Το καλοκαίρι του 1944, στο ξενοδοχείο «Mount Washington» στο Bretton Woods του Νιου Χάμσαϊρ, ο Τζον Μέιναρντ Κέινς πρότεινε ένα ριζοσπαστικό νομισματικό σύστημα για τη μεταπολεμική εποχή. Ο Κέινς, ο οποίος ηγήθηκε της βρετανικής αντιπροσωπείας στη διάσκεψη, πρότεινε τη δημιουργία του Bancor, ενός παγκόσμιου νομίσματος κεντρικής τράπεζας για το διεθνές εμπόριο και τους διασυνοριακούς διακανονισμούς.

Μια υπερεθνική κεντρική τράπεζα θα εξέδιδε το νόμισμα, το οποίο θα ήταν συνδεδεμένο με τον χρυσό, και τα συμμετέχοντα έθνη θα έπαιρναν μια ποσόστωση Bancor με βάση το μερίδιό τους στο παγκόσμιο εμπόριο.

Το όραμα του Κέινς, το οποίο παραδέχτηκε ότι ήταν «ίσως ουτοπικό», προσπάθησε να βάλει τέλος στις ανταγωνιστικές υποτιμήσεις, τις επίμονες εμπορικές ανισορροπίες και τις ροές «θερμού χρήματος» που κατέκλυζαν τις χώρες σε αναζήτηση υψηλότερων επιτοκίων - παράγοντες που επιδείνωσαν τη Μεγάλη Υφεση. Οι περιορισμοί στα αποθέματα Bancor και οι κυρώσεις θα σήμαιναν ότι κανένα έθνος δεν θα μπορούσε να δημιουργήσει τεράστια εμπορικά ελλείμματα ή πλεονάσματα στο διηνεκές.

Ο Κέινς έχασε στο Bretton Woods. Ο Αμερικανός ομόλογός του στη διάσκεψη, ο Χάρι Ντέξτερ Γουάιτ, διαφώνησε με την ιδέα ενός γραφειοκρατικά διοικούμενου υπερεθνικού νομίσματος και αντ’ αυτού επιλέχθηκε το δολάριο ως «άγκυρα» για το μεταπολεμικό νομισματικό σύστημα. Το δολάριο θα ήταν μετατρέψιμο σε χρυσό, μέχρι το 1971, και το «Σχέδιο Γουάιτ», που υιοθετήθηκε από 44 έθνη, οδήγησε στη δημιουργία των θεσμών του Bretton Woods - του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας.

Αμφισβήτηση και υπονόμευση

Τα πλεονεκτήματα του Bretton Woods και του κανόνα του δολαρίου, που προέκυψε από αυτό, τώρα αμφισβητούνται, ακόμα και υπονομεύονται, από τον ηγεμόνα που το δημιούργησε. Ο Σκοτ Μπέσεντ, ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, δήλωσε ότι «έρχεται μια αναπροσαρμογή του Bretton Woods όσον αφορά την παγκόσμια πολιτική [και] το παγκόσμιο εμπόριο».

Μια ενδεχόμενη επανασχεδίαση του παγκόσμιου νομισματικού συστήματος υπερβαίνει την κερδοσκοπία της αγοράς σχετικά με μια οργανωμένη υποτίμηση του δολαρίου, όπως αυτή που συμφώνησε η κυβέρνηση Ρίγκαν στο ξενοδοχείο «Plaza» το 1981. Αντίστοιχα, ο Τραμπ θα έπρεπε να προσεταιριστεί την Κίνα για να πραγματοποιήσει μια ελεγχόμενη ανατίμηση της συναλλαγματικής της ισοτιμίας, ώστε να βοηθήσει στη συρρίκνωση του εμπορικού ελλείμματος των ΗΠΑ. Έχω γράψει στο παρελθόν γιατί μια πολυμερής συμφωνία για το νόμισμα υπό την ηγεσία του Τραμπ είναι μη ρεαλιστική. Οι πιθανότητες για κάτι τέτοιο έχουν μειωθεί με την κατρακύλα της αποτίμησης του δολαρίου. Όμως, η «νευραλγία» του Τραμπ για το ισχυρό δολάριο υπερβαίνει το γεγονός ότι θέλει απλώς να το υποτιμήσει για να ανακτήσει την πρόσκαιρη ανταγωνιστικότητα των Αμερικανών εξαγωγέων. Αντίθετα, το «υπέρογκο προνόμιο» του παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος αναφέρεται τώρα ως «υπέρογκο βάρος» από την ομάδα του προέδρου.

Θηλιά στον λαιμό

Αυτή η άποψη για το δολάριο ως θηλιά γύρω από τον λαιμό των ΗΠΑ προέρχεται από μια συγκεκριμένη διαμόρφωση του παγκόσμιου εμπορίου και των ροών κεφαλαίων υπό το καθεστώς του κανόνα του δολαρίου. Χώρες όπως η Κίνα και η Γερμανία, οι οποίες έχουν συνεχή εμπορικά πλεονάσματα και καταστέλλουν την εγχώρια κατανάλωση, χρησιμοποιούν τις τεράστιες αποταμιεύσεις τους για να αγοράσουν το δολάριο και τα κρατικά ομόλογα, διογκώνοντας τεχνητά την αξία τους. Αυτό, σύμφωνα με το επιχείρημα, συνέβαλε στη μείωση της μεταποίησης στις ΗΠΑ τις τελευταίες τρεις δεκαετίες και δημιούργησε ένα περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων, που ενθαρρύνει τον απερίσκεπτο δανεισμό.

