρόταση οποιουδήποτε από τους δύο Πολωνούς αξιωματούχους.

Το επόμενο έτος αναμένεται να ξεκινήσουν οι εργασίες κατασκευής του πρώτου σύγχρονου συγκροτήματος πυρηνικής ενέργειας στο Λουμπιάτοβο-Κοπαλίνο. Οι τρεις αντιδραστήρες ελαφρού ύδατος υπό πίεση, οι οποίοι κατασκευάστηκαν από τις αμερικανικές εταιρείες Westinghouse και Bechtel, αναμένεται να τεθούν σε λειτουργία μεταξύ 2032 και 2040.

Ο Φάμπιαν Χόφμαν, ειδικός σε θέματα πυρηνικής στρατηγικής στο Πανεπιστήμιο του Όσλο, δήλωσε ότι είναι θεωρητικά δυνατό το πρόγραμμα αυτό να προσαρμοστεί για «οπλοποίηση», αλλά τα εμπόδια θα είναι τεράστια. Κατ' αρχάς, η Πολωνία έχει υπογράψει την παγκόσμια συνθήκη μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων, επομένως θα αντιμετώπιζε διεθνή καταδίκη εάν λάμβανε μέτρα για να αποκτήσει δικό της οπλοστάσιο.

Ο Χόφμαν δήλωσε ότι η Πολωνία θα δυσκολευόταν επίσης να εμπλουτίσει από μόνη της αρκετά κατάλληλα καύσιμα, ενώ δεν θα ήταν εύκολο να επαναλάβει το κατόρθωμα του Ισραήλ και να ξεκινήσει ένα πρόγραμμα πυρηνικών όπλων απαρατήρητη.

Ωστόσο, η συζήτηση μαρτυρά την ευρύτερη ευρωπαϊκή ανησυχία για την προοπτική αποδυνάμωσης ή και πλήρους εξάλειψης της «πυρηνικής ομπρέλας» των ΗΠΑ υπό τον Τραμπ.

Παρότι ο νέος καγκελάριος της Γερμανίας Φρίντριχ Μερτς θα προτιμούσε να συνάψει μια συμφωνία κοινής χρήσης πυρηνικών με τη Γαλλία ή το Ηνωμένο Βασίλειο, ορισμένοι αναλυτές ασφάλειας στο Βερολίνο είναι τόσο επιφυλακτικοί ως προς την αποτελεσματικότητά της, ώστε έχουν αρχίσει να συζητούν το ενδεχόμενο η Γερμανία να δημιουργήσει το δικό της οπλοστάσιο.

Η Γερμανία έκλεισε τους τρεις τελευταίους αντιδραστήρες της στις αρχές του 2023, αλλά εξακολουθεί να διαθέτει σημαντικές δυνατότητες πυρηνικής έρευνας, καθώς και εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου στο Γιούλιχ και στο Γκρόναου. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι θα μπορούσε να συγκεντρώσει αρκετό υψηλά εμπλουτισμένο ουράνιο για πολλαπλές πυρηνικές κεφαλές εντός πέντε ετών.