Αντίθετη με την άποψη του Τραμπ είναι η άποψη της πλειονότητας των οικονομολόγων, οι οποίοι λένε ότι η ύπαρξη αποθεματικού νομίσματος έχει πολύ περισσότερα προνόμια παρά επιβαρύνσεις. Για παράδειγμα, το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ αφορά μόνο αγαθά και όχι υπηρεσίες και η ζήτηση για περιουσιακά στοιχεία σε δολάρια επιτρέπει στην κυβέρνηση των ΗΠΑ να αυξήσει το έλλειμμά της χωρίς να προκαλέσει χρηματοπιστωτικό πανικό.

Όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, έτσι και οι ΗΠΑ εξαρτώνται από την «καλοσύνη των ξένων» για να χρηματοδοτήσουν την πορεία τους στον κόσμο, αλλά το καθεστώς του αποθεματικού νομίσματος του δολαρίου σημαίνει ότι η γενναιοδωρία αυτών των ξένων είναι απίθανο να δοκιμαστεί. Το δολάριο επιτρέπει, επίσης, στις ΗΠΑ να ελέγχουν τα «υδραυλικά» του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος και να επιβάλλουν οικονομικές κυρώσεις στους αντιπάλους τους κατά βούληση.

Τo «σοκ της Κίνας»

Αυτή η κυβέρνηση φαίνεται έτοιμη να αποφύγει αυτά τα οφέλη και να εξαναγκάσει τον κόσμο σε ένα νέο εμπορικό και νομισματικό σύστημα, όπου οι ΗΠΑ θα χρησιμοποιήσουν την κυριαρχία τους για να μειώσουν τις εμπορικές ανισορροπίες. Αυτό δεν είναι μόνο μια εμμονή με το MAGA (Make America Great Again). Προοδευτικοί και συντηρητικοί συμφωνούν ότι το «σοκ της Κίνας» δημιούργησε δυσαρέσκεια στην αμερικανική εργατική τάξη και τροφοδότησε τα πολιτικά άκρα. Όπως και ο Κέινς το 1944, είναι επιφυλακτικοί απέναντι στις οικονομικές και πολιτικές στρεβλώσεις που δημιουργούν οι χώρες με τεράστια εμπορικά πλεονάσματα.

Ο Τζο Μπάιντεν προσπάθησε να αποκαταστήσει αυτές τις αδικίες με μια ομοσπονδιακά χρηματοδοτούμενη βιομηχανική πολιτική, για να ανταγωνιστεί την Κίνα και να αποκαταστήσει την ικανότητα στον τομέα της μεταποίησης στην πατρίδα. Ο Τραμπ θέλει να επιτύχει το ίδιο μέσω των δασμών, οι οποίοι αντιμετωπίζουν το εμπορικό έλλειμμα, και ενός πιο εμπρηστικού σχεδίου για την επιβολή ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων μέσω της φορολόγησης των ξένων που αγοράζουν αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία.

Κρυπτονομίσματα

Όποια κι αν είναι τα πλεονεκτήματα και τα ελαττώματα της κοσμοθεωρίας του Τραμπ, η «Μεγάλη Επανεξισορρόπηση» είναι ένας διδακτικός τρόπος για να κατανοήσουμε την αναδυόμενη πολυσχιδή στρατηγική για την «ανατίναξη» του συστήματος Bretton Woods. Ενα στοιχείο που ελάχιστα αναφέρεται, αλλά έχει σημασία, είναι ο ρόλος του «αποθεματικού κρυπτονομισμάτων» της κυβέρνησης. Η Φρέγια Μπίμις της TS Lombard υπογραμμίζει την απόφαση του Τραμπ να συμπεριλάβει το XRP στο αποθεματικό, ένα ψηφιακό περιουσιακό στοιχείο, που «αποτελεί μια γνήσια εναλλακτική λύση για το δολάριο στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα».

Το XRP χρησιμοποιείται κυρίως από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα για διασυνοριακές συναλλαγές εκτός δολαρίου και προσφέρει φθηνές και γρήγορες συναλλαγές σε σύγκριση με τα ομοειδή. Η προσφορά του περιορίζεται στα 100 δισεκατομμύρια νομίσματα. Θυμίζει το εγχείρημα Bancor του Κέινς.

Υπάρχει ο κίνδυνος, όταν συνδυάζονται αυτά τα στοιχεία, να προσδώσουμε μεγαλύτερη συνέπεια στις πολιτικές του Τραμπ από όση του αξίζει. Είναι αμφίβολο αν η κατανόησή του για το κεφάλαιο και τις εμπορικές ροές επεκτείνεται πέρα από τα παράπονα για το ότι είναι Αμερικανός και «τον κλέβουν». Το σημαντικό είναι ότι οι άνθρωποι γύρω του φαίνονται αποφασισμένοι να ξανασχεδιάσουν το Bretton Woods για τον 21ο αιώνα.

ΠΗΓΗ: Times Media Ltd / News Licensing